Polygebromeerde difenylether: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Pagina aangemaakt: "'''PBDE''', of '''polygebromeerde difenylether''', is een vlamvertrager, een onderdeel van de gebromeerde vlamvertragers. De PBDE's worden in een groot aantal ..." |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 1:
'''PBDE''', of '''polygebromeerde difenylether''', is een [[vlamvertrager]], een onderdeel van de [[Gebromeerde vlamvertrager|gebromeerde vlamvertragers]]. De PBDE's worden in een groot aantal huishoudelijke apparaten gebruikt, waaronder stoffen, meubels en electronica. Er zijn drie belangrijke groepen PBDE's, die worden aangeduid met het aantal broom-atomen dat in de moleculen voorkomt: penta, octo en deca, respectivelijk voor 5, 8 en 10 broom-atomen. Volgens Zweedse studies zijn verbindingen die aan PentaBDE gerelateerd kunnen worden, naast in moedermelk, terguggevonden in een groot aantal andere weefsels. Dit was reden voor de Zweedse overheid het gebruik van PentaBDE te verminderen. Vervolgstudies hebben inmiddels duidelijk gemaakt dat de concentraties van de evrbindingen weer dalen.<ref>Y. Lind, P. O. Darnerud, S. Atuma, M. Aune, W. Becker, R. Bjerselius, S. Cnattingius and A. Glynn (2003). "Polybrominated diphenyl ethers in breast milk from Uppsala County, Sweden." Environmental Research 93(2): 186-194. PMID 12963403</ref>
In de [[Europese Unie]] is een uitgebreide evaluatie gehouden voor [[Pentabromodifenyl ether|Penta-]], [[Octabromodifenyl ether|Octa-]] and [[Decabromodifenyl ether|DecaBDE]] op basis van de "Existing Substances Regulation 793/93/EEC". Het gevolg van deze studie is een in 2004 ingesteld verbod op het gebruik van PentaBDE en OctaDBE.
Als een speciaal feit mag de ontdekking in 2005 van PBDE's in walvisspek genoemd worden. Het voorkomen opzich genomen is door de persistentie niet opvallend, wel dat in de PBDE's [[koolstof-14]], het natuurlijke radioactieve isotoop van [[koolstof]], voorkwam. Als de PBDE's vanuit menselijke bronnen in de walvissen terecht egkomen zou zijn, was de bron een aardolie-verbinding. De koolstof hierin is al zo lang niet meer met de [[koolstofcyclus]] in aanraking geweest dat er geen koolstof-14 meer in voorkomt, alleen [[koolstof-12]].
<ref>Emma L. Teuten, Li Xu, Christopher M. Reddy (2005): "[http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/307/5711/917 Two Abundant Bioaccumulated Halogenated Compounds Are Natural Products]". Science, 307, 5711: 917–920</ref> Het onderzoek toont aan dat er een, nu nog onbekende, natuurlijke bron van PBDE's moet zijn. Het is echter onwaarschijnlijk dat deze bron in belangrijke mate verantwoordelijk is voor de concentraties PBDE's die in menselijk weefsel, huisstof en standaard voedingsmiddelen gemeten worden.
== Subgroepen ==
[[Image:Polybrominated diphenyl ether.svg|framed|Chemische structuur van PBDEs]]
De groep van de PBDEs bestaat uit 209 verschillende verbindingen of [[congeneren]] (PBDE = C<sub>12</sub>H<sub>10-x</sub>Br<sub>x</sub>O (x = 1-10 = m + n)).
Er zijn twee subgroepen:
'''Lagere gebromeerde PBDEs''' waarin 1 toy 5 broom-atomen voorkomen. Deze verbindingen worden als de gevaarlijkste beschouwd omdat de kleinere moleculen makkelijker door levende organismen worden opgenomen. Van deze groep is bekend dat ze de concentraties [[hormoon]] in de [[schildklier]] beinvloeden. Er is een relatie aangetoond tussen risico's op erfellijke en neurologische effecten en de concentratie van deze verbindingen. <ref name=EST1>[http://pubs.acs.org/subscribe/journals/esthag-w/2001/dec/science/kb_pbde.html Environment and Science Technology article] "Rapidly rising PBDE levels in North America"</ref>
'''Hoger gebromeerde PBDEs''', met meer dan 5 [[broom]] atomen werden vroeger als veilig beschouwd. Maar een zweedse studie
heeft een relatie gelegd tussen de dikte van eierschalen van de [[slechtvalk]].<ref>Lindberg, P., U. Sellström, L. Haggberg and C. A. de Wit (2004): "Higher brominated diphenyl ethers and hexabromocyclododecane found in eggs of peregrine falcons (Falco peregrinus) breeding in Sweden." Environmental Science & Technology 38(1): 93-96. PMID 14740722</ref>
== Gezondheidsaspecten ==
Sinds 1998 worden de verbindingen als evrdacht beschouwd. In dat jaar werd een zweedse studie gepubliceerd waarin de aanwezigheid van aan pentaPBBE gerelateerde verbindingen in moedermelk werd aangetoond. <ref>[http://www.sciencenews.org/20031025/bob10.asp Science News Online article] "New PCBs?"</ref> Based on a comprehensive risk assessment under the Existing Substances Regulation 793/93/EEC, the EU has banned the use of Penta- and OctaBDE since 2004.<ref name=EU-Ban>DIRECTIVE 2003/11/EC OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/en/oj/2003/l_042/l_04220030215en00450046.pdf]</ref>
In [[Canada]] zijn opmerkelijke concentraties van PBDE's aangetoond in bijvoorbeeld [[zalm]], [[vlees]], [[boter]] en [[kaas]].<ref>[http://www.theglobeandmail.com/servlet/story/RTGAM.20050214.wchemicals14/BNStory/specialScienceandHealth Globe and Mail article] "Common foods laced with chemical"</ref> In Canada is geen wettelijke bovengrens voor de concentratie PBDE in voedsel. Desondanks is er bij het grote publiek bezorgdheid in verband met de mogelijke milieu- en gezondheidseffecten.
Milieugroepen zijn van mening dat alle PBDE's verboden zouden moeten worden omdat ze niet noodzakelijk en vervangende stoffen beschikbaar zijn (Februari 2007). De elektronica-industrie aan de andere kant geeft aan dat in bijna alle nieuwe [[Printplaat|printplaten]] en [[condensator|condensatoren]] deze stoffen gebruikt worden, en dat ze dus niet zonder kan (Februari 2007)
Er is een groeiende hoeveelheid gegevens die aangeeft dat de verbindingen toxisch kunnen zijn voor de [[lever]], de [[schildklier]] en de ontwille;ing van het zenuwstelsel.<ref name=EST1/>
De fabricanten van PBDE's stellen zich op het standpunt dat een chemische verbinding beoordeeld moet worden op zijn mogelijke invloed op menselijke gezondheid en het milieu (Februari 2007). Als er risico's zijn, dan moeten er regels komen, en als er egen risico's zijn, dan moet het gebruik vrij zijn (Februari 2007)). Allerlei commerciele producten zijn beoordeeld met als gevolg dat penta- en OctaBDE verboden zijn, maar ten aanzien van DecaBDE is geen bedreiging aangetoond, en deze verbinding moet dus gebruikt mogen worden(Februari 2007).
In April 2007 is door de Amerikaanse staat [[Washington]] een wet aangenomen die het gebruik van alle PBDE's verbied.<ref name=PBDEban>[http://seattlepi.nwsource.com/local/311845_pbdes17.html "Chemical ban puts industry on the defensive."] State of Washington bans use of PBDEs.</ref>
== Referenties ==
Dit lemma is een vertaling uit de engelse wikipedia. De referenties zullen dus vooral engelstalige referenties zijn.
<references/>
== Externe links ==
* [http://pubs.acs.org/subscribe/journals/esthag-w/2001/dec/science/kb_pbde.html Environment and Science Technology article]
* [http://chemistry.about.com/cs/medical/a/aa102603a.htm About.com article]
* [http://www.ewg.org/reports/mothersmilk/es.php Environmental Working Groups] 2003 report of record concentrations of PBDEs in American Mothers
* [http://www.northwestwatch.org/toxics/regional_facts_aug_05.asp Northwest Environment Watch]
* [http://assets.panda.org/downloads/badbloodoctober2004.pdf Survey of chemicals in the blood of European ministers], where PBDEs have been found in all blood samples
* [http://seattlepi.nwsource.com/local/309169_pbde28.html PBDEs: They are everywhere, they accumulate and they spread]
November 2006
[[Category:Flame retardants]]
[[Category:Organobromides]]
[[Category:Persistent organic pollutants]]
[[de:PBDE]]
[[es:PBDE]]
[[en:PBDE]]
| |||