Gametogonie
Gametogonie of syngamie is de versmelting van twee gameten (geslachtscellen) tot een zygote. Hierbij zijn de gameten haploïde (n) en de zygote diploïde (2n). Het is een stap in de voortplanting van een organisme. De twee geslachtscellen zijn meestal afkomstig van verschillende individuen. Dit komt voor bij meercellige organismen die zich geslachtelijk voortplanten.
De zygote is het versmeltingsproduct van twee gameten, maar de versmelting van de celkernen van de geslachtscellen vindt echter niet altijd direct plaats. Pas als ook de kernversmelting (karyogamie) heeft plaatsgevonden vormt zich de diploïde zygoten. Deze hebben een dubbele set chromosomen, aangegeven met 2n.
Vooral hogere organismen bezitten speciale voortplantingsorganen waarbinnen de geslachtscellen zich ontwikkelen. Nakomelingen van een voortplanting ontvangen de erfelijke eigenschappen van beide ouders; voortplanting is daardoor van groot belang voor de evolutie. Bij dieren gaat aan de voortplanting vaak een paring vooraf, meestal met specifiek voortplantingsgedrag. Eencelligen en draadwieren kunnen conjugatie vertonen.
Veel schimmels hebben tijdens een deel van de levenscyclus twee kernen in de cellen, doordat er tussen de celversmelting en de kernversmelting nog een aparte fase met groei en ontwikkeling is tussengevoegd. Deze schimmels hebben dus in deze fase twee kernen en heten dan ook Dikaryomycota.
Typen gametogonie bewerken
Bij gametogonie kunnen de volgende verschillen worden onderscheiden:
- bevruchting: algemene term voor versmelting van twee haploïde gameten of gameetkernen
- plasmogamie, conjugatie: versmelting van het cytoplasma van twee gameten of twee thalli
- karyogamie, kernversmelting: versmelting van twee gameetkernen
- gametangiogamie: versmelting van gametangia waarbij de gameten gereduceerd zijn tot kernen
- somatogamie: versmelting van twee normale cellen van de planten
- anastomose: versmelting van twee hyfen met uitwisseling van kernen
- isogamie: de versmelting van morfologisch gelijke (en hoogstens fysiologisch verschillende) gameten
- anisogamie: de versmelting van morfologisch verschillende beweeglijke gameten: micro- en macrogameet
- planogamie: als de versmelting van twee zoögameten een beweeglijke planozygote oplevert
- aplanogamie: als de versmelting van een beweeglijke gameet en een niet-beweeglijke gameet een zygote oplevert
- oögamie:
- eicellen: vrouwelijke gameten niet beweeglijk en groter dan de mannelijke gameten beweeglijk
- beweeglijke spermatozoïden, of niet beweeglijke spermatiën
- sifonogamie: door het buisvormig uitgroeien van het microprothallium wordt een generatieve kern bij eicel gebracht
Typen zygoten bewerken
Een zygote is het product van versmelting van twee gameten. De volgende typen zygoten komen voor:
- aplanozygote: de zygote is onbeweeglijk
- planozygote: de zygote is beweeglijk: met flagellen
- amoebozygote: amoeboïde zygote die zich als een amoebe kan voortbewegen, soms met flagellen
- hypnozygote: zygote in ruststadium met verdikte wand
- oöspore: in gametangium gevormde zygote in ruststadium
- zygosporangium: ruststadium, ontstaan door gametangiogamie (versmeltingsproduct van twee gametangiën)
- heterokaryon, heterozygote diploïdie: versmeltingsproduct bij genetische recombinatie zonder meiose bij parasexuele cyclus
