Organisme: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Wijzigingen door 77.168.35.238 (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Apdency |
afbakening |
||
Regel 7:
Als synoniem voor de termen organisme of levend wezen wordt ook de term levensvorm wel gebruikt, niet te verwarren met de [[plantkunde|botanische term]]: [[levensvorm]].
== Afbakening ==
Tot aan de ontdekking van virussen vanaf de laatste decennia van de 19de eeuw tot 1935 maakten wetenschappers een duidelijk onderscheid tussen levende en dode materie. Volgens die klassieke definitie moet een levend wezen aan zeven eigenschappen voldoen:<ref name="anderson">''The Characteristics of Living Things,'' hoofdstuk 1 in {{Aut|Anderson, Michael}} (red.), "Introduction to Biology: A Closer Look at Living Things," </ref>
* beweging: het zelf veroorzaken van beweging van stoffen binnen het organisme of van het organisme zelf of delen daarvan;
* gevoeligheid: reageren op externe prikkels;
* ademhaling: uitwisseling van gassen met de omgeving;
* voeding: opname van energie uit de omgeving;
* groei: spontane uitbreiding en/of reparatie van schade;
* voortplanting: creatie van nieuwe levende wezens;
* uitscheiding: productie en verwijdering van afvalstoffen.
Virussen worden niet als organismen beschouwd omdat ze een aantal essentiële functies van zelfstandig leven lijken te missen, en met name hun voortplantingsfunctie ontlenen aan gastcellen. Microbioloog [[André Michael Lwoff]] verklaarde in zijn aanvaardingtoespraak voor de Nobelprijs: ''"Een organisme is opgebouwd uit cellen".'' Omdat virussen geen cellen hebben, werden ze als weinig meer beschouwd dan los genetisch materiaal dat toevallig de juiste chemie bezat om zich te doen nabouwen in cellen. Het ''[[International Committee on Taxonomy of Viruses]]'' maakte dit oordeel in 2000 officieel toen het verklaarde dat virussen geen organismen zijn. Dit oordeel is sindsdien door vele [[Virologie|virologen]] in vraag gesteld en door sommigen gewoon verworpen. De ontdekking van allerlei nieuwe virale verschijnselen, zoals het reuzenvirus [[mimivirus]], kleine virussen die grotere virussen infecteren, en virussen die over een bijna even rijk DNA beschikken als sommige bacteriën, suggereert dat het onderscheid minder scherp is dan tot hiertoe werd aangenomen.<ref name="zimmer">''The Alien in the Water Cooler: Giant Viruses and the Definition of Life'' in {{Aut|Zimmer, Carl}}, "A Planet of Viruses," 2de uitgave, University of Chicago Press 2015.</ref>
== Betekenis bij uitbreiding ==
In [[Metafoor|overdrachtelijke]] zin wordt een complex geheel wel beschouwd als een organisme: de samenleving; de politiek; het internationale [[Telefoonnetwerk|telefoonnet]].
{{Appendix}}
{{Wikt}}
| |||