Taalkunde: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
gegrtguurrrecreceucreucr Labels: Misbruikfilter: Leeghalen Visuele tekstverwerker |
k Wijzigingen door 2A02:A455:D521:1:A81C:E539:A4C4:1A0B (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Oscar Zariski |
||
Regel 2:
== Algemeen ==
Taalkunde is de wetenschappelijke studie van de [[natuurlijke taal|natuurlijke talen]], de door mensen tegen elkaar gesproken talen die op natuurlijke wijze als [[moedertaal]] verworven worden. De natuurlijke talen onderscheiden zich van [[kunsttalen]] en [[metataal]].
voor de studie van het verband tussen taal en menselijke overtuigingen en gedragingen; anderzijds door ontwikkelingen eigen aan het vakgebied zelf, zoals het werk van de onderzoeksgroep rond de Amerikaanse taalkundige [[Noam Chomsky]].<ref name="crystal">{{Citeer encyclopedie | achternaam = Crystal | voornaam = David | encyclopedie = A Dictionary of Linguistics and Phonetics | titel = linguistics | taal = en | editie = 6de uitgave | datum = 2008 | uitgever = Blackwell Publishing | pagina's = 283-285 | ISBN = 978-1-405-15296-9}}</ref>▼
In de taalkunde bestaan twee tradities:
* de traditie om taal zo veel mogelijk als een autonoom, intern samenhangend systeem te bestuderen, juist zo veel mogelijk onafhankelijk van kwesties die in die andere wetenschappen worden bestudeerd. Deze tak van de taalkunde wordt ook wel formele of [[algemene taalkunde]] genoemd.
* de traditie om taal juist zo veel mogelijk als geïntegreerd, sociaal systeem te bestuderen, als product en tegelijk producent van sociale verhoudingen. Deze tak van de taalkunde wordt ook wel [[toegepaste taalkunde (wetenschap)|toegepaste taalkunde]] genoemd.
De meeste taalkunde is ontwikkeld voor de beschrijving van gesproken talen, waarbij de taal wordt beschouwd zoals die wordt gesproken en geschreven, maar soms wordt expliciet naar spreektaal of naar schrijftaal gekeken. Ook [[gebarentaal]] wordt bestudeerd, maar uiteraard is niet alle bestaande taalkunde op gebarentaal van toepassing. [[Formele taalkunde]] heeft inhoudelijk ook raakvlakken met de constructie, bestudering en toepassing van [[formele taal|formele talen]], bijvoorbeeld talen die in de [[wiskunde]] worden gebruikt en [[Computertaal|computertalen]].
Omdat taalgebruik en taalontwikkeling menselijke activiteiten zijn, heeft de studie van taal raakvlakken met [[humane wetenschappen]] zoals [[cognitiewetenschap]]pen, [[psychologie]], [[antropologie]] en [[sociologie]].
▲Als wetenschappelijk studiegebied is taalkunde snel gegroeid vanaf de jaren 1960, enerzijds door een toegenomen belangstelling voor de studie van het verband tussen taal en menselijke overtuigingen en gedragingen; anderzijds door ontwikkelingen eigen aan het vakgebied zelf, zoals het werk van de onderzoeksgroep rond de Amerikaanse taalkundige [[Noam Chomsky]].<ref name="crystal">{{Citeer encyclopedie | achternaam = Crystal | voornaam = David | encyclopedie = A Dictionary of Linguistics and Phonetics | titel = linguistics | taal = en | editie = 6de uitgave | datum = 2008 | uitgever = Blackwell Publishing | pagina's = 283-285 | ISBN = 978-1-405-15296-9}}</ref>
== Taaluitingen ==
Regel 32 ⟶ 42:
*** Syntaxis, de studie van zinsbouw
** [[Semantiek]], de studie van de betekenis van woorden, zinnen en teksten
** [[Pragmatiek (taalkunde)|Pragmatiek]], de studie van taalgebruik
** [[Lexicologie]], de "woordleer", alles wat met woorden te maken heeft, en [[lexicografie]], de toepassing van lexicologische regels van een taal, zoals spelling en het maken van woordenboeken
** [[Fraseologie]], analyse van woorden op [[zin (taalkunde)|zinsniveau]]
** [[Stilistiek]], hoewel geen echt onderdeel van de formele taalkunde, wel een onderwerp van de grammatica
** [[Computationele taalkunde]]
* [[Toegepaste taalkunde (wetenschap)|Toegepaste taalkunde]] (ook wel interdisciplinaire, antropologische of fenomenologische taalkunde genoemd): vanaf ten laatste de jaren 1920 kwam de term ''toegepaste linguïstiek'' in voege voor een taalkundig-wetenschappelijke benadering van het [[Taaldidactiek|taalonderwijs]]. Tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] werden de conclusies van de structurele taalkunde toegepast bij het onderwijzen van de grammatica en de fonologie van talen die voor de [[Verenigde Staten|Amerikaanse]] oorlogvoering van belang leken. Sindsdien is het belangstellingsveld verruimd met onder meer [[Taalrechtvaardigheid|taalrechten]] en [[Identiteit (eigenheid)|identiteit]], [[meertaligheid]] en meertalig onderwijs, [[geletterdheid]], [[Taalpolitiek|taalbeleid]] en -planning, taaldiaspora, [[vertalen]] en [[Tolk (beroep)|vertolken]], [[spraaktherapie]] en [[forensische taalkunde]]. Widdowson<ref name="widdowson">{{Citeer tijdschrift | achternaam = Widdowson | voornaam = H.G. | titel = Models and Fictions | tijdschrift = Applied Linguistics | datum = 1980 | jaargang = 1980 | nummer = 1 | pp = 165-170}}</ref> heeft voorgesteld een onderscheid te maken tussen enerzijds ''taalkunde toegepast'' (de oorspronkelijke betekenis, namelijk taalproblemen uit de echte wereld oplossen met inzichten uit de taalkunde) en anderzijds ''toegepaste taalkunde'' (het gebruik van inzichten uit andere vakgebieden zoals [[psychologie]], [[antropologie]], [[sociologie]] en misschien ook [[filosofie]] en [[literatuurwetenschap]]).<ref name="malmkjaer">{{Citeer encyclopedie | redacteur = Malmkjaer, Kirsten | encyclopedie = The Routledge Linguistics Encyclopedia | titel = Applied linguistics | taal = en | editie = 3de uitgave | datum = 2010 | uitgever = Routledge | pagina's = 18-22}}</ref>
** [[Cognitieve linguïstiek]]
** [[Corpustaalkunde|Corpuslinguïstiek]]
** [[Conversatieanalyse]]
| |||