Verschillen tussen Indonesisch en Maleisisch

Wikimedia-lijst

De twee Maleise talen Indonesisch (Bahasa Indonesia) en Maleisisch (Bahasa Melayu of Bahasa Malaysia) zijn onderling verstaanbaar, maar bevatten duidelijke verschillen op het vlak van spelling, uitspraak en woordenschat.

Voor personen die het Indonesisch of Maleisisch niet als moedertaal hebben, lijken de twee talen nagenoeg identiek, maar voor moedertaalsprekers kunnen de verschillen storend worden, wanneer men overgaat tot diepgaande gesprekken of geschreven communicatie. Deze verschillen hebben ook hun invloed op de media, vooral indien men vreemdtalige films of televisie-uitzendingen wil ondertitelen. Wil men een zo breed mogelijk publiek bereiken met een film of programma, dan is men wel gedwongen om zowel in Indonesische als Maleisische ondertitels te voorzien (naast die in andere talen).

Spelling

bewerken
  Zie Moderne Indonesische Spelling voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Ontwikkeling

bewerken

Vóór het begin van de 20ste eeuw werd het Maleis meestal neergeschreven in een gewijzigde versie van het Arabisch alfabet, Jawischrift genoemd. Onder invloed van de voormalige kolonisatoren heeft het Latijnse alfabet, lokaal Rumi genoemd, het Jawi in de loop van de 20ste eeuw bijna volledig uit het dagelijkse leven verdreven. De oorspronkelijke romanisaties, ingevoerd in de toenmalige Britse kolonie Malaya (nu een deel van Maleisië) en in Nederlands-Indië (nu Indonesië) weerspiegelden hun status als Britse respectievelijk Nederlandse bezittingen.

In Indonesië gaf men de klinker in het Nederlandse woord 'goed' vroeger steeds weer zoals in het Nederlands, dus met een oe. In 1947 (nog steeds onder koloniaal bewind) werd - in het kader van de 'Republikeinse Spelling' (Ejaan Republik) deze klinkercombinatie vervangen door de letter u, hoewel de oe in vele eigennamen jaren later nog gehanteerd werd. Op een gelijkwaardige wijze verving men - na de onafhankelijkheidsverklaring zowel van Indonesië als van Maleisië - in 1972 enkele andere lettercombinaties door een gemeenschappelijk spellingstelsel, tegelijkertijd in beide landen. Deze 'Geperfectioneerde Spelling' (Ejaan Yang Disempurkan), zoals de Indonesiërs haar noemen, was bedoeld om de Maleisische en Indonesische taal dichter bij elkaar te brengen. Zo vonden het Indonesische tjutju ('kleinkind' - vóór 1947 tjoetjoe) en het Maleisische chuchu een gemeenschappelijke vorm in cucu. Djakarta werd Jakarta, in overeenstemming met de Maleisische gewoonten. Ook andere, herkenbaar Nederlandse halfklinkers als j (zoals in 'jong') en ch (zoals in 'lachen' - in het Indonesisch steeds in Arabische leenwoorden aanwezig) werden opgegeven voor de "internationale" letters y en kh.

Opvallend is ook het feit dat de Maleisiërs hun getrouwe weergave van de Arabische klanken dz (bijvoorbeeld dzalim), dh (bijvoorbeeld kadhim) en th (bijvoorbeeld ithnin) opgegeven hebben voor de Indonesische "verbasteringen" van deze medeklinkers, namelijk z (bijvoorbeeld zalim), d (bijvoorbeeld kadim) en s (bijvoorbeeld isnin). De (typisch Arabische) glottisslag kan sinds 1972 alleen nog maar op het einde van een lettergreep worden weergegeven, als een k. Voordien kon een Maleisiër deze in alle posities voorstellen door een '. Hierdoor veranderde ma'af in maaf en werd ra'yat rakyat.

Indonesisch voor 1972 Maleisisch voor 1972 Gezamenlijk na 1972
tj ch c
dj j j
ch kh kh
nj ny ny
sj sh sy
j y y
u, oe u, o u
z z, dz z
d d, dh d
s s, th s

Huidige toestand

bewerken

Ondanks alle inspanningen vanwege de overheden in de verbreiding van de post-1972-spelling, kan men de oude spellingen nog terugvinden in sommige eigennamen, zoals de naam van de eerste Indonesische president, Soekarno (moderner: Sukarno). Andere voorbeelden zijn Achmad en Djojo (in de moderne spelling Akhmad en Joyo).

Alhoewel de weergaven der klanken vandaag grotendeels identiek zijn in Indonesische en Maleisische teksten, blijven er een aantal hardnekkige spellingsverschillen over, meestal om historische redenen. Het woord voor 'geld' schrijft men bijvoorbeeld als wang in Maleisië, maar als uang in Indonesië, terwijl het woord voor 'cake' eruitziet als kuih respectievelijk kue.

Weerslag in de taal van de kolonisator

bewerken

In de taal van de kolonisatoren van Indonesië en Maleisië, respectievelijk het Nederlands en het Engels, zijn de laatste spellinghervormingen niet doorgevoerd. Dit blijkt uit spellingverschillen tussen beide talen qua leenwoorden uit Maleise talen. Zo spreekt het Nederlands bijvoorbeeld van een 'orang-oetan', terwijl het Engels dit dier orangutan (van Maleis orang (h)oetan/orang (h)utan, 'bosmens')noemt en heet onze 'doejo(e)ng' in het Engels dugong (van Maleis of Javaans doejoeng/duyung). Ook veel eigennamen komen nog vaak voor in de oude spelling. Zo wordt de oude spelling 'Soekarno' nog vaak gehanteerd, b.v. voor de luchthaven van Jakarta: Soekarno-Hatta.

Uitspraak

bewerken

De uitspraak is vaak ook erg verschillend, waarbij mensen uit Oost-Maleisië, Brunei en Indonesië veelal een streektaal spreken die men Bahasa Baku noemt. Hierbij spreekt men de woorden uit zoals ze geschreven worden en articuleert men zijn woorden veelal duidelijk, met een staccato uitspraak en een sneller ritme dan op het schiereiland Malaya. Daar praten de mensen langzamer, bezadigder. Vele klinkers worden anders uitgesproken (en vroeger ook gespeld) in Peninsulair Maleisië: tujuh wordt uitgesproken (en werd voorheen gespeld) als tujoh, pilih als pileh, enz. Menige eind-a neigt naar de sjwa toe.

Woordenschat

bewerken

Verschillen in woordenschat

bewerken

Ook al zijn het Indonesisch en Maleisisch allebei afgeleid van het Maleis, gesproken in de provincie Riau (Bahasa Melayu Riau), toch zijn er opvallende verschillen in woordenschat merkbaar. Zo bevat het Indonesisch een groot aantal leenwoorden uit het Javaans (Java behoort tot Indonesië) en het Nederlands (Nederland is de vroegere kolonisator). Het woord voor 'postkantoor' bijvoorbeeld luidt "pejabat pos" in het Maleisisch (wat in Indonesië op een 'postbode' wijst) maar "kantor pos" (duidelijk uit het Nederlands) in het Indonesisch. Bovendien zijn er ook enkele Portugese invloeden in het Indonesisch geslopen, en is de Maleisische maatschappij doordrongen van de Engelse cultuur en taal. Een voorbeeld is 'Kerstmis', dat in Indonesië "Natal" heet (uit het Portugees), maar in Maleisië "Krismas" (van het Engelse 'Christmas'; ook "Natal" wordt meer en meer gehanteerd). Ook de weergave van bepaalde (vaak oorspronkelijk Latijnse) voor- en achtervoegsels verschilt danig. Een opvallend voorbeeld hiervan zijn woorden als (Indonesisch) kualitas, kuantitas, mayoritas, minoritas en universitas, (Maleisisch) kualiti, kuantiti, majoriti, minoriti en universiti. De Indonesiërs hebben hier - met succes - het Latijns aandoende -itas ingevoerd, om een dispuut tussen de (met de Nederlandse bezetters "collaborerende") universitet van Jakarta en de (revolutionaire) universitit van Yogyakarta op te lossen.

Nederlands Maleisisch Indonesisch
aardbei strawberi (van Engels strawberry) stroberi (van Engels strawberry), arbei (uit het Nederlands)
aartsbisdom kawasan kekuasaan ketua biskop keuskupan agung
aartsbisschop ketua biskop uskup agung
academicus siswazah, sarjana sarjana
acht (getal) lapan (tevens een Indonesisch slangwoord) delapan (in Maleisië gebruikt vóór de spellinghervorming)
activa aset (van Engels assets) aktiva (uit het Nederlands), harta
actualiteit peristiwa semasa (ook gebruikt in het Indonesisch) aktualitas (uit het Nederlands)
actueel semasa (ook gebruikt in het Indonesisch) aktual (uit het Nederlands)
advocaat peguam pengacara (in het Maleisisch gebruikt voor een 'ceremoniemeester'), adpokat (uit het Nederlands)
afbeelding citra, gambar (beide ook gebruikt in het Indonesisch), imej (van Engels image) gambar, citra
afbetalingstermijn ansuran angsuran, cicilan
agent, agens ejen (agent - van Engels agent), agen (agens, als wetenschappelijke term - van Latijn agens) agen (uit het Nederlands)
apotheek farmasi (van Engels pharmacy) apotek (uit het Nederlands), farmasi (gewoonlijk gebruikt voor geneesmiddelenfabrikanten - vergelijkbaar met ons gebruik van 'farmasector')
appartement, flat pangsapuri, rumah pangsa, rumah kondo (enkel voor een appartementsrecht) apartemen (uit het Nederlands), rumah susun
archief arkib arsip
augustus Ogos (van Engels August) Agustus (uit het Nederlands)
auto kereta (betekent trein in het Indonesisch) mobil (van automobiel)
autobiografie autobiografi (ook gebruikt in het Indonesisch) otobiografi (op basis van de Noord-Nederlandse standaarduitspraak)
automatisch automatik (van Engels automatic; vroeger geschreven als otomatik) otomatis (op basis van de Noord-Nederlandse standaarduitspraak)
autonomie autonomi (van Engels automatic) otonomi (op basis van de Noord-Nederlandse standaarduitspraak)
baargeld, contanten wang tunai uang tunai, kas (van Engels cash)
balkon serambi, beranda (van Bengaals, Portugees of Engels veranda(h); ook gebruikt in Indonesië, maar daar minder gangbaar) serambi, balkon (van Portugees balcão of Nederlands balkon)
band (auto) tayar (van Engels tyre/tire) ban (uit het Nederlands)
bedoelen bererti berarti
belasting duti (van Engels duty), cukai (ook gebruikt in het Indonesisch) bea, cukai, pajak
België Belgium (de Engelse naam voor het land) Belgia (verlatijnst Nederlands)
beroven rompak (Indonesisch voor 'piraterij plegen') rampok
bioscoop panggung wayang bergambar (populaire samentrekking: pawagam), panggung wayang bioskop (uit het Nederlands), sinema (sterk in opkomst)
bisdom kawasan uskup (met het in Maleisië niet gebezigde uskup!) keuskupan (een afleiding van uskup)
bisschop biskop, bisyop (van Engels bishop) uskup
boekhouder, accountant akauntan (uit het Engels) akuntan (uit het Engels)
boom pokok, pohon pohon
borst buah dada, payudara, tetek (slang) payudara, buah dada, susu, tete (slang), toket (slang, doch nu populair)
Brittannië Britain (uit het Engels) Inggris (van Engels English), Britania (uit het Nederlands)
burger-, stads- sivik (van Engels civic), bersifat kewarganegaraan bersifat kewarganegaraan
burgerlijk, civiel sivil (van Engels civil) sipil (uit het Nederlands)
bus bas (Engelse uitspraak) bus (Nederlandse uitspraak, of als "bis")
bushalte perhentian bas halte bus (van Nederlands bushalte)
busstation stesen bas (van Engels station en bus) terminal bus
campagne kempen (van Engels campaign) kampanye (uit het Nederlands)
campus, college kolej (van Engels college), maktab kampus, kolese (uit het Nederlands), perkuliahan (afgeleid van kuliah = lecture)
census banci (betekent transseksueel of verwijfd in het Indonesisch) sensus (uit het Nederlands)
chauffeur pemandu supir (uit het Nederlands), sopir (slang; vervorming van supir), pengemudi (formeel)
chilipeper cili (van Engels chili), lada, cabai (vooral in de noordelijke staten van Maleisië) cabai, cabe
China China (sterk in opkomst), Negara Cina China (sterk in opkomst), Republik Rakyat Cina/China, Tionghoa (ras, volk) of Tiongkok (land; oude spelling, nu zelden gebruikt)
*let op: Cina wordt soms aangevoeld als pejoratief*
citroen limau (van Portugees limão), lemon (van Engels lemon) (jeruk) limun (jeruk betekent 'sinaasappel' in Indonesië en 'pickle' in Maleisië), lemon (van Engels lemon)
club, vereniging kelab (van Engels club) perkumpulan, majelis, klub (uit het Nederlands), klab/kelab ("uitgaansgelegenheid"; uit het Engels)
Cyprus Cyprus (de Engelse naam voor het land) Siprus (uit het Nederlands)
December Disember (met Engelse uitspraak) Desember (met Nederlandse uitspraak)
defect, storing rosak, mati, tak berfungsi rusak, mati, tak berfungsi
democratisch demokratik (van Engels democratic) demokratis (uit het Nederlands)
departement jabatan departemen (uit het Nederlands)
dierentuin zoo kebun binatang (lett. tuin + dier, dus dierentuin; naast taman haiwan (eveneens 'dierentuin') werd deze benaming tot halverwege de jaren zestig ook in Maleisië frequent gebruikt)
directeur pengarah (betekent ook 'regisseur', net als het Engelse director) direktur (uit het Nederlands)
dom bodoh, bengap, tolol, bongok (slang) bodoh, dungu, tolol, goblok (slang), geblek (slang), bego (slang)
douane kastam (van Engels customs) duane (uit het Nederlands), bea cukai
draaien pusing (betekent duizelig in het Indonesisch), belok (ber)putar
drugs dadah narkoba (een acroniem voor NARkotika dan Obat-obatan berBAhaya, 'verdovende middelen en gevaarlijke drugs')
duizendpoot lipan (soms ook gebruikt in Indonesië) kelabang
effectiviteit keberkesanan efektivitas (uit het Nederlands), kemanjuran
elektriciteit tenaga elektrik (lett. energie + elektrisch, dus elektrische energie) listrik (met metathesis uit het Nederlands)
export, uitvoer eksport (van Engels export) ekspor (uit het Nederlands)
fabriek kilang (in Indonesië het woord voor een molen of een fabriek die natuurlijke producten verwerkt of verfijnt, bijvoorbeeld kilang minyak voor 'olieraffinaderij') pabrik (uit het Nederlands)
februari Februari (van Engels February, mét de hoofdletter) Februari, Pebruari (uit het Nederlands; de "f" is een leenfoneem in het Indonesisch en wordt vaak gerealiseerd als "p")
federaal persekutuan federal (uit het Nederlands)
federatie persekutuan federasi (uit het Nederlands)
fiets basikal (van Engels bicycle) sepeda (van Frans vélocipède)
financieel kewangan keuangan, finansial (uit het Nederlands)
Finland Finland (de Engelse naam voor het land) Finlandia (verlatijnst Nederlands)
foto gambar, foto (van Engels photo) foto (uit het Nederlands), potret (uit het Nederlands, met betekenisverschuiving van 'geschilderd' naar 'gefotografeerd' portret)
fractie (politiek) puak, gabungan fraksi (uit het Nederlands)
framboos rasberi (van Engels raspberry) frambus (van Portugees framboesa of Nederlands 'framboos')
Frankrijk Perancis (van Engels France) Perancis of Prancis
gebed (islam) solat, sembahyang salat, shalat, sholat (sh wordt uitgesproken als s - de Engels-Japanse sh geeft men weer als sy)
gebedsruimte (islam) surau musala, mushollah (sh wordt uitgesproken als s)
gefermenteerde rijst tapai tape, tapai (dit laatste op Sumatera)
geheim rahsia rahasia
geld wang, duit (uit het Nederlands) uang, dana (in Maleisië gebruikt voor een 'fonds'), duit (uit het Nederlands; slang)
Gemenebest van Naties Negara-Negara Komanwel (van Engels Commonwealth) Negara-Negara Persemakmuran
geneesmiddel ubat obat
generaal (militair) jeneral (van Engels general) jenderal (van Engels general, met welluidendheids-d)
(gerechts)hof mahkamah pengadilan, mahkamah
geval, casus kes (van Engels case) kasus (uit het Nederlands)
gezond sihat sehat
godsdienstleraar (in de islam) ustaz (van Arabisch استاذ (ustaadh), 'leraar') ustad (van Arabisch استاذ (ustaadh), 'leraar')
golfclub (stok) kayu golf pemukul golf
gordijn langsir, tirai gorden (drie vervormingen van Nederlands gordijn), tirai
gouverneur gabenor (van Engels governor), yang di-pertua negeri/negara (in een Maleisische staat) gubernur (uit het Nederlands)
graad (temperatuur) darjah derajat
gratis percuma (betekent 'waardeloos' in Indonesië) gratis (uit het Nederlands), cuma-cuma
grondwet perlembagaan undang-undang dasar, konstitusi (van Engels constitution, maar in een Nederlandse vorm)
hemd baju kemeja (van Portugees camisa)
Hongarije Hungary (de Engelse naam voor het land) Hongaria (verlatijnst Nederlands)
hoofddoek tudung kerudung, jilbab
hoofdkantoor ibu pejabat (betekent 'agente' of 'moeder van een agent' in Indonesië) kantor pusat (lett. kantoor + centrum/centraal, dus centraal kantoor)
hypotheek gadai janji (lett. pand + belofte/beloven, dus beloofd pand) hipotek (uit het Nederlands)
Ierland Ireland (de Engelse naam voor het land) Irlandia (de Latijnse naam)
ijs ais (van Engels ice) es (uit het Nederlands)
IJsland Iceland (de Engelse naam voor het land) Islandia (de Latijnse naam)
ik saya, aku saya, aku, gue/gua (slang, informeel; uit het Chinees)
immigratie imigresen (van Engels imigration) imigrasi (uit het Nederlands)
import, invoer import (van Engels import) impor (uit het Nederlands)
impotentie mati pucuk, impotensi (van Engels impotence, in een Nederlands kleedje), lemah syahwat impotensi (uit het Nederlands), lemah syahwat
internationaal antarabangsa (lett. tussen + natie, dus tussen naties) internasional (uit het Nederlands), antarbangsa (zie links; samengetrokken vorm)
internetcafé kafe internet (van Engels internet cafe), kafe cyber (van Engels cyber cafe) warnet (acroniem voor warung internet, internet-winkeltje/eethuisje; warung komt uit het Nederlands)
Italië Itali (de Engelse naam voor het land, zonder de y, die in het Maleisische alfabet de [j] voorstelt) Italia (de Latijnse naam)
Japan Jepun Jepang
jas kot (van Engels coat) jas (uit het Nederlands)
jij, u anda (zeer formeel), awak, kamu, kau Anda (formeel; steeds met een hoofdletter), kamu, kau, lu/loe (slang, informeel; uit het Chinees)
Jordanië Jordan (de Engelse naam voor het land) Yordania (verlatijnst Nederlands)
journalist wartawan (een leenvertaling: warta = 'bericht' en -wan = mannelijk achtervoegsel, uit het Sanskriet) wartawan, jurnalis (uit het Nederlands)
juli Julai (van Engels July)) Juli (uit het Nederlands)
juni Jun (van Engels June) Juni (uit het Nederlands)
kaart kad (van Engels card, waarin de r niet uitgesproken wordt) kartu (uit het Nederlands)
kakkerlak lipas kecoak, kacoa (van het Chinese Hokkien-dialectwoord ka chua)
kamer bilik (betekent gewoonlijk 'compartiment' in het Indonesisch), kamar (formeel; uit het Nederlands) kamar (uit het Nederlands)
kanker kanser (van Engels cancer), barah kanker (uit het Nederlands)
kantoor pejabat kantor (uit het Nederlands)
kassière juruwang kasir (uit het Nederlands), pemegang kas
keizer maharaja (van Sanskriet mahārājaḥ of Hindi mahārājā) kaisar (uit het Nederlands)
keizerrijk empayar (van Engels empire) kekaisaran (van 'keizer', met omvoegsel ke-...-an)
koelkast peti sejuk (zelden gebruikt in het Indonesisch) lemari es (lett. kast + ijs, dus ijskast; lemari komt van Portugees armário), lemari pendingin (lett. kast + koeler, dus koelkast), kulkas (uit het Nederlands)
koffer (van een auto) but (van Engels boot) kopor (van Nederlands koffer)
korting, rabat diskaun (van Engels discount), potongan (harga), rebat (van Engels rebate) korting, rabat (beide uit het Nederlands), diskon (minder gangbaar), potongan
krant surat khabar koran, harian, surat kabar (formeler)
Kroatië Croatia (de Engelse naam voor het land) Kroasia (uit het Nederlands)
kruid herba (van Engels herb) jamu (betekent soms in het Indonesisch (en altijd in het Maleisisch) 'behandelen, gasten onderhouden')
rotonde bulatan (bijvoorbeeld Bulatan DBP in Kuala Lumpur), pusing keliling (in Brunei) bundaran (bijvoorbeeld Bundaran HI in Jakarta)
kunnen, in staat zijn boleh (in Indonesië gebruikt in de betekenis toestaan) bisa, dapat
lawaaierig, luid bising (van Engels buzzing), kecoh, memekak berisik, bising (betekent ook zoemend), ribut
leidingwater, kraantjeswater air paip (water + leiding, dus leidingwater; paip komt van het Engelse pipe) air keran (water + kraan, dus kraanwater; met het Nederlandse 'kraan'), air ledeng (water + leiding, dus leidingwater; met het Nederlandse 'leiding')
leidraad, adresboek buku panduan (met het Engelse book), direktori (van Engels directory) buku petunjuk (met het Nederlandse 'boek')
lelijk hodoh, buruk jelek
lepel sudu sendok
leraar cikgu, guru (van Sanskriet guru-, 'leermeester') guru (van Sanskriet guru-, 'leermeester')
Libanon Lubnan (van Arabisch لبنان, Lubnān) Lebanon (uit het Engels of Nederlands)
licentie lesen (van Engels licence) izin, lisensi (uit het Nederlands)
lift lif (van Brits-Engels lift) lift (uit het Nederlands)
limoen limau (nipis) jeruk limau, jeruk nipis
Lissabon Lisbon (de Engelse naam) Lisabon (uit het Nederlands), Lisboa (de Portugese naam), Lisbon (de Engelse naam)
Litouwen Lithuania (de Engelse naam voor het land) Lituania (de Latijnse naam)
loket, balie kaunter (van Engels counter) loket (uit het Nederlands), konter (van Engels counter)
luchthaven lapangan terbang (lett. veld/ruimte + vliegen, dus vlieg-veld) bandara (samengetrokken uit bandar udara, lett. haven + lucht, dus lucht-haven), lapangan terbang (minder gangbaar)
maagd (anak) dara, (anak) gadis perawan (formeel), gadis, (anak) dara
maandag Isnin (van Arabisch الاثنَين, al-’iθnéin) Senin (van Arabisch الاثنَين, al-’iθnéin)
maart Mac (van Engels March) Maret (uit het Nederlands)
maatschappij, bedrijf, firma syarikat perusahaan, firma (uit het Nederlands), maskapai (uit het Nederlands)
mannelijk lelaki, laki-laki, jantan (van dieren) pria, laki-laki, cowok (spreektaal), jantan (van dieren)
matras tilam kasur, matras (uit het Nederlands)
mevrouw (getrouwde vrouw) puan ibu, nyonya (mogelijk van Portugees dona of Spaans doña)
miljard bilion (van Engels billion) miliar, milyar (uit het Nederlands)
minibus bas mini (van Engels minibus, maar in Maleisische volgorde) mikrolet, angkot (acroniem voor angkutan kota, 'stads-vervoer'), minibus (uit het Nederlands)
minuut minit (van Engels minute) menit (uit het Nederlands; Indonesiërs kunnen onze uu niet uitspreken)
Moskou Moskow (van Engels Moscow; ook gebruikt in Indonesië) Moskwa (van Russisch Москва, Moskva)
motor enjin (van Engels engine) mesin (van Nederlands 'machine'; ook gebruikt voor onze 'machine')
motorfiets motosikal (van Engelse motorcycle) motor, sepeda motor (lett. fiets + motor, dus motorfiets)
motorkap bonet (van Engels bonnet), bumbung, hud (van Amerikaans-Engels hood) kap (van Nederlands kap)
muziek muzik (van Engels music) musik (uit het Nederlands)
na selepas setelah (in het Maleisisch ook gebruikt om opeenvolgende handelingen aan te duiden)
naakt bogel (betekent 'short' in het Indonesisch), telanjang telanjang, bugil (slang)
Naamloze Vennootschap Sendirian Berhad (afgekort als Sdn Bhd; na de bedrijfsnaam geplaatst) Perseroan Terbatas (afgekort als PT; vóór de bedrijfsnaam geplaatst)
namiddag tengah hari sore
nationaal kebangsaan (in Indonesië gebruikt voor 'nationaliteit'), nasional (van Engels national) nasional (uit het Nederlands)
natuurlijk semulajadi alami
niet tidak, tak (informeel), endak (in de staat Sabah) tidak, tak (zeldzaam - meestal als voorvoegsel, zoals het Nederlandse niet- of non-), nggak (op Java), enggak (slang), gak (slang - chatwoord)
Nieuw-Zeeland New Zealand (de Engelse naam voor het land) Selandia Baru (vervormd Latijn Selandia + 'nieuw')
noodgeval kecemasan darurat (uit het Arabisch; in Maleisië gebruikt voor een 'noodtoestand')
Noorwegen Norway (de Engelse naam voor het land) Norwegia (verlatijnst Nederlands)
nummer nombor (van Engels number) nomor of nomer (uit het Nederlands)
Oekraïne Ukraine (de Engelse naam voor het land) Ukraina (verlatijnst Nederlands)
officieel rasmi resmi
omdat kerana, sebab karena, sebab
oom pakcik oom of om (uit het Nederlands; de spelling met twee o's is niet officieel), paman
openduwen tolak (in Indonesië soms gebruikt voor 'aftrekken' (wiskundig); in Maleisië is deze betekenis gangbaar in de rekenkunde, naast de betekenis 'weigeren') dorong (in Maleisië betekent dit naast 'duwen' vaak ook 'ondersteunen')
oranje jingga, oren (van Engels orange) jingga, oranye (uit het Nederlands)
orde order (van Engels order), perintah orde (uit het Nederlands), perintah
Palestina Palestin (van Engels Palestine) Palestina (de Nederlandse/Latijnse naam voor het land)
parlement parlimen (van Engels parliament) parlemen (uit het Nederlands)
partij (politiek) parti (van Engels party) partai (uit het Nederlands)
Pasen Easter (van Engels Easter) Paska(h) (van Portugees Páscoa)
paspoort pasport (van Engels passport) paspor (uit het Nederlands)
passiva liabiliti (van Engels liabilities) passiva (uit het Nederlands), kewajiban
penis zakar, kemaluan lelaki, konek (slang) zakar, kemaluan lelaki, titit (slang)
perron platform (van Engels platform) peron (uit het Nederlands)
pers surat khabar pers (uit het Nederlands), surat kabar, media massa (leenvertaling van Engels of Nederlands mass media of 'massamedia')
piraat lanun bajak laut
Polen Poland (de Engelse naam voor het land) Polandia (de Latijnse naam)
politie polis (van Engels police) polisi (uit het Nederlands)
postcode poskod (van Engels post code) kode pos (naar Nederlands model, met Nederlandse leenwoorden)
procent, percent peratus (samengetrokken uit per (se)ratus, 'per/ten honderd') persen (van Engels of Nederlands percent), per seratus (lett. 'per/ten honderd')
prostituee pelacur pelacur, WTS (uitgesproken als wee-tee-es; afkorting van het Sanskriet-eufemisme wanita tuna susila, 'zedeloze vrouw'), PSK (formeel; uitgesproken als pee-es-ka; afkorting van pekerja seks komersial, 'commerciële sekswerker')
provincie wilayah (in Indonesië gebruikt voor een kleinere entiteit dan een provincie), daerah propinsi, provinsi (uit het Nederlands)
redacteur penyunting (ook gebruikt in het Indonesisch) redaktur (uit het Nederlands)
regering kerajaan (afgeleid van raja of 'koning', aangezien Maleisië nog koningen heeft; in Indonesië duidt dit op een 'koninkrijk') pemerintah (in Singapore gebruikt voor een 'regering'; in Maleisië en Brunei begrepen, maar minder gangbaar)
regisseur pengarah (betekent ook 'directeur', net als het Engelse director) sutradara
rekening (bank,winkel) akaun (van Engels account) rekening (uit het Nederlands)
restaurant kedai makan, restoran (van Engels restaurant) restoran (uit het Nederlands), rumah makan, kedai makan (tegenwoordig in onbruik)
rijbewijs lesen memandu (met het Engelse license) rebewes (uit het Nederlands; slang), sim (Surat Izin Mengemudi) (nu wijder gebruikt)
rijstrook lorong lajur (met metathesis uit jalur, 'spoor'; in Maleisië wordt lajur begrepen, maar is het niet erg gangbaar, terwijl men er jalur gebruikt voor een 'streep', 'lijn' of 'band' (bijvoorbeeld jalur-lebar = breedband))
roomijs, ijskreem ais krim (van Engels ice cream) es krim (idem, gecombineerd met de eerdere ontlening es)
roos (in het haar) kelemumur ketombe
saus sos (van Engels sauce) saos, saus (uit het Nederlands)
schoen kasut sepatu (begrepen maar zelden gebruikt in Maleisië; mogelijk van Portugees sapato)
school (islamitisch) pondok pesantren
Schotland Scotland (de Engelse naam voor het land) Skotlandia (de Latijnse naam)
shampoo syampu (met Engelse uitspraak) sampo (met Nederlandse uitspraak)
sinaasappel oren (van Engels orange), limau (van Portugees limão) jeruk (betekent 'pickles' in het Maleisisch), limau (van Portugees limão)
Slowakije Slovakia (de Engelse naam voor het land) Slowakia (verlatijnst Nederlands)
sojabonen kacang soya (met het Engelse soya) kacang kedelai
Spanje Sepanyol (van Nederlands Spanjool of Portugees espanhol, 'Spanjaard') Spanyol (van Nederlands Spanjool of Portugees espanhol, 'Spanjaard')
sport sukan olahraga (betekent atletiek in Maleisië)
spreken, praten berbicara, bercakap (betekent babbelen in het Indonesisch), bersembang, berborak berbicara, ngomong (slang)
staat (als deel van een land) negeri negarabagian
station stesen (van Engels station) stasiun (uit het Nederlands; vroeger - meer in lijn met de Indonesische fonetiek - gespeld als setasiun)
stoppen, halthouden berhenti stop (uit het Nederlands), berhenti
tante makcik (ook gebruikt in het Bahasa Riau, in Indonesia) tante (uit het Nederlands), bibi
tapioca ubi kayu singkong, ubi kayu, ketela pohon, tapioka (uit het Nederlands)
tas beg (van Engels bag) tas (uit het Nederlands)
taxi teksi (van Engels taxi) taksi (uit het Nederlands)
teelballen buah zakar, testis (van Latijn testis, 'getuige, teelbal'), buah keranjut buah zakar, kanjut (slang, vulgair)
telefoon telefon (van Engels telephone) telepon, telpon, telfon (uit het Nederlands)
televisie televisyen (van Engels television), TV (uitgesproken als tie-vie) televisi (uit het Nederlands), TV (uitgesproken als tie-vie of tee-fee)
terrorist pengganas teroris (uit het Nederlands)
Thailand Negara Thai (land + Thai, dus Thailand), Siam, Thailand Thailand, Siam, Muangthai (enkel gebruikt in oude geschriften)
ticket, kaartje tiket (van Engels ticket) tiket, karcis (uit het Nederlands)
toilet bilik air (kast + water, dus watercloset), tandas kamar kecil, toilet, WC (uitgesproken als wee-see)
tot sehingga, sampai sampai
transseksueel pondan, bapok, transseksual (van Engels transsexual) bencong, banci, waria (beleefd), transseksual (uit het Nederlands)
trein keretapi (samentrekking van kereta (kar) en api (vuur), voor een stoomtrein), tren (van Engels train) kereta api (eigenlijk stoomtrein; elektrische trein: kereta listrik)
Tsjechië Republik Czech (de Engelse naam, met Republik en de woordvolgorde als Maleisisch onderdeel) Ceko, Republik Ceko, Ceska, Republik Ceska (naar het Tsjechische Ceská Republika, kortweg Cesko)
uitgestorven pupus langka, punah
universiteit universiti (van Engels university) universitas (verlatijnst Nederlands)
vagina faraj (van Arabisch فرج (farj), vulva; in Indonesië betekent dit 'vulva'), pepek/pepet (slang) vagina (uit het Nederlands), farji (van Arabisch فرج (farj), vulva), pepek (minder gangbaar),
veiling lelong lelang
venster tingkap (ook gebruikt in het Indonesisch, maar daar minder gangbaar), jendela (van Portugees janela) jendela (van Portugees janela)
verdieping tingkat (ook gebruikt in het Indonesisch) lantai (betekent zowel in het Maleisisch als Indonesisch ook 'vloer')
Verenigde Staten Amerika Syarikat (lett. 'Verenigd Amerika') Amerika Serikat (lett. 'Verenigd Amerika'), AS
verkeersopstopping, file kesesakan lalulintas, jam (slang; van Engels (traffic) jam) macet
verpleegster jururawat perawat
verschil perbezaan perbedaan
verzekering, assurantie insurans (van Engels insurance) asuransi (uit het Nederlands)
vicepresident naib presiden wakil presiden, wapres (acroniem van wakil presiden)
voetbal bola, bola sepak bola, sepak bola, bola sepak
wanneer bila, apabila kapan, bilamana
wastafel besen (van Engels basin) wastafel (uit het Nederlands), baskom (een vervorming van waskom)
website tapak web situs web (site is verlatijnst tot situs)
weekeinde hujung minggu akhir pekan, akhir minggu
wetenschap sains (van Engels science) sains (van Engels science), ilmu (uit het Arabisch; betekent 'kennis' in het Maleisisch), iptek (acroniem voor Ilmu Pengetahuan dan Teknologi, 'wetenschap en technologie')
winkel kedai (minder gangbaar in Indonesië) toko
wortel (groente) lobak merah wortel (uit het Nederlands)
zakdoek hankersip sapu tangan
zakkenroller penyeluk saku copet, pencopet
zeer, erg, heel sangat, amat, sekali sangat, amat, sekali, banget (slang)
ziekenhuis hospital (van Engels hospital) rumah sakit (lett. huis + ziek, dus ziekenhuis; in Brunei is dit woord nog steeds gangbaar, maar in Maleisië wordt de term hospital meer gehanteerd, vooral sinds halverwege de jaren zestig)
zondag (Hari) Ahad (van Arabisch الأحَد (al-’áħad); zelden gebruikt in Indonesia) Minggu (van Portugees Domingo, 'de Dag van de Heer'; dit betekent week zowel in Maleisië als in Indonesië)
zwanger mengandung, hamil (formeel), berbadan dua mengandung, hamil (minder formeel), bunting (informeel)
Zweden Sweden (de Engelse naam voor het land) Swedia (verlatijnst Nederlands)
Zwitserland Switzerland (de Engelse naam voor het land) Swiss (van Engels Swiss of Frans Suisse)

Valse vrienden

bewerken

Naast verschillen in woordenschat, bevinden zich ook een aantal valse vrienden in beide talen. Aangezien al deze woorden in één of meer van beide talen zeer vaak gebruikt worden, zouden er misverstanden kunnen opduiken.

Woord Maleisische betekenis Indonesische betekenis
ahli een lid (van een groep; wanneer het woord apart gebruikt wordt),
deskundige op een domein
deskundige op een domein
akta akte (= wet) akte (= geschreven, legaal document)
baja meststof staal
(in Maleisië heet dit besi waja)
banci census verwijfde, homoseksuele travestiet
belanja trakteren, iets gratis geven winkelen
berbual babbelen liegen, een leugen vertellen
bercinta liefhebben, beminnen geslachtsgemeenschap hebben
biji pil, tablet zaad, testikels ('ballen', 'kloten': eerder platvloers)
bisa vergif kunnen, in staat zijn (in Maleisië heet dit boleh), vergif
bogel naakt erg kleine mens, dwerg
bontot/buntut bil staart (in Maleisië heet dit ekor)
budak kind slaaf
butoh/butuh mannelijke geslachtsdelen (platvloers) nood, noodzaak
comel schattig, knap (to call) someone who can not keep a secret (example: mulutnya comel= her mouth can't keep a secret)
duduk verblijf, woonplaats; zitplaats zitten
email e-mail (onlangs veranderd in het fonetisch correctere emel) email
gampang bastaard (afgekort uit anak gampang, lett. 'gemakkelijk kind') gemakkelijk (zonder negatieve betekenis)
jabatan departement positie
jawatan positie departement
jemput uitnodigen oprapen
jeruk gepekelde of geconserveerde vruchten of groenten sinaasappelen
jimat zuinig, besparen (geld of iets anders, zoals elektriciteit) amulet (het Maleisische equivalent is azimat)
kacak knap, mooi ber-kacak pinggang (lett. met de handen op de heupen staan, een zegswijze die betekent bazig zijn; in Maleisië spelt metn bercekak-pinggang)
kakitangan werknemer lid van de georganiseerde misdaad of maffia
kapan islamitische lijkwade (ook wel: kain kafan of kain kapan) wanneer ("Kapan mau pulang?" = "Wanneer wil je naar huis gaan?")
karya kunstwerk (karyawan = 'kunstenaar') werk (karyawan = 'arbeider')
kerajaan regering (van raja, 'koning'; historische associatie, aangezien de meeste Maleisische staten vroeger geregeerd werden door vorsten, maar nu gebruikt voor alle regeringsvormen) koninkrijk
kereta auto trein
khidmat dienst volledig geconcentreerd
konfeksi suikergoed, snoepgoed (van Engels confection) confectiekleding, ook wel de kledij van elke luxueuze vrouw (de niet-officiële spelling konveksi is ontstaan door verwarring met ons woord convectie)
pajak hypothekeren belasting
pelan plan (enkel in de architectuur, als 'grondplan') traag (perlahan in het Maleisisch)
pejabat kantoor, ambt kantoorbedienden, ambtenaren (zij die een ambt/kantoor bezitten; pegawai in Maleisië)
pemerintah heerser regering
pengajian opvoeding, onderwijs massale voordracht uit de Koran
percuma gratis nutteloos, onnodig
pijat insect, bug (voornamelijk gebruikt voor softwarebugs (bijvoorbeeld de Millenniumbug) en tevens voor de bedwants) massage (van Javaans pijet)
polis politie (van Engels police) (verzekerings)polis
polisi beleid (van Engels policy) politie
punggung bil rug
pusing (ergens) ronddraaien duizelig, verward
pupuk grootbrengen, verzorgen meststof (in overdrachtelijke zin ook 'opvoeden')
tambang vrachttarief mijn, touw
tandas toilet uitleggen, eindigen
sulit vertrouwelijk, moeilijk moeilijk

Voorbeeld

bewerken
Indonesisch Maleisisch Nederlands
Pernyataan Umum tentang Hak-Hak Asasi Manusia Perisytiharan Hak Asasi Manusia Sejagat Universele Verklaring van de Rechten van de Mens
Pasal 1. Semua orang dilahirkan merdeka dan mempunyai martabat dan hak-hak yang sama. Mereka dikaruniai akal dan hati nurani dan hendaknya bergaul satu sama lain dalam semangat persaudaraan. Perkara 1. Semua manusia dilahirkan bebas dan samarata dari segi kemuliaan dan hak-hak. Mereka mempunyai pemikiran dan perasaan hati dan hendaklah bertindak di antara satu sama lain dengan semangat persaudaraan. Artikel 1. Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren. Zij zijn begiftigd met verstand en geweten, en behoren zich jegens elkander in een geest van broederschap te gedragen.
Pasal 2. Setiap orang berhak atas semua hak dan kebebasan-kebebasan yang tercantum di dalam Pernyataan ini tanpa perkecualian apapun, seperti ras, warna kulit, jenis kelamin, bahasa, agama, politik atau pendapat yang berlainan, asal mula kebangsaan atau kemasyarakatan, hak milik, kelahiran ataupun kedudukan lain.

Di samping itu, tidak diperbolehkan melakukan perbedaan atas dasar kedudukan politik, hukum atau kedudukan internasional dari negara atau daerah dari mana seseorang berasal, baik dari negara yang merdeka, yang berbentuk wilayah-wilayah perwalian, jajahan atau yang berada di bawah batasan kedaulatan yang lain.

Perkara 2. Setiap orang adalah berhak kepada semua hak-hak dan kebebasan yang termaktub dalam Perisytiharan ini, tanpa sebarang apa jua pembezaan, seperti bangsa, warna kulit, jantina, bahasa, ugama, faham politik atau lain-lain fahaman, asal-usul bangsa keturunan atau sosial harta-benda, kelahiran atau apa-apa taraf lain.

Seterusnya, tiada sebarang pembezaan boleh dibuat berasaskan pada taraf politik atau bidangkuasa ataupun antarabangsa sesebuah negara atau wilayah datangnya seseorang itu, sama ianya merdeka, beraùanah, tanpa pemerintahan sendiri atau berada di bawah apa-apa sekatan kedaulatan lainnya.

Artikel 2. Een ieder heeft aanspraak op alle rechten en vrijheden, in deze Verklaring opgesomd, zonder enig onderscheid van welke aard ook, zoals ras, kleur, geslacht, taal, godsdienst, politieke of andere overtuiging, nationale of maatschappelijke afkomst, eigendom, geboorte of andere status.

Verder zal geen onderscheid worden gemaakt naar de politieke, juridische of internationale status van het land of gebied, waartoe iemand behoort, onverschillig of het een onafhankelijk, trust-, of niet-zelfbesturend gebied betreft, dan wel of er een andere beperking van de soevereiniteit bestaat.

Pasal 3. Setiap orang berhak atas penghidupan, kebebasan dan keselamatan individu. Perkara 3. Setiap orang adalah berhak kepada nyawa, kebebasan dan keselamatan diri. Artikel 3. Een ieder heeft het recht op leven, vrijheid en onschendbaarheid van zijn persoon.
  • Tijdens de Revolutie van mei 1998, toen de eis tot politieke hervormingen (reformasi) in Indonesië leidde tot het ontslag van president Soeharto, parodieerden de Maleisische satiristen van Instant Cafe een tv-uitzending van de lokale regering. In hun versie 'herinnert men de Maleisiërs eraan dat reformasi een Indonesisch woord is, dat geen equivalent heeft in Bahasa Melayu'. Maleisië wordt immers geregeerd als een constitutionele monarchie, waarbij de koning en koningin nog veel zeggenschap hebben, en waar hervormingen niet courant zijn.
bewerken
  • (en) De Maleise Spellinghervorming, Asmah Haji Omar, (Journal of the Simplified Spelling Society, 1989-2 pp. 9-13 later aangeduid met J11)