Versie van 22 sep 2007 01:39 bewerken Dinx (overleg \| bijdragen) uitgebreid bevestigde gebruikers 1.822 bewerkingen Pagina aangemaakt: "Een '''wijnroeier''' is een persoon die met een peilstok (een 'roeier', of 'roerder') de hoeveelheid wijn in een vat kon meten. Het beroep kwam voor in de zeventie..."		Versie van 22 sep 2007 03:12 bewerken ongedaan maken Hansmuller (overleg \| bijdragen) 33.780 bewerkingen indeling, kepler, uitbreiding, literatuur Nieuwere bewerking →
Regel 1: Een '''wijnroeier''' is een persoon die met een peilstok (een 'roeier', of 'roerder' met een ''wijnroede'', zijn speciale peilstok) de hoeveelheid [[wijn]] in een vat kon meten. Het beroep kwam in Europa voor tot in de ~~zeventiende~~negentiende eeuw. ==Taak== De wijnroeiers hadden als taak om bij [[slijter]]s vast te stellen hoeveel wijn er in hun vaten zat. Op basis daarvan kon de verschuldigde [[accijns]] worden berekend. Daarnaast werden de wijnroeiers ook bij slijters of particulieren ingeschakeld om de precieze hoeveelheden vast te stellen bij geschillen of in geval van twijfel. Behalve van wijnvaten peilden de wijnroeiers ook de inhoud van vaten [[olie]], [[levertraan]] en andere vloeibare en droge handelswaren die in vaten werden bewaard. De functie van wijnroeier was een openbaar ambt,. ~~en wijnroeiers~~Wijnroeiers waren dan ook in dienst van een stad. Rond [[1650]] waren er in [[Amsterdam]] bijvoorbeeld zes wijnroeiers. Vaak waren wijnroeiers ook [[landmeter]]s en omgekeerd. Er is een verordening voor de wijnroeiers van [[Parijs]] uit de dertiende eeuw bekend. ==Wiskundige achtergrond== Vele [[rekenboek]]en uit de late [[middeleeuwen]], de [[Renaissance]] en later beschrijven onder meer de methodes en rekenregels van de wijnroeiers. In Nederland bijvoorbeeld de rekenboeken van [[Adriaan Metius]] ([[1634]]), [[R. de la Rose]] ([[1639]]), [[C.F. Eversdijck]] ([[1655]]) tot aan [[R. Lobatto]] in [[1839]]. Zij onderscheiden verschillende vormen vaten en geven [[algoritme]]s voor de inhoudsbepaling van volle en deels lege vaten. Voor [[Johannes Kepler]] was een bezoek van een wijnroeier de aanleiding voor zijn ''Nova stereometria doliorum'' ([[1615]]) en ''Messekunst Archimedis'' ([[1616]]). In de ''Doliometria'' leidde hij de inhoud van allerlei omwentelingslichamen op meetkundige wijze af, waarmee hij vooruitliep op de [[integraalrekening]]. In de ''Messekunst'' populariseerde hij zijn bevindingen voor praktisch gebruik door wijnroeiers. ==Bekende wijnroeiers== Bekende personen die de functie van wijnroeier hebben vervuld, zijn [[Meindert Hobbema]] (in [[Amsterdam]]) en [[Antoni van Leeuwenhoek]] (in [[Delft]]). ==Wijnroedes== Vele historische musea hebben ''wijnroedes'' (de peilstokken van de wijnroeier) in hun verzameling. De schaalverdelingen kunnen [[lineair]], [[kwadratisch]] of [[kubisch]] zijn of geschikt voor ''wanmeting'', de inhoudsbepaling van deels lege vaten. ==Verder lezen== * Folkerts, M. ''Die Entwicklung und Bedeutung der Visierkunst als Beispiel der praktischen Mathematik der frühen Neuzeit.''. Humanismus und Technik 18 (1974), 1-41 [[Categorie:Beroep]]

Wijnroeier: verschil tussen versies