Ambigram: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Basile Morin (overleg | bijdragen)
aanvulling met behulp van het Engelse artikel
Regel 1:
[[ImageBestand:Ambigram_of_the_word_ambigram_-_rotation_animation.gif|thumb|right|200px|Een animatie van een ambigram van het woord "ambigram", dat identiek blijft wanneer het 180° wordt gedraaid]]
[[Bestand:Mirror_writing2.jpg|thumb|Ottomaans horizontaal spiegel-ambigram met de woorden علي ولي الله (‘’Ali is de plaatsvervanger van God’’ in het Arabisch), 1720-1730]]
Een '''ambigram''' is schrift dat op meer manieren gezien kan worden. Het kan normaal en ondersteboven dezelfde of een andere tekst opleveren. Er zijn twaalf soorten ambigrammen, waaronder de volgende twee. Het vaakst komt het rotatietype voor, een woord dat precies hetzelfde blijft als men het 180 graden draait, bijvoorbeeld het Nederlandse woord "nou". Ook is er het reflectietype, dat in [[spiegelbeeld (reflectie)|spiegelbeeld]] gelezen kan worden, bijvoorbeeld het Nederlandse woord "TOT".
[[Bestand:Ambigram_-_puzzle_-_the_end_-_by_Peter_Newell_1893_-_book_Topsys_and_turvys_(crop).jpg|thumb|Puzzle = The End]]
[[Bestand:Verbeek-rocanoe.gif|thumb|Ambigram van Gustave Verbeek]]
[[Bestand:Ambigram New Man logo metal button on a shirt animated gif.gif|thumb|Raymond Loewys ambigram 'New Men']]
Een '''ambigram''' is schrift dat op meer manieren geziengelezen kan worden: van links naar rechts én van rechts naar links, of rechtop én ondersteboven. Het kan normaal en ondersteboven dezelfde of een andere tekst opleveren. Er zijn twaalfverschillende soorten ambigrammen, waaronder de volgende twee. Het vaakst komt: het rotatietype voor, een woord dat precies hetzelfde blijft als men het 180 graden draait, bijvoorbeeld het Nederlandse woord "nou". Ook is er het reflectietype, dat in [[spiegelbeeld (reflectie)|spiegelbeeld]] gelezen kan worden, bijvoorbeeld het Nederlandse woord "TOT".
 
== Geschiedenis ==
Ambigrammen zijn in het populaire boek ''[[Het Bernini Mysterie]]'' van de Amerikaanse schrijver [[Dan Brown]] een belangrijk thema. De voorbeelden in dit boek zijn ondersteboven gelijk aan wanneer men ze normaal leest. Op de website van de Amerikaanse grafisch ontwerper en ambigramkunstenaar John Langdon<ref>[http://www.johnlangdon.net/#ambigrams website John Langdon]</ref> is een aantal ambigrammen te vinden, onder andere die uit ''Het Bernini Mysterie''.
De term is bedacht in 1984 door de Amerikaanse wetenschapper [[Douglas Hofstadter]]. Hoewel de term 'ambigram' recent is, bestaan er al spiegelzinnen sinds de Oudheid. Het zijn over het algemeen [[palindroom|palindromen]] die er [[symmetrie|symmetrisch]] uitzien. Het eerste [[satorvierkant]] dateert van vóór [[79]] n.Chr. Een [[boustrofedon]] is een tekst die in twee richtingen kan worden gelezen, meestal in oude manuscripten en andere inscripties. Elke nieuwe regel wordt omgedraaid of omgekeerd, met omgekeerde letters. In plaats van van links naar rechts te gaan zoals in moderne Europese talen, of van rechts naar links zoals in het Arabisch en het Hebreeuws, moeten de regels in boustrofeda om en om in tegengestelde richting worden gelezen. Ook kunnen de afzonderlijke letters worden omgekeerd of gespiegeld. In het [[Geschiedenis van Griekenland|oude Griekenland]] was dit een manier om op steen te schrijven.
 
Ook het [[Arabisch schrift|Arabische schrift]] leent zich voor ambigrammen. De hoogontwikkelde islamitische [[kalligrafie]] ten tijde van de vroegmoderne [[Ottomaanse Rijk|Ottomanen]] verschaft hier voorbeelden van.
Over het algemeen zijn er geen vaste methodes om een ambigram te maken, maar er bestaan stapsgewijze tutorials.<ref>[https://makeambigrams.com/make-your-own-ambigram-in-7-steps/ Ambigram Tutorial (eng)]</ref> Daarnaast zijn er sinds 1996 verscheidene Ambigram Generators verschenen. De meeste werken volgens het principe van de Ambimatic, een generator gemaakt door David Holst in 1996. Deze gebruikt een collectie van 676 letters, waar elke mogelijke combinatie van letters is uitgewerkt. Daarmee kan je simpele zogenaamde 1:1 ambigrammen maken. De meeste van deze websites zijn door de jaren heen verdwenen. Ambigram fonts die bewaard konden worden zijn op makeambigrams.com te vinden<ref>[https://makeambigrams.com/ambigram-generator/ MakeAmbigrams.com Ambigram Generator]</ref>. In 2005 heeft de website flipscript.com een tweede methode ontwikkeld die gebruik maakt van een database van meer dan 5000 curves om complexere ambigrammen te maken.<ref>[https://flipscript.com/en/flip Flipscript Ambigram Generator]</ref>
 
De Amerikaanse illustrator (o.a. van [[Lewis Carroll]] en [[Mark Twain]]) [[Peter Newell]] begon in 1893 ambigrammen te tekenen. Hij publiceerde twee boeken met omkeerbare illustraties, waarin de afbeelding volledig in een ander beeld verandert als je hem ondersteboven keert. De laatste pagina in zijn boek ''Topsys & Turvys'' bevat de zin THE END, die je omgekeerd als PUZZLE leest. De Nederlands-Amerikaanse striptekenaar [[Gustave Verbeek]] begon in 1904 ambigrammen te tekenen in de strips van ''The UpsideDowns of old man Muffaroo and little lady Lovekins'' (vertaald in het Nederlands als ''Niet te geloven ondersteboven'' (1976). Zijn strips waren zo gemaakt dat je de zes plaatjes van de strip kuntn lezen, dan het boek kunt omdraaien en het vervolg bekijken.
 
== Moderne ambigrammen ==
De designer [[Raymond Loewy]] ontwierp in 1969 een [[driedimensionaal]] ambigram voor een Frans kledingmerk, New Men.
 
Ambigrammen zijn in het populaire boek ''[[Het Bernini Mysterie]]'' van de Amerikaanse schrijver [[Dan Brown]] een belangrijk thema. De voorbeelden in dit boek zijn ondersteboven gelijk aan wanneer men ze normaal leest. Op de website van de Amerikaanse grafisch ontwerper en ambigramkunstenaar John Langdon<ref>[http://www.johnlangdon.net/#ambigrams website John Langdon]</ref> is een aantal ambigrammen te vinden, onder andere die uit ''Het Bernini Mysterie''.
 
Over het algemeen zijn er geen vaste methodes om een ambigram te maken, maar er bestaan stapsgewijze tutorialsinstructies.<ref>[https://makeambigrams.com/make-your-own-ambigram-in-7-steps/ Ambigram Tutorial (eng)]</ref> Daarnaast zijn er sinds 1996 verscheidene Ambigram Generators verschenenuitgekomen. De meeste werken volgens het principe van de Ambimatic, een generator gemaakt door David Holst in 1996. Deze gebruikt een collectie van 676 letters, waar elke mogelijke combinatie van letters is uitgewerkt. Daarmee kan jekunnen simpele zogenaamde 1:1 één-op-één-ambigrammen maken. De meeste van deze websites zijn door de jaren heen verdwenen. Ambigram fonts die bewaard kondengemaakt worden zijn op makeambigrams.com te vinden<ref>[https://makeambigrams.com/ambigram-generator/ MakeAmbigrams.com Ambigram Generator]</ref>. In 2005 heeft de website flipscript.com een tweede methode ontwikkeld die gebruik maakt van een database van meer dan 5000 curves om complexere ambigrammen te maken.<ref>[https://flipscript.com/en/flip Flipscript Ambigram Generator]</ref>
 
==Galerij==