Orgaan van Jacobson: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
link fix
Regel 1:
[[Bestand:Jacobson's organ.svg|thumb|350px|A = Oog<br />B = Traanklier<br />C = Neusholte met weefsel<br />D = Inwendige neusopening<br />E = Uitwendige neusopening<br />F = Uitgestoken tong<br />G = Ingetrokken tong<br />H = Orgaan van Jacobson]]
Het '''orgaan van Jacobson''' is het [[Reukzin|reukorgaan]] van [[slang (dier)|slangen]] en sommige [[hagedissen]] zoals [[skinken]] en [[varanen]]. Ook [[zoogdieren]] zoals [[egel]]s, [[Kat (dier)|katten]], [[Hond|hondenhond]]en, [[olifanten]] en [[neushoorns]] hebben een dergelijk orgaan.
 
== Werking en anatomie ==
De wetenschappelijke naam van dit [[zintuig]] is het '''organum vomeronasale'''<ref name="FCAT">Federative Committee on Anatomical Terminology (FCAT) (1998). [http://www.unifr.ch/ifaa/Public/EntryPage/TA98%20Tree/Entity%20TA98%20EN/06.1.02.008%20Entity%20TA98%20EN.htm ''Terminologia Anatomica'']. Stuttgart: Thieme</ref>. De vomer ([[Latijn]] ploegschaar<ref name="Lewis & Short">Lewis, C.T. & Short, C. (1879). ''A Latin dictionary founded on Andrews' edition of Freund's Latin dictionary.'' Oxford: Clarendon Press.</ref>) is het ploegschaarbeen in de neus.<ref name="Pinkhof2012">Everdingen, J.J.E. van, Eerenbeemt, A.M.M. van den (2012). ''Pinkhof Geneeskundig woordenboek'' (12de druk). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum</ref> Het orgaan is vergelijkbaar met de menselijke reuk- en smaakorganen [[neus]] en [[Mond (orgaan)|mond]], omdat zowel de [[tong (anatomie)|tong]] als een soort neusweefsel betrokken zijn bij het gebruik van dit orgaan.
 
De werking is per diergroep iets verschillend. Een [[Zoogdieren|zoogdier]] ademt lucht in en voert die langs het orgaan van Jacobson. Een [[Reptielen|reptiel]] daarentegen steekt de tong uit, waarop [[geur]]deeltjes blijven plakken, en vervolgens stopt het de uiteinden van de tong in een holte en strijkt deze langs het orgaan van Jacobson, waar de opgenomen deeltjes worden herkend door gespecialiseerde [[chemoreceptorReceptor (biochemie)|receptoren]]. De reactie van het dier is afhankelijk van het type geur dat wordt opgevangen, [[prooi]]en, soortgenoten en vijanden kunnen met behulp van dit orgaan worden onderscheiden. Wanneer een slang een interessante geur denkt op te pikken gaat de tong sneller werken, vandaar dat bijvoorbeeld een slang al snel kwispelt met de tong wanneer ze wordt verstoord. Het bewegen van de tong om geurdeeltjes op te pikken is [[tongelen]].
 
Het orgaan van Jacobson is hiernaast schematisch weergegeven; het betreft in het voorbeeld de kop van een slang.