Persoonlijkheid: verschil tussen versies

In de moderne persoonlijkheidstheorie worden meestal vijf brede persoonlijkheidsdimensies onderscheiden, de [[Big Fivefive (persoonlijkheidsdimensiespersoonlijkheidstrekken)|Bigbig Fivefive]]: [[neuroticisme]], [[extraversie]], zorgvuldigheid (''conscientiousness''), [[vriendelijkVriendschap|vriendelijkheid]]heid (''agreeableness'') en [[creativiteit]] (''openness-intellect''). In de verschillende modellen en [[Taxonomie|taxonomiëntaxonomie]]ën worden echter tussen de 3 en 16 hogere orde persoonlijkheidsdimensies ontwaard.<ref name="Maltby">Maltby, J., Day, L., Macaskill, A. (2010). Personality, individual differences and intelligence. Essex, England: Pearson Education Limited</ref><ref>Engler, B. (2009). Personality Theories: Eighth Edition. Belmont, CA: Wadsworth, Cenage Learning</ref> Zo zijn er zes in het HEXACO-model (Big Five plus eerlijkheid/bescheidenheid).<ref name="Vries">{{cite journal |last=De Vries |first=R |author2= Ashton, M.C.| author3= Lee, K.|title= De zes belangrijkste persoonlijkheidsdimensies en de HEXACO Persoonlijkheidsvragenlijst |journal= Gedrag en Organisatie |year=2009 |volume=22 |issue=3}}</ref><ref name="Ashton">{{cite journal |last=Ashton |first=M. |author2=Lee, K. |title= The HEXACO Model of Personality Structure |journal=Social and Personality Psychology Compass |year=2008 |volume=2 |issue=5 |doi=10.1111/j.1751-9004.2008.00134.x}}</ref>

Persoonlijkheidstheorie vormt het hart van de psychologie. Verschillen in persoonlijkheid zijn dan ook een sterke voorspeller voor zorgkosten, in het bijzonder in de domeinen [[neuroticisme]] en conscientieusheidconsciëntieusheid. De totale extra zorgkosten van de 25% meest neurotische Nederlanders worden bijvoorbeeld geschat op meer dan twee keer de kosten van de meest voorkomende psychische stoornissen tezamen.<ref name="Cuijpers2010">{{Cite journal|author= Cuijpers, P., Smit, F., Penninx, B.W., de Graaf, R., ten Have, M., Beekman, A.T.|year=2010|title= Economic costs of neuroticism: a population-based study|journal= Arch Gen Psychiatry|volume=67|issue=10|pages=751-4 | url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20921124}}</ref> Omdat mensen hun neuroticismeniveaus veranderlijker en gevoeliger voor de omgeving lijken te zijn dan tot voor kort werd gedacht,<ref name="Jeronimus2014" /> en gegeven dat hoog neuroticisme een risicofactor is voor veel psychische en somatische problematiek, zou preventie mogelijk lonend kunnen zijn.<ref name="Cuijpers2010" /><ref name="Ormel">{{Cite journal |author= Ormel, J., Jeronimus, B. F., Kotov, M., Riese, H., Bos, E.H., Hankin, B.| year = 2013 | title = Neuroticism and common mental disorders: Meaning and utility of a complex relationship | journal = Clinical psychology review | volume = 33 | issue = 5 | pages = 686–697 | url = http://dx.doi.org/10.1016/j.cpr.2013.04.003}}</ref><ref name="Lahey2009">{{Cite journal |author= Lahey, B.B. | year = 2009 | title = Public health significance of neuroticism | journal = Am Psychol. | volume = 64 | issue = 4 | pages = 241-56 | url = http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19449983}}</ref><ref name="Jeronimus2013">{{Cite journal|author= Jeronimus, B.F., Ormel, J., Aleman, A., Penninx, B.W.J.H., Riese, H.|journal=Psychological Medicine|year= 2013|volume=43|issue=11|pages=2403-15|title= Negative and positive life events are associated with small but lasting change in neuroticism|url=http://journals.cambridge.org/action/displayAbstract?aid=9030914}}</ref> Verschillen in neuroticisme, conscientieusheidconsciëntieusheid en extraversie zijn van de persoonlijkheidstrekken het sterkst geassocieerd met verschillen in [[kwaliteit van leven|subjectief welbevinden]].<ref name="DeNeve">{{cite journal |author= De Neve, K., Cooper, H. | year = 1998 | title = The happy personality: A meta-analysis of 137 personality traits and subjective well-being| journal = Psychological Bulletin | volume=124|issue=2|pages=197–229|doi= 10.1037/0033-2909.124.2.197}}</ref>

* [[Big Fivefive (persoonlijkheidstrekken)|Big five (persoonlijkheidsdimensies)]]