Hardheidsclausule

De hardheidsclausule in het Nederlands recht houdt in dat de wetgever kan afwijken van een dwingende wettelijke bepaling om af te zien van de uitzonderlijk onbillijke gevolgen aan dewelke het rechtssubject onderhevig zou zijn mits toepassing van de desbetreffende wet.

Zo kan bijvoorbeeld in fiscale zaken de minister van Financiën een belastingschuld kwijtschelden indien de correlerende fiscale wetgeving leidt tot onbillijke gevolgen.

In België bestaat zo'n dergelijke rechtsfiguur niet, en kunnen zelfs fouten die feitelijk toerekenbaar zijn aan het personeel van de belastingdienst worden toegerekend aan de belastingplichtige.