Bloeddruk: verschil tussen versies

[[Bestand:Omrom M3 20091103.jpg|thumb|250px|Digitale bloeddrukmeter voor de bovenarm. De manchet is door een slang verbonden met het apparaat.]]

[[Bestand:2017 Sfigmomanometr elektroniczny.jpg|thumb|250px|Digitale bloeddrukmeter voor meting aan de pols. Het apparaat zit vast aan de manchet.]]

[[Bestand:Clinical Mercury Manometer.jpg|thumb|250px|Klassieke bloeddrukmeter met een kwikbuis.]]

[[Bestand:CM-3415.jpg|thumb|250px|Modernere versie, zonder kwik en met beter afleesbare schaal.]]

De '''bloeddruk''' of '''tensie''' is de vloeistof[[Druk (grootheid)|druk]] in het [[slagadersysteem]]. De bloeddruk wordt weergegeven door middel van twee kengetallen, de ''systolische druk'' of ''bovendruk'' en de ''diastolische druk'' of ''onderdruk'', gescheiden door een schuine streep, bijvoorbeeld RR (Riva-Rocci)<ref>Riva-Rocci of afgekort (RR) is de notatiewaarde voor bloeddruk zoals gemeten volgens de door [[Scipione Riva-Rocci]] uitgevonden bloeddrukmeetmethode.</ref> 120/80 mmHg. De getallen geven de druk aan in [[mm Hg|millimeters kwikdruk]] (symbool: mmHg; 760 mmHg = 1 bar), dat wil zeggen de druk uitgeoefend door een kolom kwik van 120&nbsp;mm hoogte in de eerste waarde van het voorgaande voorbeeld. Een meer wetenschappelijke eenheid om bloeddruk in uit te drukken zou de [[pascal (eenheid)|kilopascal]] zijn, maar die wordt om historische redenen nauwelijks gebruikt.

''Hoge bloeddruk'' of ''[[hypertensie]]'' is een vooral in [[Westerse wereld|westerse]] landen algemeen voorkomende aandoening. Op 7 april 2013 was hoge bloeddruk thema op de door de [[Wereldgezondheidsorganisatie|WHO]] georganiseerde [[Wereldgezondheidsdag]].

* De ''[[Systole (hart)|systolische]] druk'' of '''bovendruk''' is de maximale druk die wordt opgebouwd in de [[aorta]] of hoofdlichaamsslagader bij het samentrekken van de [[Linkerventrikel|linkerhartkamer]].

* De ''[[Diastole (hart)|diastolische]] druk'' of '''onderdruk''' is het minimum van de druk die optreedt tussen twee samentrekkingen van het hart in, als de linkerhartkamer zich weer met bloed vult.

Samen geven de twee waarden een beeld van de gemiddelde arteriële druk, soms op digitale bloeddrukmeters aangegeven als MAP (''Meanmean Arterialarterial Pressurepressure''), die kan worden geschat met behulp van de formule:

Er wordt gebruik gemaakt van een ''[[bloeddrukmeter]]'', die bestaat uit een band (manchet) met van binnen een opblaasbare ballon die verbonden is met een [[manometer]] (vroeger een die gebruikmaakte van een kolom kwik, dit mag uit milieutechnische overwegingen niet meer). De ballon wordt om de bovenarm gevouwen en opgeblazen met een pompje of knijpballonnetje met ventiel tot de druk zo hoog is dat er geen bloed meer door de [[bovenarmslagader]] loopt (polsslag niet meer voelbaar). Nu laat men de druk in de ballon langzaam zakken door een ventieltje iets te openen. Op een gegeven moment is de systolische bloeddruk hoger dan de druk in de ballon, zodat de slagader in de arm bij iedere hartslag even iets bloed doorlaat. Dit is te constateren doordat via een boven de slagader geplaatste [[stethoscoop]] geluiden worden gehoord iedere keer dat de slagader weer dichtklapt, de [[korotkoff-toon]], genoemd naar de ontdekker ervan. De op dit punt afgelezen waarde van de manometer wordt genoteerd en is de bovendruk. Laat men de druk verder zakken, dan verdwijnen de tonen weer op het moment dat de slagader gedurende de hele cyclus openblijft. Nu leest men de onderdruk af. Deze meetmethode is ontdekt door de Italiaanse onderzoeker ''[[Scipione Riva-Rocci]]'' en de bloeddruk wordt daarom nog steeds afgekort met de letters 'RR'.

De bloeddruk is een in hoge mate dynamische grootheid en verandert in de loop van enige minuten tot zelfs seconden. Stress kan de bloeddruk door het vrijmaken van het hormoon [[adrenaline]] binnen een halve minuut met tientallen mm Hg verhogen, evenals inspanning. Bij zware inspanning zijn hogere bloeddrukken normaal die bij gezonde mensen in rust als sterk verhoogd zouden worden beschouwd. Soms is de meting voor de patiënt - meestal onbewust - al zo stressvol dat bij iedere meting een druk wordt gevonden die 20 of 30&nbsp;mm Hg boven de werkelijke rustwaarde van die patiënt ligt (wittejasseneffect). De enige oplossing hiervoor is de ''ambulante 24-uursmeting'', waarbij de patiënt gedurende een [[dag|etmaal]] een automatische bloeddrukmeter draagt die zich bijvoorbeeld ieder kwartier zonder tussenkomst van een waarnemer automatisch opblaast en de bloeddruk meet, die vervolgens in een computergeheugen wordt bewaard en de volgende dag uitgelezen. Er kan dan ook naar de nachtelijke bloeddrukdaling worden gekeken. Bij een gezonde bloeddrukregulatie, daalt de bloeddruk 's nachts met 10 tot 20% van de gemiddelde dagwaarde. Als de gemiddelde nachtwaarde maar 0 tot 10% lager ligt, spreektis men vandit een ''non-dipping'', (dus 'niet dalend'), bloeddrukprofiel. Mensen met een ''non-dipping ''-profiel hebben een aanzienlijk grotere kans op hart- en vaatziekten.

Studies hebben uitgewezen dat de bloeddruk bij stijging van de omgevingstemperatuur daalt en stijgt bij daling van die temperatuur.<ref>[http://www.ashjournal.com/article/S1933-1711(15)00469-6/fulltext] ''Higher outdoor temperatures are progressively associated with lower blood pressure: a longitudinal study in 100,000 healthy individuals'', verschenen in: Journal of te American Society of Hypertension, Volume 9, Issue 7, Pages 536–543; Katja van den Hurk, Wim L.A.M. de Kort, Jaap Deinum, Femke Atsma; Elsevier, juli 2015</ref> Dit effect zou worden bewerkstelligd doordat bij temperatuurstijging van de omgeving de bloedvaten zich verwijden om via de bloedstroom lichaamswarmte af te voeren, en dientengevolge de bloeddruk daalt.<ref>[https://www.volkskrant.nl/wetenschap/bloeddruk-daalt-als-temperatuur-stijgt~a4108232/] ''Bloeddruk daalt als temperatuur stijgt'', Volkskrant, 26 juli 2015.</ref>