Tynda (stad): verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Wikipedia:Stemlokaal/Modificatie Amsterdamconstructies, http://woordenlijst.org/leidraad/16/3, replaced: noordoost- → Noordoost-, Russisch → Russisch (hoofdbetekenis) (3) met AWB |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 23:
[[Bestand:Tynda.jpg|thumb|Flatgebouwen van 15 etages in Tynda uit 1986]]
'''
== Geografie ==
Tynda
De stad ligt grotendeels in de [[taiga]]. Binnen de stad groeien planten als [[Berk|berken]], [[coniferen]], [[Lijsterbes|lijsterbessen]], [[Populier|populieren]], [[Gewone vogelkers|vogelkersen]] en [[Wilg|wilgen]].
=== Klimaat ===
Tynda vormt onderdeel van de regio's die gelijkgesteld worden met het [[Russische Noorden]]. De stad ligt in een gebied met een koel[[subarctisch klimaat]] ([[Klimaatclassificatie van Köppen|Köppen]]: Dwc) met kenmerken van de [[Moesson (regentijd)|moesson]]. De zomers zijn warm, maar kort en de winters droog en streng.
<div style="max-width:75%">{{Tabel weergemiddelden
|locatie = Tynda
|bron = <ref>{{citeer web|url=http://climatebase.ru/station/30499/?lang=en|titel=Tynda, Amur, Russia #30499|datumgeraadpleegd=10-9-2013|uitgever=Climatebase.ru}}</ref>
| jan_gem = -29.0 | jan_gem_ns = 11.4
| feb_gem = -23.8 | feb_gem_ns = 11.9
| mrt_gem = -14.0 | mrt_gem_ns = 19.7
| apr_gem = -2.1 | apr_gem_ns = 38.3
| mei_gem = 7.3 | mei_gem_ns = 74.7
| jun_gem = 14.8 | jun_gem_ns = 125.2
| jul_gem = 17.4 | jul_gem_ns = 123.3
| aug_gem = 14.4 | aug_gem_ns = 143.4
| sep_gem = 6.6 | sep_gem_ns = 76.4
| okt_gem = -5.3 | okt_gem_ns = 42.8
| nov_gem = -20.1 | nov_gem_ns = 23.4
| dec_gem = -28.6 | dec_gem_ns = 19.5
| jan_gem_min = -35.1 | jan_gem_max = -23.0
| feb_gem_min = -32.0 | feb_gem_max = -16.0
| mrt_gem_min = -23.5 | mrt_gem_max = -6.1
| apr_gem_min = -10.1 | apr_gem_max = 4.1
| mei_gem_min = -0.7 | mei_gem_max = 13.9
| jun_gem_min = 6.6 | jun_gem_max = 22.1
| jul_gem_min = 10.0 | jul_gem_max = 24.3
| aug_gem_min = 7.1 | aug_gem_max = 21.5
| sep_gem_min = -0.4 | sep_gem_max = 13.7
| okt_gem_min = -12.5 | okt_gem_max = 1.4
| nov_gem_min = -26.8 | nov_gem_max = -13.7
| dec_gem_min = -34.0 | dec_gem_max = -23.4
| jan_a_min = -50.0 | jan_a_max = 0.0
| feb_a_min = -49.0 | feb_a_max = -0.5
| mrt_a_min = -42.2 | mrt_a_max = 12.4
| apr_a_min = -35.0 | apr_a_max = 25.3
| mei_a_min = -12.8 | mei_a_max = 34.0
| jun_a_min = -3.9 | jun_a_max = 35.2
| jul_a_min = -1.1 | jul_a_max = 37.2
| aug_a_min = -6.0 | aug_a_max = 34.4
| sep_a_min = -15.0 | sep_a_max = 28.2
| okt_a_min = -32.5 | okt_a_max = 20.2
| nov_a_min = -45.0 | nov_a_max = 6.2
| dec_a_min = -48.9 | dec_a_max = 0.0
| lvjan = 75.2
| lvfeb = 68.1
| lvmrt = 62.4
| lvapr = 58.3
| lvmei = 59.1
| lvjun = 66.4
| lvjul = 74.9
| lvaug = 77.9
| lvsep = 72.5
| lvokt = 71.2
| lvnov = 76.6
| lvdec = 76.2
|}}
</div>
== Geschiedenis ==
=== Naam ===
De naam Tynda is afkomstig van de rivier en wordt soms verklaard vanuit het [[Evenks]]e woord ''tenda'' (тэнда), waarvan de stam ten- zoiets als "vlakke (berg)pas", "bos op een vlakke waterscheiding" of "terrasachtige oever" betekent en de afleiding ''tendi'' "kustachtig" aanduidt. Omdat deze uitleg niet geheel overtuigend was, wordt het woord ook wel verklaard vanuit de periode van de [[Siberische goldrush]] in het Zeja-Amoerbekken (tweede helft 19e eeuw) toen de plek in gebruik was als rustplaats voor herten, die werden ingezet in spannen voor het transport in die regio in die tijd. Het woord zou dan "het bevrijden van de herten van hun span" kunnen betekenen.
=== Ontstaan ===
Tynda wordt voor het eerst genoemd in augustus 1918 als een winternederzetting met de naam '''Skaroeba''' (Шкаруба). Het vormde een rustplaats voor reizigers van en naar de goudgebieden in de buurt van de plaats en een overslagstation voor goud (in de oblast Amoer bevindt zich 30% van de bewezen Russische goudreserves). In die tijd werd het transport veelal verricht met [[kameel|kamelen]], daar deze beter aangepast waren aan het koude klimaat dan paarden. De Sovjets hadden in de begindagen, mede doordat de [[witten (leger)|witten]] al het goud hadden meegenomen uit de bankkluizen, een groot gebrek aan goud en zetten dan ook meteen na de Russische Burgeroorlog in op een grootschalige ontwikkeling van de goudwinning. Hierdoor was '''Tyndinski''' (zoals het bekend werd), dat op een kruispunt van wegen naar de mijnen lag, tot 1926 het centrum voor de overslag van goud.
=== Aanleg van de BAM: eerste fase ===
In 1925 werd door de Sovjetleiders ingezet op een grote migratie van de bevolking naar de regio's van Wolga, Siberië en het Verre Oosten, wat in de oblast Amoer onder andere betekende dat een weg van de Amoer naar [[Jakoetsk]] werd aangelegd, van de industriegebieden in Jakoetië naar de [[Trans-Siberische spoorlijn]], waarbij de weg werd aangelegd langs Tyndinski. In 1928 kreeg Tyndinski de status van [[nederzetting met stedelijk karakter|arbeidersnederzetting]] als steunpunt aan deze weg. Tegelijkertijd werden er ook plannen gemaakt voor de BAM en de [[Spoorlijn Amoer-Jakoetsk]] (AJAM), de spoorlijn naar Jakoetsk. De AJAM en de BAM werden door [[Goelag]]dwangarbeiders van de [[Bamlag]] aangelegd in de jaren 1930, waarbij ongeveer 150.000 gevangenen omkwamen. In 1937 werd de spoorweg voltooid tot Tyndinski.
In de jaren
=== Tweede fase van de BAM ===
In de jaren 1970, toen de aardolie- en aardgasindustrie voor een grote stroom aan valuta zorgden, werd een tweede bouwperiode ingezet voor de BAM. In januari 1972 werd het bouwbedrijf Bamstrojpoet opgezet en arriveerden de eerste arbeiders voor de bouw van de Baikal-Amoerspoorlijn. Dit waren veelal vrijwilligers van de [[Komsomol]], die werden gelokt door de hoge lonen en goede arbeidsvoorwaarden die hen in het vooruitzicht werden gesteld. In 1974 kwam het bevel tot de aanleg van de ruim 4.200 kilometer lange spoorlijn en stroomden arbeiders uit heel de unie naar de stad. Omdat er nog maar weinig appartementen complexen waren werden de meesten van hen tijdelijk ondergebracht in units, die echter zeer oncomfortabel waren als de temperatuur in de winter daalde tot -40°C (in de winter van '78/'79 zelfs tot -56°C). De eerste huizen werden in 1975 gebouwd, maar velen zouden nog jaren moeten doorbrengen in hun provisorische onderkomens. De nieuwe huizen waren berekend op aardbevingen tot 9 op de [[schaal van Richter]], daar de BAM zich in een seismisch actieve zone bevindt. In 1975 kreeg de plaats ook de status van stad en tegenwoordig is het bestuur van de BAM er gevestigd.
Begin jaren
=== Neergang ===
Nadat president [[Michail Gorbatsjov]] de financiering drastisch inperkte, de Sovjet-Unie uiteen viel en de crisisjaren 1990 voor een grote val van de economie zorgden, verlieten tienduizenden inwoners de stad.
== Economie ==
De stad heeft enige [[
In de omgeving rond de stad wonen vooral [[Evenken]], die zich bezighouden met [[rendierhouderij]]en en de handel in bont, dieren, vissen en handwerken. De Evenkse jeugd gaat echter steeds meer leven als de Russen.
Regel 51 ⟶ 118:
Tot het begin van de 21e eeuw was er een kamp voor Noord-Koreaanse dwangarbeiders, die hier werkten om zo de staatsschuld van dit land aan Rusland terug te kunnen betalen. Het kamp had een eigen Koreaanse bewakingsdienst met leden van de Koreaanse veiligheidsdienst [[Powibo]], die verantwoordelijk was voor het oppakken van gevluchte gevangenen. Nu wordt dit gedaan door de Russische politie.<ref>{{en}} {{Citeer web|url=http://mondediplo.com/2006/04/08koreanworkers|title=Russia’s imported Koretsky labour without reward - North Korean slaves|publisher=[[Le Monde diplomatique]]|author=Alain Devalpo|date=april 2006}}</ref><ref>{{en}} {{Citeer web|url=http://vn.vladnews.ru/Arch/2003/ISS371/News/upd11.HTM|title=North Koreans boost Russian logging|date=11 juli 2003|author=Anatoly Medetsky|publisher=Vladivostok News}}</ref>
==
De bevolking bestaat hoofdzakelijk uit Russen, Oekraïners en Wit-Russen.
{{Tabel
| tekst = Demografische ontwikkeling
|
|
|
|
|kleur 9=orange
|1924|180|1939|4641|1959|3099|1970|3422|1979|41742|1989|61996|2002|40094|2010|36275|2021|32894| opmerking =
{{legenda|#99B2FF|Volkstellingen}}
{{legenda|orange|Schatting}}
}}
| |||