Fipronilcrisis: verschil tussen versies

De '''fipronilcrisis''' of de '''eiercrisis''' is een [[voedselschandaal]] dat aan het licht kwam in [[2017]]. [[Ei (voeding)|Kippeneieren]] en afgeleide producten in 45 landen bleken het voor de mens schadelijke [[insecticide]] [[fipronil]] te (kunnen) bevatten.<ref name="pluimveeweb">{{Citeer web |url= https://www.pluimveeweb.nl/artikelen/2017/09/fipronil-eieren-in-45-landen-aangetroffen/|titel= Fipronil eieren in 45 landen aangetroffen|auteur= |uitgever= Pluimveeweb|datum=5 september 2017|bezochtdatum=2017-09-12}}</ref> Het feit dat deze voor mensen [[vergif|toxische]] stof niet systematisch door de Belgische en Nederlandse controleorganen werd opgespoord maar pas na een eigen interne controle door een Belgisch pluimveebedrijf werd ontdekt, lokte grote publiekelijke verontwaardiging uit.<ref>[http://www.standaard.be/cnt/dmf20170807_03006577 Ook Nederland controleerde nooit op fipronil], De Standaard, 7 augustus 2017.</ref><ref>[http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/binnenland/1.3042004 Midden mei wist niemand dat er zich een probleem zou stellen met fipronil], VRT NWS, 8 augustus 2017.</ref> De laattijdige, gebrekkige en tegenstrijdige communicatie van zowel het Belgische [[Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen]] (FAVV) als de Nederlandse [[Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit]] (NVWA) zorgdenzorgde voor verwarring en onrust bij politici, consumenten(organisaties) en pluimveehouders.<ref>[https://www.parool.nl/binnenland/vakbonden-helpen-werknemers-pluimveesector~a4509298/live?timestamp=1502806980000&offset=60 Artikelenreeks, Het Parool, 3 augustus-8 augustus 2017]</ref><ref>[http://www.standaard.be/cnt/dmf20170809_03010159 Minister Ducarme haalt uit naar Nederlanders; Directeur FAVV: "Altijd geprobeerd duidelijk te communiceren"], De Standaard, 9 augustus 2017.</ref>

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit maakte op 22 juli 2017 bekend dat ze de verboden toepassing in de pluimveesector aan het onderzoeken was. Zeven bedrijven waren inmiddels geblokkeerd wegens besmetting van hun [[Ei (voeding)|eieren]] met fipronil. Van drie daarvan werden de eieren teruggehaald bij de handel.<ref>[https://www.nvwa.nl/nieuws-en-media/nieuws/2017/07/22/nvwa-onderzoekt-gebruik-fipronil-in-pluimveesector Rapport NVWA 22 juli 2017]</ref> Het voor kippenstallen toegestane bestrijdingsmiddel tegen [[Vogel-luismijt|bloedluis]] ''[[Dega 16]]'', een natuurlijk product op basis van [[menthol]] en [[eucalyptus]], bleek door Poultry-Vision te zijn vermengd met het fipronil. De Nederlandse [[Vof]] Chickfriend bleek willens en wetens dit mengsel te hebben gebruikt bij honderden pluimveebedrijven in Nederland, België en Duitsland.<ref>[https://www.demorgen.be/binnenland/hoe-twee-joviale-kerels-ons-in-fipronilcrisis-stortten-b0b2c241/ Hoe twee joviale kerels ons in fipronilcrisis stortten], De Morgen, 8 augustus 2017</ref><ref>[https://www.nrc.nl/nieuws/2017/08/04/bedrijf-chickfriend-kocht-bewust-verboden-gif-12371943-a1568946 nrc.nl, 'Bedrijf Chickfriend kocht bewust verboden gif'], ''NRC Handelsblad'', 4 augustus 2017</ref><ref>[http://www.telegraaf.nl/dft/nieuws_dft/28915057/__Chickfriend_had_ook_Duitse_klanten__.html Chickfriend_had_ook_Duitse_klanten ]</ref> Als gevolg daarvan raakten de eieren daar besmet met fipronil.<ref>[http://rivm.nl/Onderwerpen/F/Fipronil_in_eieren RIVM] over fipronil in eieren</ref>

Op 23 augustus 2017 gaf de Nederlandse regering aan oud-minister [[Winnie Sorgdrager]] opdracht om de fipronilcrisis te onderzoeken.<ref>[http://www.nu.nl/binnenland/4891547/oud-minister-sorgdrager-gaat-onderzoek-besmette-eieren-leiden.html Oud-minister Sorgdrager gaat onderzoek naar besmette eieren leiden ]</ref> De onderzoeksopzet werd op 11 september in detail aan de Tweede Kamer gezonden.<ref>[https://zoek.officielebekendmakingen.nl/blg-817259 Onderzoeksopzet ‘evaluatie crisis fipronil in eieren’] (bijlage bij ''Kamerstukken II'' 2016/17, 26 991, nr. 491).</ref> De onderzoeksvragen werden al in detail in 4 hoofdstukken geformuleerd. Ook de NCAE, de Nederlandse Controle Autoriteit Eieren, moet worden onderzocht. De Nederlandse [[Onderzoeksraad voor Veiligheid]] startte op 8 augustus al een eigen onafhankelijk onderzoek.<ref>''Kamerstukken II'' 2016/17, 26 991, [https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-26991-491.html nr. 491] (brief van de ministers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en van Economische Zaken aan de Voorzitter van de Tweede Kamer, 5 september 2017).</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20170811182127/https://www.onderzoeksraad.nl/nl/onderzoek/2352/onderzoek-vanwege fipronil-in-voedselketen Onderzoeksraad voor Veiligheid], website Onderzoeksraad, geraadpleegd op 26 september 2017</ref>

Op 20 mei 2020 oordeelde de rechtbank Gelderland dat de spuitende bedrijven Chickfriend en Chickclean wel schadeplichtig waren.<ref>[https://fd.nl/economie-politiek/1345528/fipronilspuiters-moeten-schade-vergoeden-van-pluimveehouders Fipronilspuiters moeten schade vergoeden van pluimveehouders]</ref> De twee leiders van de 2 bedrijven hoorden 10 maart 2021 in de rechtbank te Zwolle twee jaar gevangenisstraf tegen zich eisen, waarvan zes maanden voorwaardelijk met een proeftijd van drie jaar. Daarnaast werd een beroepsverbod voor drie jaar geëist.<ref>[https://fd.nl/economie-politiek/1376506/eigenaren-chickfriend-horen-anderhalf-jaar-cel-eisen-om-gif-in-eieren Eigenaren Chickfriend horen anderhalf jaar cel eisen om gif in eieren]</ref><ref>{{Citeer web|url=https://www.blikopnieuws.nl/nieuws/287169/om-eist-celstraffen-en-boetes-in-fipronil-zaak.html|titel=OM eist celstraffen en boetes in 'Fipronil-zaak'|bezochtdatum=22 maart 2021|datum=11 maart 2021|uitgever=Blikopnieuws}}</ref><ref>{{Citeer web|url=https://www.trouw.nl/binnenland/om-eist-celstraffen-tegen-verdachte-bestrijders-in-fipronilcrisis~b9847c9b/|titel=OM eist celstraffen tegen verdachte bestrijders in fipronilcrisis|bezochtdatum=22 maart 2021|achternaam=Keukenkamp|voornaam=Stefan|datum=10 maart 2021|uitgever=[[Trouw (krant)|Trouw]]}}</ref> Op 12 april 2021 werden de twee veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf.<ref>{{Citeer web|url=https://nos.nl/l/2376435|titel=1 jaar cel voor luizenbestrijders in fipronilzaak|bezochtdatum=2021-04-12|werk=nos.nl|taal=nl}}</ref>

Op 11 augustus 2017 bleken in nog eens tientallen landen besmette eieren te zijn aangetroffen, waaronder [[Zwitserland]] en [[Volksrepubliek China|China]] ([[Hongkong (hoofdbetekenis)|Hongkong]]).<ref>[http://www.nu.nl/buitenland/4876682/crisis-met-besmette-eieren-treft-zeker-zeventien-landen.html Crisis met besmette eieren treft zeker zeventien landen], NU.nl, 11 augustus 2017</ref>. Begin september 2017 werden 45 landen gerapporteerd, waaronder 26 landen binnen de EU.<ref name="pluimveeweb" />

Het [[Zuid-Korea]]anse ministerie van landbouwLandbouw meldde op 14 augustus dat verhoogde concentraties fipronil in eieren werden vastgesteld. Deze eieren bleken afkomstig te zijn van leghenbedrijven uit Cheorwon County en [[Namyangju]], twee gebieden in de omgeving van de Zuid-Koreaanse hoofdstad [[Seoel|Seoul]].<ref>[https://us.invertalia.net/news/fipronil-contaminated-eggs-detected-at-another-farm-in-south-korea-8296 Fipronil contaminated eggs detected at another farm in South Korea ]</ref>

Ook heeft hetde NVWA bevestigd dat fipronil is aangetroffen in geïmporteerde eieren uit Polen en dat die in Nederland worden gebruikt in onder andere restaurants en in Poolse winkels worden verkocht.<ref>[https://www.ad.nl/binnenland/nvwa-bevestigt-ook-fipronil-in-geeniuml-mporteerde-eieren-uit-polen~a4644eb1/ NVWA bevestigt ook fipronil in geïmporteerde eieren uit Polen]</ref>