Urk: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
WIkipedia niet als bron van wikipedia |
k Archiefurl toegevoegd |
||
Regel 37:
'''Urk''' ({{Audio|258_Urk.ogg|<small>uitspraak</small>}}) is een voormalig eiland en huidige gemeente in de [[provincie]] [[Flevoland]] in [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]]. Met {{Statistiek gemeente Nederland inwoners|0184}} inwoners ({{Statistiek gemeente Nederland inwoners|TXT=Year}}, bron: [[Centraal Bureau voor de Statistiek|CBS]]) op een oppervlakte van circa 11,54 km² (en 98,36 km² water) is Urk qua oppervlakte de kleinste [[gemeente (bestuur)|gemeente]] van deze provincie. Urk is tevens de gemeente met het laagste percentage inwoners met een migratieachtergrond, op {{Statistiek gemeente Nederland migratieachtergrond|TXT=Year}} had {{Statistiek gemeente Nederland migratieachtergrond|0184}} van de inwoners een migratieachtergrond. Tot het gereedkomen in 1939 van de dijk die Urk met [[Lemmer]] verbond, was Urk een eiland in het [[IJsselmeer]], de voormalige (tot de afwerking van de [[Afsluitdijk]] in 1932) [[Zuiderzee]]. In 1942 werd de [[Noordoostpolder]] drooggemalen, maar voor de inwoners van Urk leeft het eilandgevoel nog steeds. Men is of woont bijvoorbeeld niet ''in'' Urk, maar ''op'' Urk.
Urk kan worden omschreven als de meest kerkelijke gemeente van Nederland, 98% van de inwoners is lid van een kerkelijke gezindte en 94% van de inwoners gaat naar de kerk.<ref>{{Citeer web |url=https://www.cbs.nl/-/media/_pdf/2016/51/religie-regionaal-2010-2015.pdf |titel=De religieuze kaart van Nederland, 2010–2015 |bezochtdatum=22 december 2019 |achternaam=Schmeets |voornaam=Hans |auteurlink= |medeauteurs= |datum=december 2016 |formaat=PDF |werk= |uitgever=CBS |paginas=p9 |taal
== Geografie ==
Regel 61:
=== Urk tijdens de Eerste Wereldoorlog ===
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd er op Urk een interneringskamp voor buitenlandse officieren ingericht. Tot 1917 verbleven er enkele tientallen officieren, die afkomstig waren uit België, Frankrijk en het [[Verenigd Koninkrijk]]. Naast de officieren waren er ook Belgische soldaten geïnterneerd voor dienstverlenende functies. Vanwege de Nederlandse [[Neutraal land|neutraliteitspolitiek]] moesten soldaten van vreemde mogendheden verre gehouden worden van oorlogshandelingen gericht tegen een van de strijdende partijen.<ref>{{Citeer web|url=https://www.flevolandsgeheugen.nl/page/1435/interneringskamp-op-urk-officieren-tijdens-de-eerste-wereldoorlog-geinterneerd|titel=Interneringskamp op Urk. Officieren tijdens de Eerste Wereldoorlog geïnterneerd|bezochtdatum=24 mei 2017|auteur=|datum=|werk=Flevolands geheugen|uitgever=|taal=|archiefurl=https://web.archive.org/web/20180330075950/https://www.flevolandsgeheugen.nl/page/1435/interneringskamp-op-urk-officieren-tijdens-de-eerste-wereldoorlog-geinterneerd|archiefdatum=2018-03-30|dodeurl=nee}}</ref>
=== Urk tijdens de Tweede Wereldoorlog ===
Regel 81:
=== De schedelkwestie ===
Sommige wetenschappers hebben lange tijd gedacht dat op Urk het "oer-Nederlandse ras" bewaard zou zijn gebleven. Dit leidde tot onderzoeken naar de schedelomvang van de bevolking in de jaren '30 (onder anderen door de rassen-eugeneticus [[H.Tj. Piebenga]]) en daarvoor tot de roof van schedels uit Urker graven in het kader van wetenschappelijk onderzoek (onder andere in 1877 door de [[Hilversum]]se arts [[Johannes Fredericus van Hengel]], die middels een wisseltruc drie schedels wist te ontvreemden en ze doorspeelde aan de [[Universiteit Utrecht]]).
Een zestal daarvan bleef nog tot begin 21e eeuw in het bezit van diverse Nederlandse universiteiten en de Duitse universiteit van [[Göttingen (stad)|Göttingen]]. Het hele schedelonderzoek leverde echter nauwelijks wetenschappelijke resultaten op. In 2005 werden deze feiten op Urk door onderzoek ontdekt en bekendgemaakt. De universiteiten weigerden echter de schedels terug te geven, wat bewoners in 2007 heeft aangezet tot het oprichten van het [[Comité Urker Schedels]], om op die manier te proberen de schedels op het eiland terug te krijgen. In september 2009 stelde de ethische adviescommissie van de [[Museumvereniging|Nederlandse Museumvereniging]] het comité in het gelijk.<ref>[https://web.archive.org/web/20120529122434/http://www.museumvereniging.nl/LinkClick.aspx?fileticket=IY_WGEjrWkk%3d&tabid=134 Advies Urker schedels], Ethische Codecommissie voor Musea, 11 september 2009</ref> Op 5 juni 2010 werden zes schedels in een ceremonie en kerkdienst teruggegeven.<ref>{{Citeer web|url=http://nos.nl/artikel/162346-urk-heeft-zijn-schedels-terug.html|titel=Urk heeft zijn schedels terug|bezochtdatum=24 mei 2017|auteur=[[NOS Nieuws]]|datum=5 juni 2010|uitgever=|archiefurl=https://web.archive.org/web/20181204005653/https://nos.nl/artikel/162346-urk-heeft-zijn-schedels-terug.html|archiefdatum=2018-12-04|dodeurl=nee}}</ref>
=== Recente geschiedenis ===
Regel 110:
=== Markten ===
Bij winkelcentrum Urkerhard is op zaterdagmorgen een warenmarkt.<ref>{{Citeer web|url=http://www.hollandsemarkten.nl/markten/?g_id=256&m_id=832|titel=Winkelcentrum Urkerhard|bezochtdatum=24 mei 2017|auteur=DK BLOM|datum=|werk=www.hollandsemarkten.nl|uitgever=|archiefurl=https://web.archive.org/web/20181204005724/https://www.hollandsemarkten.nl/markten/?g_id=256&m_id=832|archiefdatum=2018-12-04|dodeurl=nee}}</ref> Op de zaterdag voor Pinksteren (Urkerdag) en op Koningsdag wordt er markt gehouden op het haventerrein.
== Demografie ==
Regel 150:
Eeuwenlang isolement laat zo zijn sporen na, ook in de [[gen]]en. Doordat de Urkers vrijwel alleen onderling trouwden, hebben de Urkers veel erfelijke eigenschappen met elkaar gemeen. Dat maakt de kans op bepaalde [[erfelijke aandoening]]en groter. De [[ziekte van Van Buchem]] is een typisch Urker ziekte. Er zijn ongeveer 35 [[patiënt]]en met deze ziekte bekend, allen met hun wortels op Urk.
Evenals andere vissersplaatsen – zoals [[Volendam]] en [[Spakenburg]] – heeft Urk een drank- en drugsprobleem onder een gedeelte van de jeugd.<ref>{{Citeer web|url=https://visie.eo.nl/2007/04/vissersdorpen-worstelen-met-drugs/|titel=Vissersdorpen worstelen met drugs|bezochtdatum=24 mei 2017|auteur=|datum=18 april 2007|werk=Visie|uitgever=|taal=|archiefurl=https://web.archive.org/web/20171213143100/https://visie.eo.nl/2007/04/vissersdorpen-worstelen-met-drugs/|archiefdatum=2017-12-13|dodeurl=nee}}</ref>
Volgens een rapport van het [[Regionale Informatie en Expertise Centrum]] (RIEC) uit 2019 leidt de 'ons-kent-ons-cultuur' in Urk, gecombineerd met de internationale handel, tot ondermijnende criminaliteit, met name mensenhandel (werknemersuitbuiting, seksuele uitbuiting) en drugscriminaliteit (cocaïnehandel).<ref>[https://nos.nl/artikel/2294992-ons-kent-ons-cultuur-leidt-tot-criminaliteit-op-urk.html NOS: Ons-kent-ons-cultuur leidt tot criminaliteit op Urk, 25 juli 2019]</ref>
Regel 232:
{{Tabel horizontaal staafdiagram
| float = right
| titel = Religie in Urk (CBS, 2013)<ref>{{Citeer web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2014/40/kerkelijkheid-en-kerkbezoek-2010-2013|publisher=Centraal Bureau voor de Statistiek|title=Kerkelijkheid en kerkbezoek, 2010/2013|archiefurl=https://web.archive.org/web/20211102092845/https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2014/40/kerkelijkheid-en-kerkbezoek-2010-2013|archiefdatum=2021-11-02|dodeurl=nee}}</ref>
| width = 200px
| bars =
Regel 267:
* Reformatorische [[Baptisten]]gemeente Urk
* [[Leger des Heils]] (Bij Bosshardt) korps Kampen
* [[Vergadering van gelovigen]]<ref>{{Citeer web|url=https://vergadering-urk.nl/|titel=Vergadering van Gelovigen Urk - Home|bezochtdatum=2020-10-15|werk=vergadering-urk.nl|archiefurl=https://web.archive.org/web/20201020165624/https://vergadering-urk.nl/|archiefdatum=2020-10-20|dodeurl=nee}}</ref>
In 2012 kwam de Christelijke Gereformeerde Ichthuskerk gereed, met 1.200 zitplaatsen de grootste kerk op Urk. Hierna volgen de [[Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland|Oud Gereformeerde]] [[Jachin Boazkerk (Urk)|Jachin Boazkerk]] met 1.180 zitplaatsen, de Hervormde 'Ark' (1.100 zitplaatsen) en de Gereformeerde [[Bethelkerk (Urk)|Bethelkerk]] (1.052 zitplaatsen). Circa 98% van de bevolking van de gemeente Urk is aangesloten bij een kerkgenootschap.
Regel 354:
Bij de installatie van de nieuwe raadsleden na de [[Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen 2014|gemeenteraadsverkiezingen van 2014]] kozen alle raadsleden voor de [[eed]]. Urk is hiermee de enige gemeente waar dit gebeurde.<ref>Meer raadsleden leggen belofte af, [[Reformatorisch Dagblad]], 1 juli 2014</ref>
In de [[Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen 2018|gemeenteraadsverkiezingen van 2018]] werd de PVV met één zetel in de gemeenteraad gekozen. Ten onrechte werd daarbij gesteld dat het de eerste landelijke partij zonder christelijke achtergrond was die een zetel heeft gewonnen in Urk.<ref>{{Citeer web|url=https://www.destentor.nl/regio/pvv-schrijft-historie-op-urk~a5757cfd/|titel=PVV schrijft historie op Urk|bezochtdatum=24 maart 2018|auteur=[[de Stentor]]|datum=22 maart 2018|uitgever=|archiefurl=https://web.archive.org/web/20181204005730/https://www.destentor.nl/regio/pvv-schrijft-historie-op-urk~a5757cfd/|archiefdatum=2018-12-04|dodeurl=nee}}</ref> In 1970 had [[Binding Rechts]], een landelijke afsplitsing van de [[Boerenpartij (Nederland)|Boerenpartij]], echter ook al twee zetels gehad in de Urker gemeenteraad.
=== Tweede Kamerverkiezingen ===
Regel 422:
De Nederlandse schrijver, schilder en verzetsheld [[Willem Arondeus]] woonde gedurende de jaren 20 van de twintigste eeuw op Urk. Gedurende zijn verblijf schreef hij in 1922 twintig gedichten, die in 2001 [[postuum]] zijn gepubliceerd onder de titel ''Afzijdige strofen''. Het van Urk afkomstige Noord-Hollandse CDA-Statenlid Meino Schraal (1974) heeft in 2004 de [[Willem Arondéuslezing]] in het leven geroepen. Deze lezing wordt elk jaar in het Haarlemse provinciehuis gehouden.
De schrijver en politiek activist [[Jef Last]] heeft omstreeks 1932 enige tijd op Urk gewoond. Hij was bevriend met de Franse Nobelprijswinnaar voor Literatuur, [[André Gide]], die ook op Urk is geweest en gedichten op en over Urkers heeft geschreven. Gedurende deze periode schreef hij enige artikelen over Urk voor het nieuwsblad [[De Groene Amsterdammer]]. Geïnspireerd door zijn liefde voor een Urker visserman schreef hij de roman ''[[Zuiderzee (roman)|Zuiderzee]]''.<ref>{{Citeer web|url=https://www.dbnl.org/tekst/last001zuid01_01/index.htm|titel=Jef Last, Zuiderzee · dbnl|bezochtdatum=24 mei 2017|auteur=DBNL|datum=|werk=DBNL|uitgever=|taal=|archiefurl=https://web.archive.org/web/20090509083624/http://www.dbnl.org:80/tekst/last001zuid01_01/index.htm|archiefdatum=2009-05-09|dodeurl=nee}}</ref> Deze roman beschrijft de liefde voor elkaar van twee vissermannen. Het verhaal speelt zich af op Urk en staat bekend als een van de eerste Nederlandse romans waarin [[homoseksualiteit|homoseksuele]] liefde in alle openheid wordt beschreven.
De schrijver [[Klaas Norel]] heeft in zijn trilogie ''[[Engelandvaarders (boek)|Engelandvaarders]]'', over de Tweede Wereldoorlog, Urk veelvuldig beschreven. Hoofdpersonage Evert Gnodde is afkomstig van Urk en maakt hier het begin en einde van de oorlog mee.
Regel 444:
* In 1988 is er een krater op [[Mars (planeet)|Mars]] met een diameter van 2,8 kilometer vernoemd naar Urk.
* In 2016 werd de film [[Dunkirk (2017)|Dunkirk]] van regisseur [[Christopher Nolan (regisseur)|Christopher Nolan]], opgenomen voor de kust van het voormalige eiland.<ref>[https://web.archive.org/web/20160527141507/http://www.destentor.nl/regio/urk/opnames-voor-film-dunkirk-in-ijsselmeer-bij-urk-1.6052765 Opnames voor film Dunkirk in IJsselmeer bij Urk], de Stentor, 26 mei 2016 (gearchiveerd)</ref>
*In 1656 is er door de kamer van Enkhuizen een Galjoot gebouwd, genaamd Urk, voor de VOC. Dit schip is in 1661 in de rivier Soulang in Taiwan, toen genaamd, Formosa gezonken tijdens een slag tegen de chinezen o.l.v. Koxinga<ref>{{Citeer web|url=https://www.vocsite.nl/schepen/detail.html?id=11898|titel=De VOCsite : gegevens VOC-schip Urk (1656)|bezochtdatum=2021-08-30|werk=www.vocsite.nl|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210830173459/https://www.vocsite.nl/schepen/detail.html?id=11898|archiefdatum=2021-08-30|dodeurl=nee}}</ref>
== Zie ook ==
| |||