Gustav Theodor Fechner: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Commons
AnnabelsBot (overleg | bijdragen)
k aanhalingstekens; cosmetische veranderingen
Regel 1:
[[Afbeelding:Gustav Fechner.jpg|right|thumb|160px|Gustav Theodoor Fechner]]
 
'''Gustav Theodor Fechner''' ([[19 april]] [[1801]] - [[28 november]] [[1887]]), was een [[Duitsland|Duitse]] experimentele [[psycholoog]]. Hij was een pionier in de [[experimentele psychologie]] en een grondlegger van de psychofysisch onderzoek. Hij inspireerde veel 20e eeuwse wetenschappers waaronder [[Gerard Heymans]], [[Ernst Mach]], [[Wilhelm Wundt]] and [[Granville Stanley Hall]].
 
== Biografie ==
Fechner werd geboren in [[Groß-Särchen]] in de buurt van [[Bad Muskau]]. Zijn vader werkte daar als pastoor. Fechner studeerde in [[Sorau]], [[Dresden]] en aan de universiteit van [[Leipzig]]. In Leipzig bleef hij de rest van zijn leven wonen. In 1834 werd hij hoogleraar [[natuurkunde]]. Een oogziekte (opgelopen door zijn onderzoek naar [[kleur]] en [[perceptie]]) zorgde er voor dat hij zijn ontslag nam. Na zijn herstel richtte hij zijn wetenschappelijke interesse op de menselijke [[geest]] en de zijn relatie met het [[lichaam]].
 
== Wet van Weber-Fechner ==
Fechners belangrijkste werk was het boek ''Elemente der Psychophysik'' uit 1860. In het boek start hij met [[Spinoza|Spinoza’s]] gedachte dat fysieke feiten en de perceptie van deze feiten, hoewel niet tot elkaar reduceerbaar, twee aspecten zijn van één realiteit. Fechner´'s ontdekking bestaat eruit dat hij, voortbouwend op het werk van [[Ernst Heinrich Weber]], een mathematisch verband tussen deze twee feiten formuleerde. Het verband dat Fechner ontdekte is later bekend geworden als de [[wet van Weber-Fechner]] en is als volgt te omschrijven:<br\>
''De sensatie is evenredig met de logaritme van de prikkel''
 
De wet is onder andere toepasbaar op de perceptie van gewicht (massa).
Bij proefpersonen bleek een gewichtstoename van 1 kilo bovenop 10 kilo net zo veel zwaarder als een gewichtstoename van 10 kilo bij 100 kilo. Wanneer een geblindeerde proefpersoon een massa van 1 kilo moest vergelijken met een massa van 1 kg + een paar gram werd er geen verschil waargenomen. Pas vanaf een bepaald verschil wordt er een toename van de massa waargenomen. Dit noodzakelijke verschil is echter niet altijd hetzelfde (bv.bijvoorbeeld 50 gram). Wanneer de basismassa verdubbeld wordt de drempel waarboven het verschil wordt opgemerkt ook verdubbelt. Deze relatie wordt beschreven in de volgende formule:
 
:<math> dp = k\frac{dS}{S} \,\!</math>
Regel 19:
:<math> p = k \ln{\frac{S}{S_0}} \,\!</math>
 
== Invloed in Nederland ==
[[Gerard Heymans]], van 1890 tot 1927 hoogleraar wijsbegeerte en psychologie aan de [[Rijksuniversiteit Groningen]] werd in belangrijke mate beïnvloed door Fechner’s [[monisme]].<br\>
In 1978 werd het werk van Fechner opnieuw actueel. Toen in Nederland (in 1978) voor het eerst sprake was van de invoering van een vijfguldenstuk, stuurde een aantal psychologen een rapport naar de regering waarin werd gewezen op de betekenis van het werk van Weber en Fechner voor de [[numismatiek]]. De psychologen, onder leiding van de hoogleraren [[Willem Wagenaar (psycholoog)|Willem Albert Wagenaar]] en [[Piet Vroon]], hadden proeven gedaan met de ’kleine’ [[rijksdaalder]] die tien jaar eerder was uitgebracht. Getuige de klachten en de plakkertjes verwarde men de nieuwe rijksdaalder gemakkelijk met de [[gulden]]. De gulden is 25 millimeter in doorsnee, de oude rijksdaalder was 33 millimeter en de nieuwe 29 millimeter. De oude rijksdaalder was dertig procent groter dan de gulden, en dat is blijkbaar voldoende voor het onderscheid. De vier millimeter verschil tussen gulden en nieuwe rijksdaalder komt neer op elf procent en dat bleek te weinig.
 
== Publicaties ==
Fechner schreef onder andere de volgende boeken:
*''Das Büchlein vom Leben nach dem Tod'' (1836, 5e ed., 1903)
*''Nanna, oder über das Seelenleben der Pflanzen'' (1848, 3e ed., 1903)
*''Zendavesta, oder über die Dinge des Himmels und des lenseits'' (1851, 2e ed. door Lasswitz, 1901)
*''Uber die physikalische und philosophische Atomenlehre'' (1853, 2e ed., 1864)
*''Elemente der Psychophysik'' (1860, 2e ed, 1889)
Regel 35:
Daarnaast publiceerde hij op het gebied van de [[chemie]] en [[natuurkunde]]. Opvallend zijn verder ook zijn [[gedicht]]en en humoristische stukken, zoals de ''Vergleichende Anatomie der Engel'' (1825), geschreven onder het pseudoniem "Dr. Mises."
 
== Externe links ==
Een Engelstalige samenvatting van ''Elements of Psychophysics'' is beschikbaar op de Classics in the History of Psychology website. [http://psychclassics.yorku.ca/Fechner/ ''Elements of Psychophysics''.]
 
== Bronnen ==
Voor de eerste versie van dit artikel is gebruik gemaakt van de Engelstalige Wikipedia site over [http://en.wikipedia.org/wiki/Fechner Gustav Fechner.]
 
[[Categorie:Psycholoog|Fechner, Gustav]]
[[CategoryCategorie:Duits psycholoog|Fechner, Gustav]]
[[CategoryCategorie:Statisticus|Fechner, Gustav]]
 
[[en:Gustav Fechner]]
[[bs:Gustav Fechner]]
[[de:Gustav Theodor Fechner]]
[[en:Gustav Fechner]]
[[es:Gustav Theodor Fechner]]
[[fr:Gustav Fechner]]