Romeins theater (gebouw): verschil tussen versies

De eerste openbare voorstellingen die echter in Rome werden gehouden waren waarschijnlijk van [[Etrusken|Etruskische]] dansers. Hiervoor werd een klein tijdelijk podium opgebouwd en het publiek stond daar direct voor. Vanaf de 4e eeuw raakten de Atellaanse komedies uit [[Campania]] ingeburgerd en in de 3e eeuw volgde de opkomende populariteit van de Griekse cultuur en werden ook [[Theater in het oude Griekenland|Griekse drama's]] opgevoerd. Omdat iedere voorstelling gehouden werd bij een religieuze [[eredienst]], werd aanvankelijk slechts een podium opgericht voor de trap van een tempel en kon het publiek op de treden plaatsnemen. De enorme groei die Rome in de laatste 2 eeuwen v.Chr. doormaakte zorgde ervoor dat er steeds meer voorstellingen werden gehouden. Men ging er toe over om voor iedere voorstelling een compleet theater op te bouwen dat prachtig werd versierd, maar na afloop weer werd afgebroken. Dit had meerdere redenen. De voorstellingen (''ludi scaenici'') werden altijd gehouden ter ere van een bepaalde god, in het kader van een religieus festival of vanwege de begrafenis van een belangrijke persoon. De theaters werden dan ook direct in de nabijheid van de tempel van de bewuste godheid gehouden, of in het geval van een begrafenisrite op een [[Forum (Romeinse Rijk)|forum]]. De sterke band tussen de reden en de locatie voor het organiseren van een theatervoorstelling ontnam de noodzaak van een permanente locatie. Een tweede belangrijke reden was dat de Romeinse senatoren een permanent theater als slecht voor de Romeinse zeden en een ongewenst element van de Griekse invloed beschouwden. Hierbij moet wel worden vermeld dat in de voormalige Griekse koloniën en in Campania in het zuiden van het Italische schiereiland wel al stenen theaters gebruikt werden.

 

In 154 v.Chr. leek er een verandering te komen, toen de [[censor (Rome)|censors]] van dat jaar, [[Marcus Valerius Messalla]] en Gaius Cassius Longinus, begonnen met de bouw van een eerste stenen theater in Rome. Enkele senatoren onder leiding van [[Publius Cornelius Scipio Nasica Corculum|Publius Cornelius Scipio Nasica]] kwamen hiertegen in opstand en er werd een wet aangenomen die de bouw van het stenen theater verbood.<ref>{{Aut|[[Livius]]}}, ''[http://www.ancienttexts.org/library/latinlibrary/livy/liv.per48.html Periocha XLVIII]''</ref> Daarnaast moesten de toeschouwers de voorstellingen voortaan staand bijwonen, omdat daarmee de "Griekse verwijfdheid" werd tegengegaan. Deze laatste regel hield niet lang stand. De tijdelijke theaters werden steeds uitbundiger. Rond 100 v.Chr. liet de [[Aedilis|aedile]] Lucius Licinius Crassus [[Imittos|hymettische]] marmeren zuilen overbrengen om zijn theater te sieren. 40 jaar later waren de theaters zo luxueus dat men ze niet meer afbrak na iedere voorstelling, maar de tijdelijke constructies gewoon een aantal jaren liet staan. Het hoogtepunt van deze periode werd bereikt met het theater van Marcus Aemilius Scaurus. Scaurus bouwde een tijdelijk theater met een podiummuur van 3 verdiepingen hoog. De onderste verdieping was bekleed met marmer, de middelste met mozaïeken en de bovenste met verguld hout. 360 zuilen flankeerden het podium, met in de ruimten daartussen 3000 bronzen beelden.<ref>{{Aut|[[Gaius Plinius Secundus maior|Plinius de oudere]]}}, ''[[Naturalis Historia]] [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/L/Roman/Texts/Pliny_the_Elder/36*.html XXXVI 114-115]''</ref> Een permanent stenen theater was echter nog steeds ongewenst.

De Romeinse theaters hadden altijd een D-vorm die was afgeleid van de Griekse theaters.