'''Transcendentaal idealisme''' is een richting binnen de moderne kritische [[filosofie]] die zegt dat het (in de filosofie) niet om de dingen zelf gaat, maar om de manier waarop we de dingen kunnen kennen. De grondlegger van deze richting die de term ook gemunt heeft was de [[het tijdperk van de verlichting|verlichting]]sfilosoof [[Immanuel Kant]]. Hij gaat van enkele vooronderstellingen uit: als men iets kent, dan is er iets dat gekend kan worden en de (enige) twee manieren waarop men de dingen kan kennen is door (zintuiglijke) ervaring en middels kennis van zijn begrippen, dat is de rationaliteit van de mens. Al het andere denken is metafysica.
Wat hier dus feitelijk gebeurt is dat deDe [[subject-object scheiding]] wordt dus niet alleen wordt geobjectiveerd maar wordt op een hoger niveau van de rede tevens als het ware wordtweer verzacht omdat men zich dan bewust is van het feit dat alle kennis verworven en vorm gegeven wordt door de mens als kennend subject.
DeOmdat grondleggerhet vaner dezebij richtinghem wasom degaat [[het tijdperkhoogste vankenvermogen, dat is de verlichting|verlichting]]sfilosoofrede [[Immanuelzelf, Kant]].in Inzijn ditmeest kaderzuivere maaktvorm Kantuiteen eente striktleggen in alle verschillende onderdelen waardoor deze gevormd kan worden, wordt het analytisch onderscheid tussen de meest fundamentele tradities van het het [[rationalisme]] en het [[empirisme]].Zijndan begrippenook strikt en zuiver doorgevoerd. Begrippen [[a priori]] (bijvoorbeeld: recht, rede, billijkheid, causaliteit) hebben onderbij invloedhem daarom geen enkele empirische lading meer. Het a priori wordt bij hem behandeld als puur begrip en is ontdaan van hetalle striktdirecte ervaringskennis (en expliciet)het doorgevoerdeis karakterde vanrede ditop gemaaktehet onderscheidhoogste bijniveau hemdie geende enkelebegrippen empirischeweer ladingtot meereen eenheid probeert te smeden. ZeDie wordenveronderstelde bijeenheid hemis behandeldoverigens alsiets warenvan zede ontdaanrede zelf, niet iets van elkede ervaringskenniswereld (zie o.a. de tweede [[antinomie]])
"Transcendentaal" dient in de filosofie goed onderscheiden te worden van "transcendent" wat zoiets betekent als "grensoverschrijdend". In de [[wiskunde]] daarentegen, zijn de twee termen echter min of meer uitwisselbaar, zeker in het Engelse taalgebied.
