Tram van Matsuyama

De tram van Matsuyama zorgt samen met (voor)stadstreinen en bussen voor het openbaar vervoer in de Japanse stad Matsuyama, hoofdstad van de prefectuur Ehime.

Tram van Matsuyama
Een tram en het Botchan toeristisch treintje aan de halte Minami-Horibata
Basisgegevens
Locatie	Matsuyama, Ehime, Shikoku, Japan
Vervoerssysteem	Tram
Startdatum	1895 / 1911
Lengte trajecten	9,2 km waarvan 3,5 km op spoorlijnen
Aantal lijnen	5
Aantal stations	27 haltes
Spoorwijdte	kaapspoor 1.067 mm
Uitvoerder(s)	Iyotetsu
Netwerkkaart
Portaal    Openbaar vervoer

De tram wordt uitgebaat door het privébedrijf Iyo Tetsudō K.K. (伊予鉄道株式会社) of afgekort Iyotetsu (伊予鉄).

Het net

Infrastructureel is het net opgebouwd uit vijf deeltrajecten:

Lijn	Traject(en)	Lengte	Haltes	Enkel-/dubbelspoor	Openingsdatum
Jōhoku-lijn	Komachi - Heiwadōri 1	2,7 km	9	enkelspoor	22 augustus 1895
Jōnan-lijn	Dōgo-Onsen - Nishi-Horibata / Kamiichiman - Heiwadōri 1	3,5 km / 0,1 km	11 / 2	dubbelspoor	1 september 1911
Honmachi-lijn	Nishi-Horibata - Honmachi 6	1,5 km	5	enkelspoor	1 september 1911
Ōtemachi-lijn	Nishi-Horibata - JR Matsuyama Station - Komachi	1,4 km	5	dubbelspoor	1 mei 1936
Hanazono-lijn	Matsuyama stadsstation - Minami-Horibata	0,4 km	2	dubbelspoor	25 maart 1947

Op dit net rijden de tramlijnen 1, 2, 3, 5 en 6 en de kern wordt gevormd door een ringlijn die in beide richtingen wordt bereden. Het noordelijke deel van deze ring, tussen de haltes Heiwadōri 1-chrōme (平和通一丁目) en Miyatachō (宮田町) wordt als spoorweg beschouwd en is grotendeels enkelsporig. Dit traject is aangelegd op eigen bedding tussen de bewoning en wordt beveiligd door seinen en met slagbomen uitgeruste overwegen.

Lijn	Routenaam	Traject
	環状線	Ringlijn (wijzerzin): Matsuyama stadsstation → Station Matsuyama JR → Kiyachō → Teppochō → Ōkaidō → Matsuyama stadsstation
	環状線	Ringlijn (tegenwijzerzin): Matsuyama stadsstation → Ōkaidō → Teppochō → Kiyachō → Station Matsuyama JR → Matsuyama stadsstation
	市駅線	Dōgo-Onsen - Ōkaidō - Matsuyama stadsstation
	JR線	Dōgo-Onsen - Ōkaidō - Station Matsuyama JR
	本町線	Dōgo-Onsen - Ōkaidō - Honmachi 6-chrōme

Lagevloertram van het type 2100 aan het eindpunt Dōgo-Onsen

Lijnen 1 en 2 beginnen en eindigen hun rit aan het ten zuiden van de stad gelegen stadsstation (Matsuyama-shieki - 松山市駅) waar kan overgestapt worden op de eveneens door Iyotetsu uitgebate voorstadstreinen. Dit station ligt op circa 1,3 km van het door de Japanse spoorwegen (JR) bediende station. Een andere overstapmogelijkheid op het voorstadsnet bevindt zich ter hoogte van Komachi (古町).

De drie andere lijnen hebben hun eindpunt aan het kuuroord Dōgo-Onsen (道後温泉). Zij volgen een gemeenschappelijk traject via het zuidelijke deel van de ringlijn en waaieren in het westen uit: lijn 3 buigt zuidwaarts af naar het stadsstation, lijn 5 vervolgt zijn weg rechtdoor naar het JR-station van Matsuyama en lijn 6 buigt rechtsaf in noordelijke richting via een enkelsporig traject in het midden van een brede stadsboulevard om te eindigen aan het noordelijke deel van de ringlijn.

Even ten oosten van het JR-station - ter hoogte van de halte Ōtemachi - bevindt zich de enige nog bestaande gelijkgrondse spoorweg-/tramkruising van Japan.

Rollend materieel

Het trampark telt 36 kleine, niet-gelede trams waarvan een kleine meerderheid nog met hoge vloer. Het instappen gebeurt achteraan (= deur in het midden van de tram) en het uitstappen vooraan bij de chauffeur. Het park is zeer gevarieerd en telt vier voertuigseries:

Type	Aantal	Nummers	Jaar	Foto	Opmerkingen
Moha type 50	15	51, 52, 53, 55, 66, 68-70, 72-78	In verschillende series gebouwd tussen 1951 en 1964	Tram aan de halte Komachi
Moha tyoe 2000	5	2002-2006	In 1979 overgenomen van de tram van Kyoto	Ter hoogte van de gelijkgrondse kruising met de stadstrein
Moha type 2100	10	2101-2110	Maart 2002	Op het noordelijke deel van de ringlijn met spoorwegkarakter	lagevloer
Moha type 5000	6	5001-5006	September 2017	Eindpunt ter hoogte van het stadstreinstation	lagevloer

Geschiedenis

Evolutie van het tramnet van Matsuyama

Nadat Iyotetsu in 1888 de eerste spoorlijn op het eiland Shikoku introduceerde, zorgde het bedrijf Dōgo Tetsudō (道後鉄道) in 1895 voor een eerste tramverbinding op smalspoor (762 mm) tussen Dōgo-Onsen en het stadscentrum enerzijds, Komachi anderzijds. Deze lijn lag aan de basis van het tramnet dat vanaf 1900 na de overname door Iyotetsu zou uitgebouwd worden en tegen 1911 geëlektrificeerd en heraangelegd met een spoorwijdte van 1067 mm (kaapspoor).

Eveneens in 1911 werd een normaalsporige lijn aangelegd, enerzijds door de stad en via Komachi parallel aan de bestaande spoorlijn naar de havenplaats Enoguchi (江ノ口), anderzijds via het huidige tracé tot aan Dōgo-Onsen. Deze lijn werd in 1923 omgebouwd naar kaapspoor. De oorspronkelijke tramtrajecten werden grotendeels in 1926 (gelijktijdig met een trajectaanpassing in het centrum) en in 1927 (met de voltooiing van het huidige noordelijke deel van de ringlijn) op de nieuwe spoorwijdte gebracht. Hetzelfde gebeurde met de lijn naar Enoguchi. Voor deze lijn werd een zijtak in gebruik genomen van Komachi naar het nieuw opgerichte station. In 1936 werd het station echter verplaatst wat aanleiding gaf tot het sluiten van de zuidelijke ringlijn. In de naoorlogse periode legde men ten slotte de zuidelijke en centrale zijtak aan waardoor de rechtstreekse verbinding met Komachi behouden bleef.

Andere ideeën geraakten niet verder dan de tekentafel. Er bestaat nog wel een concreet plan voor een nieuwe zijtak in westelijke richting voorbij het station met op lange termijn de bediening van de luchthaven van Matsuyama.

Botchan Ressha

Op diesel rijdende "stoomtrein" met stroomafnemer

De Botchan-locomotief wordt op het eindpunt manueel gedraaid met behulp van een draaischijf

Een merkwaardige verschijning op het tramnet is het toeristisch Botchan-treintje. Deze replica-stoomtrein rijdt op diesel en heeft een hulp-stroomafnemer. De trein is genoemd naar de novelle van Natsume Sōseki, een van de meest vooraanstaande Japanse novelle-schrijvers. De replica dateert uit 2001 en kwam ter vervanging van de originele stoomtrein die van 1888 tot 1954 gedurende 67 jaar dienst deed. De locomotief zelf is gemonteerd op een draaischijf die op het einde van de rit gebruikt wordt om de locomotief te keren.

Mediabestanden

Zie de categorie Iyo Railway van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.