Historisch onderzoek door [[Kurt Baschwitz]] en anderen heeft duidelijk gemaakt dat dit een lucratieve onderneming betrof die ten tijde van de [[Europese heksenvervolging|heksenvervolgingen in Europa]] op grote schaal voorzag in "niet-heks-verklaringen": oorkondes waarmee onschuldigen tegen betaling konden ontkomen aan [[gerechtelijke dwaling|gerechtelijke dwalingen]].
De personen die zich daadwerkelijk in Oudewater lieten wegen om aan te tonen dat zij geen heks waren, waren gering in aantal en voornamelijk uit de directe omgeving van Oudewater afkomstig. In 1987 kon op basis van de beschikbare bronnen uit de periode 1674-1743 van ongeveerslechts 15.00013 personen met zekerheid vastgesteld worden dat zij een certificaat ontvangen hadden waaruit bleek dat zij op grond van hun gewicht geen heks konden zijn. Ten tijde van de heksenprocessen in de gewesten Holland en Utrecht in de laatste decennia van de zestiende eeuw werd van de Heksenwaag geen gebruik gemaakt. De overheid in Oudewater voerde de weegproeven nog uit in een periode dat elders in de Republiek rechters weigerden om dergelijke testen waarmee van hekserij beschuldigden hun onschuld wilden bewijzen uit te voeren. Beschuldigingen van hekserij werden toen eerder als smaad dan als een serieus te nemen klacht beschouwd. Aangezien voor ieder certificaat betaald diende te worden hebben mogelijk economische motieven hierbij een rol gespeeld. Iedere weging betekende immers meer inkomsten voor de stad Oudewater.<ref>Hans de Waardt, "Vervolging of verweer. Mogelijke procedures na een beschuldiging van toverij in het gewest Holland voor het jaar 1800", in: Marijke Gijswijt-Hofstra en Willem Frijhoff (red.), ''Nederland betoverd. Toverij en hekserij van de veertiende tot in de twintigste eeuw (Amsterdam: De Bataafsche Leeuw, 1987), p. 57-68, aldaar 62-68.</ref>
