Jean Paul: verschil tussen versies

Het belang van een goede taalontwikkeling kan volgens Jean Paul nauwelijks worden overschat. In zekere zin is de taal zelfs mede-opvoeder en kan er in plaats van over moedertaal beter gesproken worden over 'taalmoeder'. Behalve het leren benoemen van de dingen, het leren onderscheiden, de ontwikkeling van het gevoelsleven, leert het kind door middel van de taal ook de wereld te 'veroveren' en te verklaren. Het leren van grammatica, bij voorkeur tijdens het leren van een vreemde taal (zo mogelijk het Latijn), kan worden opgevat als eerste filosofische reflectie.

Godsdienstige opvoeding behoort voor Jean Paul eveneens bij de kern van alle opvoeding, aangezien de mens pas ten volle mens wordt door religie. In de geloofsoverdracht bereikt men echter niets wanneer men het bestaan van God wil bewijzen. Het oneindige wordt slechts plotseling aanschouwd. "Slechts op vleugels kan men daar komen en niet via een trap." Af en toe doen de pedagogische overwegingen van Jean Paul denken aan de redeneringen van [[Friedrich Schleiermacher|Schleiermacher]]. Bijvoorbeeld in zijn nadruk op een positief opvoedingsklimaat en in zijn constatering dat slechts een deel van de opvoeding opzettelijke geschiedt, want voor het overige wordt er 'opgevoed' door de culturele omgeving en de tijdgeest. Dat beseffende betekent nog niet dat daarin berust moet worden. De opzettelijke opvoeding tracht om die reden 'boven de tijdgeest' uit te stijgen'. Het kind moet volgens Jean Paul niet voor het heden worden opgevoed maar voor de toekomst. Want de tegenwoordige tijd werkt reeds onophoudelijk en gewelddadig in op het leven van het kind. In het historische proces heeft de opvoeding de functie om steeds vooruit te grijpen op de volgende generatie ('intergenerationele opvoeding').