Uilenburger Synagoge

Joods gebedshuis in Amsterdam

De Uilenburger Synagoge of Uilenburgersjoel is een synagoge aan de Nieuwe Uilenburgerstraat op het eiland Uilenburg in de voormalige Amsterdamse Jodenbuurt. De synagoge werd in Lodewijk XV-stijl gebouwd in 1766 voor de Asjkenazische Joden.

Uilenburger Synagoge
Synagoge (juni 2008)
Synagoge (juni 2008)
Locatie
Locatie Nieuwe Uilenburgerstraat 91
Amsterdam-Centrum
Adres Nieuwe Uilenburgerstraat 91, 1011 LM AmsterdamBewerken op Wikidata
Coördinaten 52° 22′ NB, 4° 54′ OL
Status en tijdlijn
Oorspr. functie synagoge
Start bouw 1765
Opening 1766
Verbouwing 1996, 2015
Architectuur
Bouwstijl Lodewijk XV
Bouwinfo
Eigenaar Gemeente Amsterdam
Stichting Uilenburgersjoel
Erkenning
Monumentstatus rijksmonument
Monumentnummer 5798
Detailkaart
Uilenburger Synagoge (Amsterdam-Centrum)
Uilenburger Synagoge
Officiële website
Portaal  Portaalicoon   Civiele techniek en bouwkunde

De progressieve joodse gemeente Beit Ha'Chidush komt er sinds 1997 enkele keren per maand samen. Daarnaast vinden er muziekuitvoeringen en andere bijeenkomsten plaats.

Het gebouw werd neergezet op een rechthoekige plattegrond tussen de Uilenburgerstraat en Uilenburgergracht in de slagschaduw van een molen ten behoeve van "Brouwerij Van der Waereld". Het was eeuwenlang alleen bereikbaar via gangen (stegen naar achterliggende gebouwen). Het gebouw werd achter de rij woningen meer aan het water dan aan de straat gebouwd zoals te zien is op de kaart van Gerrit de Broen uit eind 18e eeuw. Het gebouw overleefde een grootscheepse sanering in deze Jodenbuurt, die liep in de jaren tien, twintig en dertig van de 20e eeuw, waarbij de verkrotte wijk werd vernieuwd. De Uilenburgerstraat werd samengetrokken met de Batavierstraat en kreeg de naam Nieuwe Uilenburgerstraat. Een zwarte periode volgde in de Tweede Wereldoorlog waarbij de bijbehorende Joodse gemeenschap grotendeels tijdens de Holocaust werd omgebracht en de synagoge zelf geplunderd werd. De synagoge ligt op een afgeschermd binnenterrein heeft in de voorgevel een risaliet en een klokgevel. Het gebouw is sinds 13 oktober 1970 beschermd als rijksmonument en is in 1996 en 2015 gerestaureerd. De Stichting Uilenburgersjoel heeft het gebouw en de grond sinds 2013 in erfpacht van de Gemeente Amsterdam.

Terreinafscheiding

bewerken
 
Brug/sluissteen (april 2023)

Het terrein rondom de synagoge was jarenlang de opslagplaats van de Monumentenwerf van de gemeente Amsterdam. Uit die periode stamt dan ook de plaatsing van een brug- en/of sluissteen in de terreinafscheiding. Het tableau met het Wapen van Amsterdam werd in 1957 gezet en kwam uit de "Oude Haarlemmersluis". Zeker ook uit die tijd is de Gedenksteen restauratieatelier Uilenburg, daterend uit 1974; het jaar dat het atelier werd opgeheven.

bewerken