Zangeres Zonder Naam

Nederlands zangeres (1919–1998)

Maria (Mary) Servaes-Bey (Leiden, 5 augustus 1919Horn (Limburg), 23 oktober 1998) was een Nederlandse zangeres. Zij vertolkte onder de artiestennaam Zangeres Zonder Naam decennialang het Nederlandse levenslied, hetgeen haar de bijnaam 'Koningin van het Levenslied' opleverde.

Zangeres Zonder Naam
Zangeres Zonder Naam in het jaar van haar afscheid (1987)
Algemene informatie
Volledige naam Maria (Mary) Servaes-Beij
Bijnaam Koningin van het Levenslied
Geboren Leiden, 5 augustus 1919
Geboorteplaats LeidenBewerken op Wikidata
Overleden Horn (Limburg), 23 oktober 1998
Overlijdensplaats HornBewerken op Wikidata
Land Nederland
Werk
Jaren actief 1957 - 1993
Genre(s) smartlap / levenslied
Beroep zangeres
(en) Discogs-profiel
(en) IMDb-profiel
(en) Last.fm-profiel
(en) MusicBrainz-profiel
Portaal  Portaalicoon   Muziek

Tot haar grootste successen behoren: Ach vaderlief, toe drink niet meer (1959), De blinde soldaat (1962), Mexico (1969, 1986), Het soldaatje (de vier raadsels) (1971), Mandolinen in Nicosia (1972), Keetje Tippel (1975), Rock around the clock (met Normaal, 1987), 't Was aan de Costa del Sol (1975) en Vragende kinderogen (1982). In totaal nam ze meer dan 550 liedjes op en verkocht ze meer dan 17 miljoen geluidsdragers.

Levensloop bewerken

Mary Servaes werd geboren in Leiden als Maria (Rietje) Beij. Ze was de achtste in een arbeidersgezin van tien kinderen en had geen gemakkelijke jeugd. Toen ze drie was, maakte ze een lelijke val waardoor ze een heup brak. Het breukherstel bleef tien jaar lang aanslepen en ze hield de rest van haar leven last van haar heupen.

Haar bekering tot het rooms-katholicisme leidde tot een breuk met haar vader. Haar moeder was zelf gelovig, maar haar vader verbood het geloof in huis. Ze woonde in de oorlogsjaren een tijdje bij haar zus in Kampen en later bij haar broer in Maastricht, waar ze haar echtgenoot de Maastrichtenaar Sjo Servaes (1923-1990) ontmoette die werkzaam was als metaalbewerker en later chauffeur zou worden. Zij trouwden in 1948.[1][2][3]

In Maastricht trad ze als zangeres op in cafés. Voor een bevriende zanger verzorgde ze in 1957 de achtergrondzang op een demo van het nummer Loeënde klokken, die uiteindelijk bij Johnny Hoes belandde. Van de zanger op de opname was Hoes niet erg onder de indruk maar hij vond het kinderstemmetje op de achtergrond erg bijzonder.[4] Nadat hem werd verteld dat de stem op de demo niet van een kind was, maar van een 37-jarige vrouw, nodigde hij Mary uit voor een auditie. Ze kreeg op 19 april 1957 (verjaardag van Hoes) een platencontract aangeboden. Ze zong hierop haar eerste single, Kindergebed, die niet slecht verkocht voor een eerste single. Vanwege haar stemgeluid, waar Hoes geen naam voor had, verzon hij voor Mary de artiestennaam de Zangeres Zonder Naam. Wellicht vond hij daarvoor inspiratie bij de Franse zanger Roland Avellis, reeds voor de Tweede Wereldoorlog bekend als "Le chanteur sans nom".[5] Verder was er in die jaren ook een Orkest Zonder Naam.

De eerste gouden single van de Zangeres verscheen in 1959: Ach vaderlief, toe drink niet meer. Het is de eerste uit een lange rij hits die de Zangeres tot in de jaren tachtig scoorde. De bemoeienis van cultuurdragers als Gerard Reve en Lucebert zorgde er in de jaren zeventig voor dat ze, behalve onder het traditionele levensliedpubliek, ook in kunstenaarskringen werd geroemd, zij het met de nodige camp-ironie. Toen Reve in oktober 1969 in de Allerheiligst Hart van Jezuskerk de P.C. Hooft-prijs ontving vroeg hij de zangeres voor een optreden tijdens de huldiging.[6]

 
Presentatie van opname van Miami Nightmare (anti-Bryantmanifestatie). V.l.n.r. Zangeres Zonder Naam, Sylvia de Leur, Pia Beck, Manfred Langer, Henk Krol en Robert Long (1980)

Ook protestliederen waren de Zangeres niet vreemd. Zo nam ze in 1965 Hij was maar een neger (over racisme) op en vertolkte ze in 1969 De soldatenmoeder, door Lucebert geschreven voor het experimentele schouwspel Poppetgom, dat kritiek leverde op de Vietnamoorlog.[7] Toen ze het in 1977 in een zelfgeschreven tekst tegen de Amerikaanse anti-homorechtenactiviste Anita Bryant opnam (Luister Anita), was ook haar status als "Moeder aller homo's" in Nederland definitief gevestigd: "Maar beste vent hou gerust van je vriend, en strijd voor je rechten, desnoods ervoor vechten. Waar ze jou van beschuldigt heb jij niet verdiend."

In 1975 brak de Zangeres met Johnny Hoes. Het leverde een lang juridisch proces op waarin ze financieel aan het kortste eind trok. Ze zou na die tijd alleen nog in verbitterde termen over Hoes spreken. Eind jaren '70 ontfermde Jack de Nijs zich over haar en schreef en produceerde een 20 tal liedjes die werden uitgebracht door platen maatschappij EMI, waarvan de single getiteld Jongen de Nederlandse top 40 bereikte in april 1980. Gedurende de jaren tachtig bleef ze bescheiden hits scoren tot ze in 1986 een inmiddels legendarisch optreden verzorgde in de Amsterdamse rocktempel Paradiso. De op die avond opgenomen versie van haar jaren-zestighit Mexico werd een groot succes en leverde de Zangeres een nieuwe generatie fans op. Ze verzorgde hierna ook optredens in discotheken en nam een single op met de groep Normaal. Beide singles behaalden een top-10 notering. Voor haar lp Live in Paradiso ontving ze in 1987 een Edison. Dit alles vormde de opmaat tot haar afscheidsconcert in Tilburg op 31 december van dat jaar. Haar afscheidsalbum Bedankt lieve mensen werd goud en ook de singles Mijn leven en Braziliaanse nachten werden bescheiden hits. In juni 1988 kreeg ze de erepenning van de stad Leiden, wegens haar onnavolgbare vertolkingen van het levenslied.[8][9]

De Zangeres wilde na haar afscheid samen met Sjo Servaes van haar oude dag genieten, wat echter werd verhinderd door de plotselinge dood van haar echtgenoot, thuis in Stramproy op 26 augustus 1990. Servaes bracht de laatste jaren van haar leven door in haar huis in Stramproy en liet herhaaldelijk merken hoezeer ze haar echtgenoot en haar publiek miste. In 1993 kwam ze daarom nog een keer terug op de bühne. De single Eenmaal in je leven werd haar laatste hit.

In 1994 werd nog eenmaal een feest gehouden, ter gelegenheid van haar 75ste verjaardag. Ze moest vanwege Parkinson opgenomen worden in een verzorgingstehuis in Horn, waar ze op 79-jarige leeftijd aan een hartstilstand overleed.[10] Servaes-Bey werd in hetzelfde stapelgraf als haar man begraven op het kerkhof van de Sint-Willibrorduskerk in Stramproy.[11] Later werd bekend dat de zangeres berooid is overleden, testamenten en spaarbankboekjes waren verdwenen.[12]

Na haar dood bewerken

Tijdens haar lange carrière was de Zangeres voor veel mensen uitgegroeid tot een symbool van hoop en liefde. Haar dood kwam voor fans dan ook hard aan. Duizenden mensen reisden naar Stramproy om afscheid van haar te nemen. Onder de gasten in de kerk bevond zich een aantal bekende collega's, waaronder Albert West, Trea Dobbs, Pierre Kartner en de Vlaamse ster Eddy Wally. Zevenhonderd aanwezigen gaven haar een minutenlange staande ovatie. Marianne Weber vertolkte het lied waarmee de Zangeres in 1987 afscheid nam: Mijn Leven (My Way).

De Zangeres Zonder Naam wordt beschouwd als een van de belangrijkste iconen die het Nederlandse levenslied heeft opgeleverd.[13] In haar carrière verkocht ze meer dan 17 miljoen platen.[14] Daarmee behoort ze tot een van de meest succesvolle artiesten uit de Nederlandse muziekgeschiedenis.

In 1999 werd een groot deel van haar inboedel geveild ten bate van diverse goede doelen.[15]

 
Mary Beystraat (met Alexander Pechtold)

Op 18 mei 2007 werd in haar geboorteplaats Leiden de Mary Beystraat officieel geopend. Het straatje in de Leidse nieuwbouwwijk (2007 – 2008) ontbeerde lange tijd een straatnaambordje, hoewel deze 'Straat Zonder Naam' wellicht erg toepasselijk was. Neef Willem Bey nam het voortouw voor de opening, die werd verricht door oud-minister en oud-wethouder van Leiden Alexander Pechtold.[16]

In januari 2010 verscheen het boek "Sterven Zonder Naam" van Ben Holthuis en co-auteur Frank Wouters (ISBN 978-90-8510-901-3). Het handelt over de trieste laatste jaren van de Zangeres Zonder Naam.[17] Naar aanleiding van het boek werden door kamerleden Pechtold en Ine Aasted-Madsen kamervragen gesteld over het falende beschermingsbewind.[12][18]

In 2011 maakte De Graaf & Cornelissen Producties een musical over het leven van de Zangeres Zonder Naam.[19] De musical liep tot april 2012.

Discografie bewerken

Albums bewerken

Album met eventuele hitnotering(en) in de Nederlandse Album Top 100 Datum van
verschijnen
Datum van
binnenkomst
Hoogste
positie
Aantal
weken
Opmerkingen
Als Ierse kinderen huilen 1974 7 september 1974 38 3
Keetje Tippel en andere liedjes uit het rosse leven 1975 14 juni 1975 40 3
Daar ben ik weer! 1977 22 oktober 1977 39 3
Live in Paradiso 1986 1 november 1986 27 12 Livealbum/Goud
Bedankt lieve mensen 1988 2 januari 1988 12 11 Verzamelalbum/Goud
Grootste successen 1993 20 maart 1993 30 9 Verzamelalbum
De koningin van het levenslied 1993 27 maart 1993 27 13 Verzamelalbum
Mijn leven 2004 20 maart 2004 76 2 Verzamelalbum
Vergeten liedjes 2010 30 januari 2010 21 7 Verzamelalbum
Haar allergrootste hits 2010 6 maart 2010 66 2 Verzamelalbum

Singles bewerken

Single met hitnotering(en)
in oude hitlijsten
Datum van
verschijnen
Datum van
binnenkomst
Hoogste
positie
Aantal
maanden
Opmerkingen Bron
Omdat... 1957 -
Vroeg of laat 1957 -
De tijd zal leren 1958 -
Ach vaderlief 1959 maart 1959 10 2 Goud Muziek Expres Nr. 13 in de Single Top 100
Bloeiende twijgen 1959 december 1959 20 1 Goud Muziek Parade Nr. 20 in de Single Top 100
De meid van de straat 1962 februari 1962 22 2 Muziek Expres
De blinde soldaat 1962 maart 1962 8 8 Muziek Expres Nr. 9 in de Single Top 100
De bedelaar van Parijs 1962 juli 1962 24 1 met Jerry Bey als Jerry & Mary Bey Muziek Expres
Rij voorzichtig… 1962 december 1962 19 3 Muziek Expres
Single met eventuele hitnotering(en) in de Nederlandse Top 40 Datum van
verschijnen
Datum van
binnenkomst
Hoogste
positie
Aantal
weken
Opmerkingen
De voddenraper van Parijs 1965 13 februari 1965 40 1 met Johnny Hoes als Johnny & Mary
Jongens van 18 jaar 1966 10 september 1966 20 13
Mexico 1969 25 oktober 1969 14 7 Goud Nr. 20 in de Single Top 100
Het soldaatje (De vier raadsels) 1971 2 oktober 1971 5 12 Nr. 3 in de Single Top 100
Mandolinen in Nicosia 1972 5 augustus 1972 4 16 Goud Nr. 6 in de Single Top 100
Zwarte slaven (Slavenkoor) 1972 16 december 1972 23 9 Nr. 26 in de Single Top 100
Balalaika 1973 9 juni 1973 20 7 Nr. 13 in de Single Top 100
De bruid des doods 1973 22 september 1973 10 8 Nr. 6 in de Single Top 100
Een moederhart 1974 9 februari 1974 tip20 -
Vissers van Capri 1974 27 april 1974 tip6 -
Het parelsnoer 1974 17 augustus 1974 tip4 -
De laatste roos 1974 7 december 1974 tip21 -
Keetje Tippel 1975 5 april 1975 10 8 Goud Nr. 4 in de Single Top 100
’t Was aan de Costa del Sol 1975 2 augustus 1975 26 5 Goud Nr. 22 in de Single Top 100
In Hamburg 1975 25 oktober 1975 15 6 Nr. 16 in de Single Top 100
Onder ’n brug van Parijs 1976 28 februari 1976 tip20 - met Jerry Bey als Jerry & Mary Bey
Weet je waarom ik huil 1977 15 oktober 1977 25 5 Nr. 28 in de Single Top 100
In eenzame nachten 1978 9 september 1978 tip7 - Nr. 41 in de Single Top 100
In de haven klinkt een lied 1978 2 december 1978 tip10 - Nr. 48 in de Single Top 100
In Santo Domingo 1979 6 oktober 1979 tip13 - Nr. 42 in de Single Top 100
Jongen 1980 12 april 1980 34 3 Nr. 30 in de Single Top 100
Denk toch heel goed na 1982 1 mei 1982 34 4 Nr. 24 in de Single Top 100
Vragende kinderogen 1982 4 december 1982 32 3 Nr. 27 in de Single Top 100
Ik zal altijd van je houden (Zorgenkind) 1983 28 mei 1983 - - Nr. 45 in de Single Top 100
Komt de liefde in gevaar 1986 3 mei 1986 tip17 - Nr. 46 in de Single Top 100
Mexico (Live) 1986 1 november 1986 4 10 Nr. 3 in de Single Top 100
Rock around the clock 1986 20 december 1986 13 5 met Normaal Nr. 3 in de Single Top 100
Mijn leven 1988 9 januari 1988 26 4 Goud Nr. 24 in de Single Top 100
Braziliaanse nachten 1988 2 april 1988 - - Nr. 85 in de Single Top 100
Eenmaal in je leven 1993 10 april 1993 29 4 Nr. 18 in de Single Top 100
Single met hitnotering(en) in de Vlaamse Ultratop 50 Datum van
verschijnen
Datum van
binnenkomst
Hoogste
positie
Aantal
weken
Opmerkingen
De bedelaar van Parijs 1962 1 februari 1962 9 12
Mexico 1969 29 november 1969 13 4
Het soldaatje (de vier raadsels) 1971 30 oktober 1971 17 6
Mandolinen in Nicosia (lied van de druivenplukkers) 1972 2 september 1972 10 12
De bruid 1973 13 oktober 1973 11 7
Keetje Tippel 1975 26 april 1975 7 9
Mexico (live) 1986 20 december 1986 19 4
Rock around the clock 1987 3 januari 1987 30 3 met Normaal

Radio 2 Top 2000 bewerken

Nummer met notering(en)
in de NPO Radio 2 Top 2000[noot 1]
'99'00'01'02'03'04'05'06'07'08'09'10'11'12'13'14'15'16'17'18'19'20'21'22'23
Mexico 778-12911129174113881596179915901605164017541465----------- -
  1. Een getal geeft de plaats aan en een '-' dat het nummer niet genoteerd was. Een vetgedrukt getal geeft aan dat dit de hoogste notering betreft.

Dvd's bewerken

Dvd's met hitnoteringen in de Nederlandse Music Top 30 Datum van
verschijnen
Datum van
binnenkomst
 Hoogste 
positie
 Aantal 
weken
 Opmerkingen 
De onvergetelijke 2010 6 maart 2010 3 14

Zie ook bewerken

Externe links bewerken

Zie de categorie Zangeres Zonder Naam van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.