Vendelen

Vendelen, beter bekend als vendelzwaaien of vaandelzwaaien, is een sport en folkloristische activiteit, waarbij vendeliers of vaandrigs met vlaggen of vaandels zwaaien en/of deze in de lucht gooien (en weer opvangen). Bij het vendelen wordt gestreefd naar sierlijkheid in de bewegingen; de figuren vloeien als het ware in elkaar over.

Vlaggen hoog in de lucht bij een volksfeest in het kanton Schwyz (Zwitserland)

Polygoonjournaal (zonder geluid) uit 1940. Samenkomst van Brabantse schuttersgilden. Op een grasveld worden wedstrijden vendelzwaaien gehouden

Ontstaan

Over het ontstaan van het vendelzwaaien bestaat geen overeenstemming: sommigen beweren dat het rond de 15e eeuw is ontstaan; anderen menen dat er al in de tijden vóór Christus gevendeld werd. Mogelijk is het vaandel in Europa terechtgekomen door de kruistochten naar het Heilige Land. Het vendelen wordt soms gezien als een gebed, een uiting van de strijd tussen goed en kwaad.

Verspreiding

Het vendelen wordt beoefend in een groot gedeelte van het Europese vasteland, voornamelijk Italië, Zwitserland, Duitsland, Polen, Frankrijk, België en Nederland. De meeste vendelzwaaiers zijn mannen.

In Nederland wordt het vendelzwaaien vooral beoefend door leden van schutterijen en gilden in traditioneel katholieke regio's in Gelderland, Noord-Brabant en Limburg. In België is het de Katholieke Landelijke Jeugd (KLJ) die zich veel bezighoudt met vendelen door elk jaar sportfeesten te organiseren en om de twee jaar het landjuweel. Hier komen verschillende KLJ-afdelingen samen. Ook wordt het vendelzwaaien beoefend door volkskunstgroepen in Vlaanderen en wordt dit vaak gecombineerd met de Vlaamse volksdansen. Deze activiteiten worden in Vlaanderen soms geassocieerd met Vlaams-nationalisme.

Kledij

De kledij van de vendelzwaaiers is traditioneel en verschilt per vereniging. Soms verwijst de kleding naar de middeleeuwen of andere historische periodes. Vaak zijn de kleuren afgestemd op die van het vaandel. Soms wordt gewone kleding gedragen, bij voorbeeld een wit hemd en een grijze broek.

• 
  Limburgse vendelzwaaiers vormen een erehaag voor koningin Beatrix, 1986
• 
  Vendelzwaaiers uit Rijsel in de Heiligdomsvaart van Maastricht, 1990
• 
  Italiaanse vendelzwaaiers (Sbandieratori) in Valle d'Aosta, 2012
• 
  Kunstgroep Alkuone uit Aalst tijdens een optreden in Pont-l'Abbé, 2014
• 
  Duitse vendelzwaaiers (Fahnenschwinger) in Mindelheim, 2015

Bronnen, noten en/of referenties