[[Bestand:Rosetta Stone BW.jpeg|thumb|De [[Steen van Rosetta]], waarmee een doorbraak werd bereikt in het ontcijferen van Egyptische [[hiërogliefen]].]]
'''Filologie''' (van het [[Grieks]]e Φιλος, ''philos'':, "liefde" en het Griekse λογος ''logos'':, "woord, rede") is een tak van [[taalkunde]] die zich vooral richt op [[dode taal|dode talen]]. Het woord werd voor het eerst gebruikt door [[Plato]] in diens dialoog ''Phaedrus'' in de betekenis "voorliefde voor redevoeringen".
Een ''filoloog'' bestudeert de <!-- een (veelal [[dode taal|dode]])--> [[taalkunde|taal-]] en [[letterkunde]] van [[volk]]eren door middel van beschikbare [[schrift|geschriften]] in [[samenhang]] met de [[cultuurgeschiedenis]] van een volk. Door zorgvuldige studie trachtwordt hijgetracht de context en oorsprong van woorden, zin en betekenis aan taaluitingen te verklaren, waarbij zijnde lijfspreuk is ''ad fontes'': "(terug) naar de bronnen".
De term is in onbruik geraakt, omdat in sommige landen het [[vakgebied]] tegenwoordig vaak ingebed is in het vakgebied van de [[taalwetenschap]]pen in het algemeen. Meer dan op het Europese vasteland is in het [[Angelsaksische landen|Engelse]] [[taalgebied]] het begrip ''philology'' bijna synoniem met de vakgebieden [[vergelijkende taalkunde|vergelijkende]] en [[historische taalkunde]].
In de [[klassieke oudheid]] werd de term ''filologie'' van toepassing geacht op alle [[wetenschap]]sbeoefening. In Europa brak de filologie als volwaardige wetenschap pas in de 19e eeuw volledig door. Dit volwassen worden, gebeurde tegelijkertijd met het afsplitsen van een aantal andere vakgebieden die ook zelfstandigheid en specialisatie nastreefden, zoals [[archeologie]], [[paleografie]], [[etymologie]], [[mythologie]], en [[volkenkunde]]. In de wetenschap bestaat vaak een spanningsveld tussen filologen en systematici; de eersten verliezen zich soms in de details en hebben geen oog voor het grote geheel, de laatsten offeren de details op aan hun ''Weltanschauung''.
Binnen de filologie bestaan er meer specialisaties, zoals [[germanistiek]], [[scandinavistiek]], [[neerlandistiek]] en [[romanistiek]].
