Transseksualiteit: verschil tussen versies

[[Bestand:TransgenreatParis2005.JPG|thumb|Een transgender vrouw in Parijs, Frankrijk, oktober 2005, bij Existrans, een jaarlijks evenement om aandacht te genereren voor de rechten van trans- en interseksuele personeninterseksuelen.]]

'''Transseksualiteit''' is het fenomeen waarbij een persoon zichzelf beschouwt als niet behorend tot het geslacht als toegewezen bij de geboorte vastgestelde geslacht en/of het (niet te veranderen) [[Menselijke chromosomen|genetische geslacht]], en in veel gevallen ook de behoefte heeft dit gevoel vorm te geven. De term 'transseksualiteit' kan ook duiden op het proces van een persoon die bezig is met een lichamelijke verandering van de ene naar de andere [[sekse]]. Dit proces begint meestal met de zogenaamde [[real-life test]] en wordt uiteindelijk in veel gevallen afgerond met een of meer [[geslachtsaanpassende operatie]]s.

Transseksuele personenTransseksuelen wensen te worden aangeduid met het geslacht waarmee ze zich identificeren. Zo wordt een man-naar-vrouwtransseksueel een (trans)vrouw genoemd, een vrouw-naar-mantransseksueel een (trans)man. Ook worden wel de Engelse afkortingen MTF (''Male-to-Female'') en FTM (''Female-to-Male'') gebruikt.

Uit onderzoek (Swaab et al)<ref>[http://brain.oxfordjournals.org/content/131/12/3132.full.pdf A sex difference in the hypothalamic uncinate nucleus: relationship to gender identity]</ref><ref>[http://jcem.endojournals.org/cgi/reprint/85/5/2034.pdf Male-to-Female Transsexuals Have Female Neuron Numbers in a Limbic Nucleus]</ref><ref>[http://informahealthcare.com/doi/pdf/10.1080/09513590400018231 Sexual differentiation of the human brain: relevance for gender identity, transsexualism and sexual orientation]</ref> is gebleken dat er een verschil is in volume van een kern het hersengebied de ''[[Hippocampus (hersenen)|hippocampus]]''. Bij transseksuele personentransseksuelen met XY-chromosomen is het volume van deze kern vergelijkbaar met die van een niet-transseksuele vrouw (met XX-chromosomen dus).

Het totaal aantal personen dat in [[Nederland]] middels een medische transitie van geslacht veranderd is wordt geschat op 7000 tot 8000, inclusief kinderen en adolescenten. Tussen 2008 en 2013 steeg het aantal aanmeldingen voor een transitie van 250 naar 1000 personen die zich jaarlijks bij een [[genderteam]] meldden. Lang niet altijd wordt daadwerkelijk tot een genderbevestigendegeslachtsveranderende operatie overgegaan. De sterke stijging houdt verband met het feit dat het sinds 2014 makkelijker is geworden om iemands geslacht in de geboorteakte te laten wijzigen. Direct na de betreffende wetswijziging werd daar door 770 transgender personen gebruik van gemaakt.<ref>RTL Nieuws: [https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/4287941/aantal-transgenders-dat-medische-hulp-zoekt-vervijfvoudigd Aantal transgenders dat medische hulp zoekt vervijfvoudigd], 14 juli 2018</ref> De stijging hield ook tussen 2013 en 2018 aan: het aantal personen dat zich hiervoor bij het [[Amsterdam UMC]] (als opvolger van het [[VU medisch centrum]]) meldde steeg van 2000 naar 4000 per jaar. Hierdoor liepen de wachttijden op tot twee jaar en stonden in 2018 zo'n 900 personen op de wachtlijst.<ref>NOS.nl: [https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2241539-transgender-patrick-ik-heb-geluk-met-het-tijdperk-waarin-ik-leef.html Transgender Patrick: Ik heb geluk met het tijdperk waarin ik leef], 14 juli 2018.</ref>

Voor de [[Verenigde Staten]] leverde journalistiek onderzoek door Lynn Conway uit 2001<ref>[http://ai.eecs.umich.edu/people/conway/TS/TSprevalence.html Lynn Conway, 'How Frequently Does Transsexualism Occur?', Artificial Intelligence Laboratory – University of Michigan, 2001-2012]</ref> een voorkomen tussen de 1 op 500 en 1 op 2500. Zij baseert zich hierbij voornamelijk op het aantal operaties in de Verenigde Staten. Indien men kijkt naar het aantal [[Hijra (Zuid-Azië)|Hijra]] (een aparte kaste van transseksuele personentransseksuelen) in India, is dit zelfs nog hoger.

Tegenwoordig kunnen genderkinderen al vroegtijdig hulp krijgen van het [[genderteam]] van het [[VU medisch centrum]]. Ook bestaat er inmiddels transzorg in o.a. Nijmegen en Zaandam. In eerste instantie moet uitgesloten worden dat er sprake is van een psychiatrische stoornis, waarbij waanbeelden over genderidentiteit een rol spelen. Ook moet uitgesloten worden dat homoseksualiteit verward wordt met genderdysforie. Pas dan is er sprake van een diagnose op basis van DSM-5; genderdysforie.

Operatieve verandering van de geslachtsorganen is geen uitvinding van de laatste eeuw. In sommige culturen, zelfs die in de oudheid, hebben transseksuele personentransseksuelen vrijwillig operaties ondergaan om hun lichaam aan te passen naar hun genderidentiteit.{{Bron?||2018|03|19}}

In [[België]] vond in 1969 de eerste geweten geslachtsaanpassende operatie plaats. In de rechtszaak die daaruit volgde ([[zaak Wijnen]]) werd de geoorloofdheid van een geslachtsaanpassende operatie vastgesteld. De baanbrekende zaak zou de lijnen uitzetten voor de latere erkenning van de rechten van transseksuele personentransseksuelen en maakte transseksualiteit bekender bij het grote publiek. Psychiater Griet De Cuypere zette zich sinds 1985, naar Nederlands voorbeeld, in voor onderzoek naar en begeleiding van transgender personen, wat resulteerde in een multidisciplinair [[Genderteam#België|genderteam]] aan het [[Universitair Ziekenhuis Gent]].<ref>ZiZo Online: [https://zizo-online.be/article/1864 Çavaria Lifetime Achievement Award gaat naar Griet De Cuypere], 20 januari 2013</ref>

In [[Thailand]] is transseksualiteit een relatief geaccepteerd verschijnsel. Men duidt transseksuele personentransseksuelen aan met de term ''[[katoey]]'', een begrip dat van oorsprong uit het [[Khmer (taal)|Khmer]] stamt. Ook de term ''phet thee sam'' ("de derde sekse") wordt gebruikt. Door westerse sekstoeristen kan soms de term ''ladyboy'' ("vrouw-jongen") worden gebruikt, maar Thaise transseksuele personentransseksuelen duiden zichzelf niet zo aan. Thaise kathoey-activisten hebben de overheid formeel gevraagd een derde categorie in het Thaise paspoort toe te staan, naast "man" en "vrouw".<ref>[https://web.archive.org/web/20080522064600/http://www.thefirstpost.co.uk/6897%2Cfeatures%2Cgender-an-issue-at-thai-immigration Gender an issue at Thai immigration | Features | The First Post<!-- Botmatig gegenereerde titel -->]</ref>

In het islamitische [[Iran]] werden transseksuele personentransseksuelen aanvankelijk vervolgd, en gedwongen behandeld met mannelijke hormonen. Na een actieve campagne van de transseksuele Maryam Hatoon Molkara vaardigde leider [[Ruhollah Khomeini]] een [[fatwa]] uit, waarbij hij transseksualiteit formeel goedkeurde. Transseksualiteit wordt tegenwoordig door de Iraanse machthebbers gezien als een legitiem fenomeen, dat niet strijdig is met de [[Koran]]. In de conservatieve Iraanse samenleving blijft echter veel onbegrip voor dit fenomeen.<ref>[http://www.belikeothers.com/ Be Like Others], een documentaire over transseksuelen in Iran</ref> Verder is wel een man-naar-vrouwverandering mogelijk, maar niet vrouw naar man, omdat men volgens de sociale normen wel de sociale ladder mag afdalen maar niet opklimmen.

In [[Ecuador]] worden transseksuele personentransseksuelen, net als [[Travestie (gender)|travestieten]] en [[Homoseksualiteit|homoseksuelen]], actief bestreden door de politie. Alle mensen met een afwijkende seksuele identiteit worden aangeduid met het scheldwoord ''maricons'' ("flikkers") en zijn het onderwerp van discriminatie en minachting. In Nederland verblijven enkele honderden Ecuadoraanse transgender personen. Zie ook [[Ecuadoraanse transgenders in Nederland|Ecuadoraanse transgender personen in Nederland]].

De belangen van transseksuele personentransseksuelen en transgender personen worden doorgaans behartigd door de algemene [[lhbt]]-belangenorganisaties, zoals het [[Nederlandse Vereniging tot Integratie van Homoseksualiteit COC|COC]] in Nederland en [[çavaria]] in België. Daarnaast zijn er ook enkele gespecialiseerde organisaties voor en door transgender personen, met name het [[Transgender Netwerk Nederland]] (TNN) en in Amsterdam [[Trans Amsterdam]] en [[Trans United]], de laatste speciaal voor biculturele transgender personen.

Voor gezelligheid en educatie zijn er al sinds de jaren tachtig verspreid over het land maandelijkse bijeenkomsten voor travestieten en transseksuele personentransseksuelen ("T&T-avonden"), aanvankelijk georganiseerd door de [[NVSH]] en later door lokale T&T-organisaties, die tegenwoordig ook vaak de overkoepelende term transgender gebruiken.<ref>Zie informatie op de website van de [https://www.vereniging-genderdiversiteit.nl/ Vereniging Genderdiversiteit]</ref>

Afgezien van het Amsterdamse travestiecafé [[De Lellebel]], zijn er geen permanente uitgaansgelegenheden die zich specifiek op transseksueletransseksuelen of transgender personen richten. Weliswaar opende Trans United in de zomer van 2014 in de Amsterdamse [[Reguliersdwarsstraat]] de eerste bar speciaal voor [[transgender|transgender personen]], maar deze was geen lang leven beschoren.<ref>[http://www.parool.nl/parool/nl/4/AMSTERDAM/article/detail/3677461/2014/06/23/Reguliersdwarsstraat-krijgt-eerste-transgenderclub.dhtml Parool.nl - Reguliersdwarsstraat krijgt eerste transgenderclub], 23 juni 2014</ref><ref>Reguliers.net: [http://www.reguliers.net/nieuws.php?id=2015-01-03 Kalinka geflopt als transgenderbar], 3 januari 2015</ref>

Ook zijn er een aantal dagen waarop speciaal aandacht wordt besteed aan de positie van transseksuele personentransseksuelen en transgender personen:

* ''[[The Regretters]]'' (2010), Zweedse documentaire. Twee 60-plussers bespreken de spijt die zij kregen van hun genderbevestigendegeslachtsveranderende operatie.

Met name voor jonge transseksuele personentransseksuelen tussen de 15 en 24 jaar zijn [[vlog]]s een belangrijk medium geworden om ervaringen uit te wisselen. Naast video's met vragen en antwoorden (''Q&A's'') brengen ze ook vaak de verschillende fases van hun transitieproces in beeld en bespreken ze hoe ze een en ander beleven.<ref>Parool.nl: [https://www.parool.nl/kunst-en-media/transgenderjongeren-vloggen-vanaf-de-operatietafel~a4600891/ Transgenderjongeren vloggen vanaf de operatietafel], 3 juli 2018.</ref>

== Bekende transseksuele personentransseksuelen ==

=== Bekende fictieve transseksuele personentransseksuelen ===

* ''The Danish Girl'', David Ebershoff (2000) {{ISBN|9780143108399}}. Gefictionaliseerde biografie van [[Lili Elbe]] (1882–1931), geboren als Einar Wegener, een van de eerste transseksuele personentransseksuelen die een geslachtsaanpassende operatie ondergingen. Het boek is in 2015 verfilmd onder [[The Danish Girl|dezelfde titel]].