Tweede Kamerverkiezingen in het kiesdistrict Eindhoven (1850-1888)

Tweede Kamerverkiezingen in het kiesdistrict Eindhoven (1850-1888) geeft een overzicht van verkiezingen voor de Nederlandse Tweede Kamer in het kiesdistrict Eindhoven in de periode 1850-1888.

Het kiesdistrict Eindhoven was al ingesteld in 1848. De indeling van het kiesdistrict werd in 1850 gewijzigd bij de invoering van de Kieswet. Tot het kiesdistrict behoorden vanaf dat moment de volgende gemeenten: Aalst, Aarle-Rixtel, Asten, Bakel en Milheeze, Beek en Donk, Bergeyk, Best, Boekel, Borkel en Schaft, Budel, Deurne, Dommelen, Duizel, Eersel, Eindhoven, Erp, Geldrop, Gemert, Gestel en Blaarthem, Heeze, Helmond, Leende, Lierop, Lieshout, Luyksgestel, Maarheeze, Mierlo, Nistelrode, Nuenen, Gerwen en Nederwetten, Oerle, Riethoven, Sint-Oedenrode, Soerendonk, Sterksel en Gastel, Someren, Son en Breugel, Stiphout, Stratum, Strijp, Tongelre, Uden, Valkenswaard, Veghel, Veldhoven, Vessem, Wintelre en Knegsel, Vlierden, Waalre, Westerhoven, Woensel en Eckart, Zeelst en Zesgehuchten.

In 1869 werd de indeling van het kiesdistrict gewijzigd. De gemeenten Boekel, Gemert, Nistelrode en Uden werden toegevoegd aan het kiesdistrict Boxmeer. Tevens werd een gedeelte van het kiesdistrict Tilburg (de gemeenten Bladel, Hoogeloon, Hapert en Casteren, Oost-, West- en Middelbeers en Reusel) toegevoegd aan het kiesdistrict Eindhoven.

In 1878 werd de indeling van het kiesdistrict wederom gewijzigd. De gemeenten Erp, St. Oedenrode en Veghel werden toegevoegd aan het kiesdistrict 's-Hertogenbosch.

Het kiesdistrict Eindhoven was in deze periode een meervoudig^[1] kiesdistrict: het vaardigde twee leden af naar de Tweede Kamer. Om de twee jaar trad één van de leden af; er werd dan een periodieke verkiezing gehouden voor de vrijgevallen zetel. Bij algemene verkiezingen (na ontbinding van de Tweede Kamer) bracht elke kiezer twee stemmen uit. Om in de eerste verkiezingsronde gekozen te worden moest een kandidaat minimaal de districtskiesdrempel^[2] behalen; indien nodig werd een tweede ronde gehouden.

Legenda

cursief: in de eerste verkiezingsronde geplaatst voor de tweede ronde;
vet: gekozen als lid van de Tweede Kamer.

27 augustus 1850 bewerken

De verkiezingen waren algemene verkiezingen; zij werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer na inwerkingtreding van de Kieswet.

	27 augustus
Kiesgerechtigden	1.950
Opkomst	1.432
Geldige stemmen	2.817
Blanco stemmen	33
Kiesdrempel	704
Kandidaten
J.F. van der Heijde^[3]	1.133
J.B. Bots^[4]	1.068
J.O. de Jong van Beek en Donk	249
P. van den Heuvel	185
C.F. Wesselman	46
Bangeman Huygens van Lowendaal	32

8 juni 1852 bewerken

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	8 juni
Kiesgerechtigden	1.869
Opkomst	1.015
Geldige stemmen	985
Blanco stemmen	5
Kandidaten
J.B. Bots^[3]	498
P. van den Heuvel	269
J.O. de Jong van Beek en Donk	156
C.F. Wesselman	44

17 mei 1853 bewerken

De verkiezingen waren algemene verkiezingen; zij werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.^[5]

	17 mei	31 mei^[6]
Kiesgerechtigden	2.050	2.050
Opkomst	1.569	1.465
Geldige stemmen	3.056	1.456
Blanco stemmen	74	5
Kiesdrempel	764	728
Kandidaten
J.B. Bots^[3]	967
P. van den Heuvel	658	764
J.F. van der Heijde^[3]	658	692
M. van den Acker	461
N.F.C.J. Sassen	94
E.J.H. Borret	35
J.R. Thorbecke	25
C.F. Wesselman	23

27 april 1854 bewerken

Petrus van den Heuvel, gekozen bij de verkiezingen van 17 mei 1853, trad op 30 maart 1854 af vanwege zijn benoeming als rechter bij de arrondissementsrechtbank in Eindhoven. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	27 april
Kiesgerechtigden	2.050
Opkomst	1.055
Geldige stemmen	1.030
Blanco stemmen	13
Kandidaten
J.F. van der Heijde	825
A.A.J. Meijlink	84
T. Princen	24

13 juni 1854 bewerken

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	13 juni
Kiesgerechtigden	2.050
Opkomst	972
Geldige stemmen	957
Blanco stemmen	14
Kandidaten
J.F. van der Heijde^[3]	884

22 augustus 1854 bewerken

Johannes van der Heijde, gekozen bij de verkiezingen van 13 juni 1854, overleed op 25 juli 1854. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	22 augustus
Kiesgerechtigden	2.050
Opkomst	1.134
Geldige stemmen	1.127
Blanco stemmen	6
Kandidaten
A.A.J. Meijlink	621
M. van den Acker	370
H.H. Vermeulen	37
W. Sassen	32
C.F. Wesselman	24

23 oktober 1855 bewerken

Johannes Bots, gekozen bij de verkiezingen van 17 mei 1853, trad op 5 augustus 1855 af vanwege zijn herbenoeming als kantonrechter in Helmond.^[7] Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	23 oktober
Kiesgerechtigden	2.050
Opkomst	831
Geldige stemmen	822
Blanco stemmen	2
Kandidaten
J.B. Bots^[3]	762
M. van den Acker	21

10 juni 1856 bewerken

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	10 juni
Kiesgerechtigden	2.042
Opkomst	889
Geldige stemmen	880
Blanco stemmen	4
Kandidaten
J.B. Bots^[3]	840

8 juni 1858 bewerken

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	8 juni
Kiesgerechtigden	2.057
Opkomst	1.008
Geldige stemmen	994
Blanco stemmen	5
Kandidaten
A.A.J. Meijlink^[3]	955
C.F. Wesselman	24

12 juni 1860 bewerken

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	12 juni
Kiesgerechtigden	2.121
Opkomst	1.082
Geldige stemmen	1.081
Blanco stemmen	2
Kandidaten
J.B. Bots^[3]	999
W. van Rekum	37

10 juni 1862 bewerken

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	10 juni
Kiesgerechtigden	2.146
Opkomst	944
Geldige stemmen	935
Blanco stemmen	6
Kandidaten
A.A.J. Meijlink^[3]	851
W. van Rekum	39

5 januari 1864 bewerken

Antonius Meijlink, gekozen bij de verkiezingen van 10 juni 1862, overleed op 11 december 1863. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	5 januari	19 januari^[8]
Kiesgerechtigden	2.207	2.207
Opkomst	1.425	1.745
Geldige stemmen	1.421	1.738
Blanco stemmen	5	9
Kandidaten
P. van den Heuvel	438	904
P.J.A. Smitz	700	834
J.F. Coolen	253

14 juni 1864 bewerken

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	14 juni
Kiesgerechtigden	2.283
Opkomst	1.081
Geldige stemmen	1.073
Blanco stemmen	8
Kandidaten
J.B. Bots^[3]	1.044

12 september 1865 bewerken

Johannes Bots, gekozen bij de verkiezingen van 14 juni 1864, trad op 21 augustus 1865 af vanwege zijn herbenoeming als kantonrechter in Helmond.^[7] Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	12 september
Kiesgerechtigden	2.268
Opkomst	800
Geldige stemmen	791
Blanco stemmen	5
Kandidaten
J.B. Bots^[3]	759

12 juni 1866 bewerken

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	12 juni
Kiesgerechtigden	2.268
Opkomst	1.046
Geldige stemmen	1.038
Blanco stemmen	7
Kandidaten
P. van den Heuvel^[3]	960
P.J.A. Smitz	51

30 oktober 1866 bewerken

De verkiezingen waren algemene verkiezingen; zij werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.^[9]

	30 oktober
Kiesgerechtigden	2.268
Opkomst	1.591
Geldige stemmen	3.084
Blanco stemmen	96
Kiesdrempel	771
Kandidaten
J.B. Bots^[3]	1.275
P. van den Heuvel^[3]	1.136
P.J.A. Smitz	511
C.F. Wesselman	60
J.F. Smits van Oyen	27

22 januari 1868 bewerken

De verkiezingen waren algemene verkiezingen; zij werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.^[10]

	22 januari
Kiesgerechtigden	2.344
Opkomst	1.663
Geldige stemmen	3.249
Blanco stemmen	67
Kiesdrempel	812
Kandidaten
J.B. Bots^[3]	1.531
P.J.A. Smitz	868
P. van den Heuvel^[3]	811

8 juni 1869 bewerken

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	8 juni
Kiesgerechtigden	2.146
Opkomst	1.076
Geldige stemmen	1.059
Blanco stemmen	17
Kandidaten
J.B. Bots^[3]	980
P. van den Heuvel	47

20 september 1870 bewerken

Johannes Bots, gekozen bij de verkiezingen van 8 juni 1869, trad op 21 augustus 1870 af vanwege zijn herbenoeming als kantonrechter in Helmond.^[7] Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	20 september
Kiesgerechtigden	2.200
Opkomst	844
Geldige stemmen	840
Blanco stemmen	2
Kandidaten
J.B. Bots^[3]	802

13 juni 1871 bewerken

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	13 juni
Kiesgerechtigden	2.259
Opkomst	1.231
Geldige stemmen	1.199
Blanco stemmen	32
Kandidaten
P.J.A. Smitz^[3]	1.128
P. van den Heuvel	27

10 juni 1873 bewerken

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	10 juni
Kiesgerechtigden	2.319
Opkomst	1.556
Geldige stemmen	1.545
Blanco stemmen	7
Kandidaten
A.J.H. van Baar	827
J.B. Bots^[3]	705

8 juni 1875 bewerken

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	8 juni
Kiesgerechtigden	2.392
Opkomst	1.310
Geldige stemmen	1.302
Blanco stemmen	8
Kandidaten
P.J.A. Smitz^[3]	1.127
D.H. van den Acker	150

23 maart 1876 bewerken

Antonius van Baar, gekozen bij de verkiezingen van 10 juni 1873, trad op 8 maart 1876 af vanwege zijn herbenoeming als kantonrechter in Oirschot.^[7] Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	23 maart
Kiesgerechtigden	2.392
Opkomst	917
Geldige stemmen	904
Blanco stemmen	9
Kandidaten
A.J.H. van Baar^[3]	881

12 juni 1877 (tussentijds) bewerken

Petrus Smitz, gekozen bij de verkiezingen van 8 juni 1875, trad op 15 mei 1877 af vanwege zijn herbenoeming als kantonrechter in Eindhoven.^[7] Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	12 juni
Kiesgerechtigden	2.624
Opkomst	1.204
Geldige stemmen	1.193
Blanco stemmen	11
Kandidaten
P.J.A. Smitz^[3]	1.085
F.W. van den Dungen	49
A.J.H. van Baar	35

12 juni 1877 (periodiek) bewerken

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	12 juni
Kiesgerechtigden	2.624
Opkomst	1.205
Geldige stemmen	1.194
Blanco stemmen	12
Kandidaten
A.J.H. van Baar^[3]	1.093
F.W. van den Dungen	45

25 september 1877 bewerken

Petrus Smitz, gekozen bij de verkiezingen van 12 juni 1877, trad op 17 september 1877 af vanwege zijn verkiezing tot lid van de Eerste Kamer. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	25 september
Kiesgerechtigden	2.624
Opkomst	1.224
Geldige stemmen	1.223
Blanco stemmen	2
Kandidaten
C.A.H. Barge	722
D.H. van den Acker	407
J.H.A. Diepen	86

10 juni 1879 bewerken

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	10 juni
Kiesgerechtigden	2.424
Opkomst	1.632
Geldige stemmen	1.624
Blanco stemmen	5
Kandidaten
C.A.H. Barge^[3]	867
J.H.A. Diepen	605
D.H. van den Acker	150

8 juni 1880 bewerken

Harry Barge, gekozen bij de verkiezingen van 10 juni 1879, trad op 10 mei 1880 af vanwege zijn benoeming als lid van het Hof van Justitie in Curaçao. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	8 juni
Kiesgerechtigden	2.463
Opkomst	1.539
Geldige stemmen	1.532
Blanco stemmen	6
Kandidaten
P.J.F. Vermeulen	1.146
D.H. van den Acker	378

14 juni 1881 bewerken

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	14 juni
Kiesgerechtigden	2.558
Opkomst	1.141
Geldige stemmen	1.128
Blanco stemmen	12
Kandidaten
A.J.H. van Baar^[3]	1.087

12 juni 1883 bewerken

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	12 juni
Kiesgerechtigden	2.610
Opkomst	1.052
Geldige stemmen	1.046
Blanco stemmen	6
Kandidaten
P.J.F. Vermeulen^[3]	1.019

28 oktober 1884 bewerken

De verkiezingen waren algemene verkiezingen; zij werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.^[11]

	28 oktober
Kiesgerechtigden	2.682
Opkomst	1.236
Geldige stemmen	2.439
Blanco stemmen	35
Kiesdrempel	610
Kandidaten
A.J.H. van Baar^[3]	1.185
P.J.F. Vermeulen^[3]	1.165
D.H. van den Acker	53

15 juni 1886 bewerken

De verkiezingen waren algemene verkiezingen; zij werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.^[12]

	15 juni
Kiesgerechtigden	2.886
Opkomst	1.804
Geldige stemmen	3.551
Blanco stemmen	41
Kiesdrempel	888
Kandidaten
A.J.H. van Baar^[3]	1.619
P.J.F. Vermeulen^[3]	1.587
D.H. van den Acker	188
M. Prinzen	137

1 september 1887 bewerken

De verkiezingen waren algemene verkiezingen; zij werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.^[13]

	1 september
Kiesgerechtigden	2.914
Opkomst	1.314
Geldige stemmen	2.602
Blanco stemmen	16
Kiesdrempel	651
Kandidaten
A.J.H. van Baar^[3]	1.263
P.J.F. Vermeulen^[3]	1.260'

Voortzetting bewerken

Na de grondwetsherziening van 1887 werden de meervoudige kiesdistricten opgeheven; het kiesdistrict Eindhoven werd derhalve omgezet in een enkelvoudig kiesdistrict.^[1] De gemeenten Aalst, Aarle-Rixtel, Asten, Bakel en Milheeze, Budel, Deurne, Geldrop, Heeze, Helmond, Leende, Lierop, Maarheeze, Mierlo, Nuenen, Gerwen en Nederwetten, Soerendonk, Sterksel en Gastel, Someren, Stiphout, Tongelre, Vlierden, Waalre en Zesgehuchten werden toegevoegd aan het kiesdistrict Helmond, de gemeente Oost-, West- en Middelbeers aan het kiesdistrict Tilburg en de gemeenten Beek en Donk, Lieshout en Son en Breugel aan het kiesdistrict Veghel. Een gedeelte van het kiesdistrict Tilburg (de gemeente Hooge en Lage Mierde) werd toegevoegd aan het kiesdistrict Eindhoven.

Zie ook bewerken

Bronnen

Tweede Kamerverkiezingen kiesdistrict Eindhoven op www.verkiezingsuitslagen.nl
Verkiezingen Tweede Kamer 1848-1918 op huygens.knaw.nl

Noten

↑ ^a ^b Een enkelvoudig district vaardigde per zittingsperiode één lid af naar de Tweede Kamer, een meervoudig kiesdistrict twee of meer leden.
↑ De districtskiesdrempel werd bepaald door de volgende formule: 50% van het aantal uitgebrachte geldige stemmen, gedeeld door het aantal in het district te verkiezen zetels.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah Aftredend en herkiesbaar Tweede Kamerlid voor Eindhoven.
↑ Bots was aftredend Kamerlid voor het in 1850 opgeheven kiesdistrict Helmond, dat werd samengevoegd met het kiesdistrict Eindhoven.
↑ De Tweede Kamer was ontbonden in verband met een regeringscrisis over het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie.
↑ Omdat niet het vereiste aantal kandidaten er in de eerste ronde in slaagde de districtskiesdrempel te overschrijden, was een tweede verkiezingsronde nodig. Deze werd gehouden tussen de twee niet-direct gekozen kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen behaald hadden.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e De vigerende wetgeving vereiste het aftreden van een lid van het parlement bij een aantal benoemingen. Het aftredende parlementslid was terstond herkiesbaar.
↑ Omdat geen van de kandidaten in de eerste ronde de absolute meerderheid van de uitgebrachte geldige stemmen behaalde, was een tweede verkiezingsronde nodig. Deze werd gehouden tussen de twee kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen behaald hadden.
↑ De Tweede Kamer was ontbonden nadat deze een motie had aangenomen waarin het kabinetsbeleid op het gebied van Koloniën werd afgekeurd.
↑ Nadat de begroting voor Buitenlandse Zaken door de Tweede Kamer verworpen was, bood het kabinet-Van Zuylen van Nijevelt zijn ontslag aan. Hierop ontbond de Koning de Tweede Kamer.
↑ De Tweede Kamer was ontbonden na aanvaarding van een voorstel tot grondwetsherziening in eerste lezing.
↑ De Tweede Kamer was ontbonden nadat het kabinet-Heemskerk Azn.zijn functie ter beschikking had gesteld.
↑ De Tweede Kamer was ontbonden na aanvaarding van een voorstel tot grondwetsherziening in eerste lezing.

[enkel-meer-1] Een enkelvoudig district vaardigde per zittingsperiode één lid af naar de Tweede Kamer, een meervoudig kiesdistrict twee of meer leden.

[drempel-2] De districtskiesdrempel werd bepaald door de volgende formule: 50% van het aantal uitgebrachte geldige stemmen, gedeeld door het aantal in het district te verkiezen zetels.

[zittend-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah Aftredend en herkiesbaar Tweede Kamerlid voor Eindhoven.

[4] Bots was aftredend Kamerlid voor het in 1850 opgeheven kiesdistrict Helmond, dat werd samengevoegd met het kiesdistrict Eindhoven.

[5] De Tweede Kamer was ontbonden in verband met een regeringscrisis over het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie.

[geen-twee-6] Omdat niet het vereiste aantal kandidaten er in de eerste ronde in slaagde de districtskiesdrempel te overschrijden, was een tweede verkiezingsronde nodig. Deze werd gehouden tussen de twee niet-direct gekozen kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen behaald hadden.

[vigerend-7] De vigerende wetgeving vereiste het aftreden van een lid van het parlement bij een aantal benoemingen. Het aftredende parlementslid was terstond herkiesbaar.

[tweede_ronde-8] Omdat geen van de kandidaten in de eerste ronde de absolute meerderheid van de uitgebrachte geldige stemmen behaalde, was een tweede verkiezingsronde nodig. Deze werd gehouden tussen de twee kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen behaald hadden.

[9] De Tweede Kamer was ontbonden nadat deze een motie had aangenomen waarin het kabinetsbeleid op het gebied van Koloniën werd afgekeurd.

[10] Nadat de begroting voor Buitenlandse Zaken door de Tweede Kamer verworpen was, bood het kabinet-Van Zuylen van Nijevelt zijn ontslag aan. Hierop ontbond de Koning de Tweede Kamer.

[11] De Tweede Kamer was ontbonden na aanvaarding van een voorstel tot grondwetsherziening in eerste lezing.

[12] De Tweede Kamer was ontbonden nadat het kabinet-Heemskerk Azn.zijn functie ter beschikking had gesteld.

[13] De Tweede Kamer was ontbonden na aanvaarding van een voorstel tot grondwetsherziening in eerste lezing.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]