|
'''Sexbierum''' ([[Westerlauwers Fries|Fries]]: ''{{lang|fy|Seisbierrum}}'') is een dorp in de gemeente [[Waadhoeke]], in de [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederlandse]] provincie [[Friesland (hoofdbetekenis)|Friesland]].
Het ligt ten noordwesten van de stad [[Franeker]] en ten zuidwesten van [[Oosterbierum]]. Het vormt met [[Pietersbierum]] een [[dubbeldorp]]. Door het dorpsgebied stromen de [[Dijksvaart]] en [[Roptavaart]], en er langserlangs de [[Opvaart (Sexbierum)|Opvaart]].
Verder loopt de [[Provinciale weg 393|N393]] door het dorpsgebied en er langserlangs de [[Rijksweg 31|A31]]. In {{Statistiek woonplaats Nederland inwoners|TXT=Year}} telde het dorp {{Statistiek woonplaats Nederland inwoners|1373}} inwoners.{{Statistiek woonplaats Nederland inwoners|TXT=Ref}} Een klein deeltje van Pietersbierum valt formeel onder Sexbierum. De bewoning aan de Hoarnestreek in de [[Hornestreek]] werd tot even voorbij halfweg de 20ste eeuw aangeduid als de buurtschap ''Sexbierumerhorn''.
==Geschiedenis==
[[Bestand:2011-07 Sexbierum 07.jpg|thumb|Dorpsplein]]
[[Bestand:Sexbierum, hoge wier op Goslingeland 1 RM45238.jpg|thumb|Stinswier met uitzicht op het dorp]]
Het dorp ligt in het westelijke deel van de dorpen die op de kwelderwal zijn ontstaan langs de Waddenzee zijn ontstaan. Het dorp is ontstaan op een [[terp]] op deze kwelderwal. In 1139 werd er in dit gebied gesproken van de plaats ''Berum'', mogelijk verwijst dat naar deze plaats. In 1275 werd de plaats in ieder geval vermeld als ''Sixtisberen'', in 1322 als ''Sixtebeeren'', in 1324 in het latijnLatijn als ''Beati Sixti Borum'', in 1371 als ''Sexberum'', in 1456 als ''Sixtiberum'' en in 1505 als ''Sexbierum''.
De plaatsnaam zou duiden op een huis/schuur. Berum/Bierum zou een datief meervoud zijn van het Oudfriese woord bêre (schuur en/of huis). Sixti zou dan duiden op de persoon Sixtus, dus huizen van Sixtus. Hieraan wordt vaak de heilige [[paus Sixtus II]] gekoppeld. De kerkverklaring in het dorp,van [[SixtuskerkRembertus Westerhoff]] was een kruiskerk, die ookin aan1865 dezesuggereerde paus was gewijd. Nadat de reformatie,naam inSexbierum de'dijksterhuizen' 18ezou eeuwbetekenen, is deverouderd, zuidelijkesinds kruispandbekend afgebrokenis en werd er indat de noordelijketerp muurop een beeldnatuurlijke vankwelderwal deen heiligeniet Sixtusop ingemetseldeen teruggevonden.dijk Mogelijk was deze voor de reformatiewerd verborgenopgeworpen.
Na de [[Tweede Wereldoorlog]] groeidebreidde Sexbierum zich uit richting Pietersbierum ., Inwaarmee het in de jaren 70 van de twintigste eeuw ontstond zo het dubbeldorp door dat ze met elkaar vergroeide. Oorspronkelijk stond het gemeentehuis van de gemeente [[Barradeel ]] in Pietersbierum , maar nadat de grens werd wat later aangepast, een kleine honderd meter werd opgeschoven, zodatkwam het in Sexbierum stondte staan. DoorSinds deze grenscorrectie vallen een aantal huizen van het dorp Pietersbierum sindsdien formeel onder Sexbierum . Totdat de gemeente [[Barradeel]] op 1 januari 1984 werd opgeheven, bleef Sexbierum de hoofdplaats van die gemeente. Tussen 1984 en 2018 lag het dorp in de gemeente [[Franekeradeel (1984-2018)|Franekeradeel]], die in 2018 opging in de gemeente [[Waadhoeke]]. ▼Volgens de Dr. R. Westerhoff in zijn boek ''Geschiedenis van ons dijkwezen'' uit 1865 zou de plaatsnaam echter duiden op een [[dijk (waterkering)|dijk]], [[dam (waterkering)|dam]] of [[waterkering]] (barra). de voormalige Barredeel waarin het gelegen was zou dan Dijksterdeel betekenen. Sexbierum zou volgens hem 'dijksterhuizen' betekenen. Deze duiding wordt echter niet echt meer aangenomen omdat men later weet dat het een natuurlijke kwelderwal was waarop de plaatsen via terpen daarop zijn ontstaan.
▲Na de [[Tweede Wereldoorlog]] groeide Sexbierum richting Pietersbierum. In de jaren 70 van de twintigste eeuw ontstond zo het dubbeldorp door dat ze met elkaar vergroeide. Oorspronkelijk stond het gemeentehuis van de gemeente Barradeel in Pietersbierum maar de grens werd wat later aangepast, een kleine honderd meter opgeschoven, zodat het in Sexbierum stond. Door deze grenscorrectie vallen een aantal huizen van het dorp Pietersbierum sindsdien formeel onder Sexbierum.
Tot de [[gemeentelijke herindeling]] op 1 januari 1984 behoorde het tot de per die datum opgeheven gemeente [[Barradeel]] en vormde het ook de hoofdplaats van die gemeente. En tussen 1984 en 2018 lag het dorp in de gemeente [[Franekeradeel (1984-2018)|Franekeradeel]]. Per 2018 is Franekeradeel opgegaan in de gemeente [[Waadhoeke]].
==Kerken ==
In het dorp staan twee kerken. De [[Sixtuskerk]] was voor de [[Reformatie]] gewijd aan de heilige [[paus Sixtus II]]<ref>[https://web.archive.org/web/20150924015622/http://www.friesland-digitaal.eu/Franekeradeel/Sexbierum/Sexbierum.html Friesland digitaal]</ref> en bestaat sinds de [[13e eeuw]]. De kerk was oorspronkelijk een echte kruiskerk, maar in de 18e eeuw werd de zuidelijke kruispanddwarspand afgebroken. Daarbij werd in de noordelijke muur een ingemetseld beeld van de heilige Sixtus teruggevonden. Mogelijk was dit voor de Reformatie verborgen.
De andere kerk, [[Gereformeerde kerk (Sexbierum)|Gereformeerdegereformeerde kerk]] is veel jonger. Deze kerk dateert uit 1928 en verving een kerk uit 1882.
<gallery widths="200" heights="160">
==Attractiepark==
In [[1987]] waswerd bij Sexbierum een wind-attractieparkwindattractiepark en bezoekerscentrum met de naam [[Aeolus (Sexbierum)|Aeolus]] (naar de [[Aeolus (mythologie)|god van de wind]]) gebouwd. AeolusHet was destijdswerd gebouwd vanwegebij het nieuwe windmolen-experimenteelpark vlakproefwindmolenpark bij Sexbierumhet (ennabijgelegen eigenlijk[[Oosterbierum]], gelegendat optot land1994 behorendheeft bij [[Oosterbierum]])bestaan. DitHet attractiepark iswerd in 2017 gesloten.
==Sport==
==Cultuur==
Het dorp kent sinds 1979 de Drumfanfare Concordia Sexbierum. Het dorp heeft een eigen [[Buurthuiswerk|dorpshuis]], It Waed geheten, en deze isdat ook voordoor de inwoners van Pietersbierum gebruikt wordt. Een van de bestaande Koninklijke [[Rederijkerskamer]]s van Nederland is die van Sexbierum: [[Koninklijke Rederijkerskamer Ons Genoegen]].
==Onderwijs==
Het dorp heeft een eigenchristelijke basisschool, De Skeakel geheten. Tot en met het schooljaar 2016-2017 kende het dorp een tweedeook een operbare basisschool, die De Barraboech was gehetenheette.
== Geboren in Sexbierum ==
| 