Wijnroeier: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
historische literatuur erbij, correcties |
details |
||
Regel 1:
Een '''wijnroeier''' is een persoon die met een speciale peilstok (de ''wijnroede'') de hoeveelheid [[wijn]] in een vat kon meten. Het beroep kwam in Europa voor tot in de negentiende eeuw. Het
==Taak==
De wijnroeiers hadden als taak om bij [[slijter]]s of kopers vast te stellen hoeveel wijn er in hun vaten zat. Op basis daarvan kon de verschuldigde [[accijns]] worden berekend. Daarnaast werden de wijnroeiers ook bij slijters of particulieren ingeschakeld om de precieze hoeveelheden vast te stellen bij geschillen of in geval van twijfel. Behalve van wijnvaten peilden de wijnroeiers ook de inhoud van vaten [[olie]], [[levertraan]] en andere vloeibare en droge handelswaren die in vaten werden bewaard.
De functie van wijnroeier was een openbaar ambt. Wijnroeiers waren dan ook in dienst van een stad. Voor toelating (''admissie'') als wijnroeier moest een examen worden afgelegd. Rond [[1650]] waren er in [[Amsterdam]] bijvoorbeeld zes wijnroeiers. Vaak waren wijnroeiers ook [[landmeter]]s en omgekeerd. Er is een verordening voor de wijnroeiers van [[Parijs]] uit de dertiende eeuw
bekend.
==Wiskundige achtergrond==
Vele [[rekenboek]]en uit de late [[middeleeuwen]], de [[Renaissance]] en later beschrijven onder meer de methodes en rekenregels van de wijnroeiers. In Nederland bijvoorbeeld de rekenboeken van [[Adriaan Metius]] ([[1634]]), [[R. de la Rose]] ([[1639]]), [[C.F. Eversdijck]] ([[1655]]) tot aan die van [[R. Lobatto]]
Voor [[Johannes Kepler]] was een bezoek van een wijnroeier de aanleiding voor zijn ''Nova stereometria doliorum'' ([[1615]]) en ''Messekunst Archimedis'' ([[1616]]). In de ''Doliometria'' leidde hij de inhoud van allerlei omwentelingslichamen op meetkundige wijze af, waarmee hij vooruitliep op de [[integraalrekening]]. In de Duitstalige ''Messekunst'' populariseerde hij zijn bevindingen voor praktisch gebruik door wijnroeiers.
| |||