|
JE MOEDER GAYYYY HET VLIEGTUIG LANDDE IN JE MOEDER
{{Zie dp}}
{{Infobox land plus
| naaminlandstaal = Российская Федерация<br /><small>Rossijskaja Federatsija</small>
| vlag = [[Bestand:Flag of Russia.svg|125px|border|Vlag van Rusland]]
| vlagartikel = Vlag van Rusland
| wapen = [[Bestand:Coat of Arms of the Russian Federation.svg|80px|Wapen van Rusland]]
| wapenartikel = Wapen van Rusland
| locatiekaart = Russian Federation (orthographic projection) - Crimea disputed.svg
| talen = [[Russisch]] [[Talen in Rusland|en andere]]
| hoofdstad = [[Moskou]]
| staatshoofd = President [[Vladimir Poetin]]
| regeringsleider = Premier [[Michail Misjoestin]]
| religie = [[Russisch-Orthodoxe Kerk|Russisch-orthodox]] (82%)<br /> [[Islam]] (6,5%)<br />[[Oosters-orthodoxe Kerk|Overige orthodox]] (1,5%)<br />[[Boeddhisme]] (1,5%)<br />[[Protestantisme|Protestanten]] (1,0%)<br />[[Rooms-katholieke Kerk|Rooms-katholieken]] (0,1%)<br />[[Jodendom]] (0,1%)
| regeringsvorm = [[Federale republiek]] met een [[semipresidentieel systeem]]
| staatsvorm = [[Federalisme|Federatie]]
| pctwater = 0,6
| munteenheid = [[Russische roebel|Roebel]]
| valutacode = RUB
| tijdzone = [[UTC+3|+3]] tot [[UTC+12|+12]] ([[tijdzones in Rusland|details]])
| volkslied = ''[[Gimn Rossijskoj Federatsii]]''
| feestdag = [[12 juni]] Onafhankelijkheidsdag
| tld = ru
| landcode = RUS
| tel = 7
| Ontstaan = '''(1991) val van de Sovjet-Unie'''
| Voor1 = Sovjet-Unie
| Vlag_Voor1 = Flag of the Soviet Union.svg
| Voor2 = Russische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek
| Vlag_Voor2 = Flag of Russian SFSR.svg
| VNkaart = Rs-map.png
| portaal = Rusland
| inw.aanduiding = Rus
| kaartonderschrift =
| bijv.naamwoord = Russisch
}}
'''Rusland''' ([[Russisch]]: Россия, ''Rossija''), officieel ook de '''Russische Federatie''' ([[Russisch]]: Российская Федерация, ''Rossijskaja Federatsija''), is een land dat [[Aardrijkskunde|geografisch]] gedeeltelijk gelegen is in [[Europa (werelddeel)|Europa]] ([[Europees Rusland]]) en gedeeltelijk in [[Azië]]. Vanuit politiek perspectief is het echter Europees, omdat de belangrijkste delen (waaronder de hoofdstad) in het Europese deel liggen en ruim 70% van de bevolking in het Europees gedeelte woont. [[Moskou (hoofdbetekenis)|Moskou]] is de grootste stad, de hoofdstad en het economisch hart van Rusland. Hier zetelt de regering.
Met zijn oppervlakte van {{statsland-oppervlaktekort}} is Rusland het grootste land ter wereld, bijna tweemaal zo groot als het daaropvolgende land, [[Canada (hoofdbetekenis)|Canada]].<ref>{{fr}}{{pdf}}{{Citeer web |url=http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf |titel=Population by sex, rate of population increase, surface area and density |uitgever=Verenigde Naties |datum=2004 |bezochtdatum=7 mei 2015 |taal=en}}</ref> Qua inwonertal is Rusland het [[Lijst van landen naar inwonertal|negende land]] ter wereld. Rusland deelt zijn grenzen met de volgende veertien landen (tegen de klok in van noordwest naar zuidoost): [[Noorwegen]], [[Finland]], [[Estland]], [[Letland]], [[Litouwen]], [[Polen (hoofdbetekenis)|Polen]], [[Wit-Rusland]], [[Oekraïne]], [[Georgië]], [[Azerbeidzjan]], [[Kazachstan]], [[Volksrepubliek China|China]], [[Mongolië]] en [[Noord-Korea]].<ref>{{Citeer web |url=http://www.voorbeginners.info/rusland/geografie.htm |titel=Geografie |uitgever=Rusland voor beginners |datum= |bezochtdatum=8 mei 2015}}</ref> Verder is het door een smalle zeestraat gescheiden van de [[Verenigde Staten (hoofdbetekenis)|Verenigde Staten]] ([[Alaska]]) en [[Japan (hoofdbetekenis)|Japan]]. De [[oblast Kaliningrad]] is een [[exclave]], ingeklemd tussen Polen en Litouwen.
Het land vormde van 1917 tot 1991 als [[Russische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek]] (RSFSR) de kern van de [[Sovjet-Unie]]. Rusland is een onafhankelijk land en invloedrijk lid van het [[Gemenebest van Onafhankelijke Staten]] (GOS). In diplomatieke zaken wordt Rusland gezien als de [[statenopvolging|opvolgerstaat]] van de Sovjet-Unie.
Rusland telde op 1 januari 2015 146.270.330 inwoners volgens gegevens van de Russische overheid.<ref>{{ru}}[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/prpopul2015.xls Inwoners volgens gegevens van de Russische overheid] gks.ru</ref> In dit aantal zijn de inwoners van de betwiste [[Federaal District Krim|Krim]] inbegrepen. Zonder deze regio kwam het aantal inwoners uit op 143.975.923.
== Geschiedenis ==
{{Zie hoofdartikel|Geschiedenis van Rusland}}
== Demografie ==
=== Bevolking ===
[[Bestand:Population of Russia.PNG|miniatuur|rechts|Bevolking in miljoenen, 1950-2014.<ref>{{Citeer web|title=Demographics|publisher=Federal State Statistics Service|url=http://www.gks.ru/bgd/free/b07_00/IssWWW.exe/Stg/d80/8-0.htm|accessdate=2007-12-27|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111021150237/http://www.gks.ru/bgd/free/b07_00/IssWWW.exe/Stg/d80/8-0.htm|archivedate=2011-10-21}}</ref>]]
[[Bestand:Ethnic Russians by Region.png|miniatuur|Percentage etnische Russen per regio]]
Rusland heeft een grote bevolking, maar een lage bevolkingsdichtheid. In de 20e eeuw is de Russische bevolking relatief traag gegroeid, van 70 miljoen in 1900 naar 'slechts' het dubbele nu.<ref>[https://web.archive.org/web/20060502140107/http://www.library.uu.nl/wesp/populstat/Europe/russiac.htm WESP: historical demographical data] (via archive.org)</ref> De bevolking van de Russische Federatie wordt door de [[Central Intelligence Agency|CIA]] geschat op {{statsland-schattingkort}} (zie [[Lijst van landen naar inwonertal]]), terwijl deze in 1991 bij het uiteenvallen van de Sovjet-Unie nog bijna 149 miljoen bedroeg. De bevolkingsdaling werd enerzijds getemperd door immigratie van etnische Russen uit de andere voormalige Sovjetrepublieken, maar anderzijds versterkt door emigratie naar met name Europa en de Verenigde Staten.
Het land telt een groot vrouwenoverschot. Op 1 januari 2012 waren er 10 miljoen meer vrouwen dan mannen in het land.<ref name="RUSSTAT13p9">{{en}}{{pdf}} Rosstat [http://www.gks.ru/free_doc/doc_2013/rus13_eng.pdf Russia 2013: statistical pocketbook, p.8], geraadpleegd op 20 oktober 2014</ref> Vooral boven de 55 jaar zijn de verschillen groot tussen het aantal mannen en vrouwen.<ref name="RUSSTAT13p9"/>
Het grootste deel van de bevolking woont in [[Europees Rusland]], het [[Oeralgebied]] en in het zuidwesten van [[Siberië]]. Het [[Russische Verre Oosten]] en het grootste deel van het noorden van Rusland zijn relatief dunbevolkt. De snelstgroeiende regio's in termen van bevolking zijn Moskou (door migratie) en omstreken en de islamitische republiek [[Dagestan]] (door natuurlijke groei).
Meer dan driekwart van de bevolking van Rusland woont in de stad. De [[Urbanisatie|verstedelijking]] van Rusland neemt nog toe en met name Moskou is populair. Ongeveer 13% van de bevolking woonde in 2010 in Moskou of de [[oblast Moskou|omringende oblast]]. De trek naar de stad zorgt ervoor dat steeds meer dorpen op het platteland leeglopen. Tussen 2002 en 2010 nam bijvoorbeeld het aantal dorpen zonder bevolking toe van 13.000 tot 19.000.<ref>{{Citeer web|url=http://www.perepis-2010.ru/results_of_the_census/titul.pdf|titel=Распределение сельски х населенны х пунктов по числу жителей|werk=ПРЕДВАРИТЕЛЬНЫЕ ИТОГИ ВСЕРОССИЙСКОЙ ПЕРЕПИСИ НАСЕЛЕНИЯ 2010 ГОДА: Статистический сборник|uitgever=Federale dienst voor Staatsstatistieken|paginas=p.11|dodeurl=ja|archiefurl=https://web.archive.org/web/20120118193345/http://www.perepis-2010.ru/results_of_the_census/titul.pdf|archiefdatum=2012-01-18}}</ref>
Sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie daalt de bevolking door verslechterde levensomstandigheden. De [[vruchtbaarheid]] is gedaald, terwijl de sterfte vooral onder mannen enorm is gestegen als gevolg van verslechterde werkomstandigheden en [[alcoholisme]]. De overheid streeft naar minder alcoholgebruik en een gezondere levensstijl. Het beleid is redelijk succesvol, tussen 2011 en 2016 is het de gemiddelde alcoholconsumptie over mensen ouder dan 15 jaar gedaald van 15,8 liter pure alcohol per hoofd naar 11,7 liter.<ref name=WHO%>{{en}} {{pdf}} WHO [https://www.who.int/substance_abuse/publications/global_alcohol_report/profiles/rus.pdf Russia Alcohol rpeort], geraadpleegd op 22 oktober 2019</ref> Mannen drinken overigens nog steeds ruim driemaal zoveel als vrouwen.<ref name=WHO%/> Mede hierdoor is er een groot verschil in levensverwachting tussen mannen (68 jaar) en vrouwen (78 jaar).
Na de jaren 90, die rampzalig waren als gevolg van verslechterde economische omstandigheden, is de vruchtbaarheid onder met name de Russen weer wat gestegen (van 8,7 geboorten per 1000 inwoners in 2000 naar 10,4 in 2004 en 13,3 in 2013) en de overheid probeert door programma's het vruchtbaarheidsniveau verder omhoog te brengen. Onder de inwonende [[Turkse volkeren]] is de vruchtbaarheid hoger dan onder de Russen. In 2009 rapporteerde de Russische Federatie voor het eerst weer een positieve bevolkingsgroei van 10.500 personen.
Andere trends zijn een verhoging van de leeftijd waarop vrouwen kinderen krijgen (met name in de steden) en de doorbraak van de [[seksuele revolutie]] in de jaren 90. Door de verslechterde omstandigheden zijn echter het nationalisme en racisme toegenomen. Mensen van [[Joden|Joodse]] afkomst en Kaukasische oorsprong worden vooral in grotere Europese steden als Moskou en Sint-Petersburg gediscrimineerd en de rassenhaat is toegenomen, onder invloed van radicale groepen als de [[Russische Nationale Eenheid|RNE]], [[Pamjat]] en de [[Beweging tegen illegale immigratie|DPNI]].
=== Etniciteit ===
In Rusland wonen ongeveer 160 verschillende [[etniciteit|etnische groepen]] en [[Inheemse bevolking|inheemse volken]]. De belangrijkste etnische groepen bij de [[Russische volkstelling 2002|volkstelling van 2002]] waren [[Russen (volk)|Russen]] (79,8%), [[Wolga-Tataren]] (3,8%), [[Oekraïners]] (1,2%), [[Basjkieren]] (1,1%), [[Tsjoevasjen]] (0,9%), [[Tsjetsjenen]] (0,9%) en [[Armeniërs]] (0,8%). De overige 10,3% omvatte (naast degenen die hun etniciteit niet specificeerden) onder andere [[Avaren (Kaukasus)|Avaren]], [[Abchazen]], [[Azerbeidzjanen]], [[Boerjaten]], [[Chanten]], [[Han-Chinezen|Chinezen]], [[Rusland-Duitsers|Duitsers]] (inclusief [[Wolga-Duitsers]]), [[Eskimo's]], [[Evenken]], [[Georgiërs]], [[Grieken]], [[Ingoesjen]], [[Jakoeten]], [[Joden]], [[Kareliërs]], [[Kazachen]], [[Koerden]], [[Koreanen]], [[Korjaken]], [[Mansen]], [[Mari (volk)|Mari]], [[Mordwienen]], [[Nenetsen]], [[Oedmoerten]], [[Oezbeken]], [[Kalmukken]], [[Osseten]], [[Polen (volk)|Polen]], [[Tsjoektsjen]], [[Toevanen]] en [[Wit-Russen]]. Door de Russische overheid zijn 48 bevolkingsgroepen als [[Lijst van Kleine Inheemse Volkeren van Rusland|Kleine Inheemse Volkeren]] erkend. Bijna al deze volken wonen binnen een beperkt gebied, dat bij wat grotere bevolkingsgroepen vaak ook hun naam draagt. De Russen, Oekraïners en Wit-Russen behoren tot de volken die zich in het hele land bevinden.
=== Religie ===
{{Zie ook|Zie ook [[Russisch-orthodoxe Kerk]], [[Islam in Rusland]], [[Boeddhisme in Rusland]] en [[Katholieke Kerk in Rusland]].}}
[[Bestand:Moscow July 2011-7a.jpg|miniatuur|De [[Christus Verlosserkathedraal (Moskou)|Christus Verlosserkathedraal]], opgeblazen tijdens het Sovjetregime en herbouwd tussen 1990 en 2000, is een symbool van de religieuze renaissance in Rusland.]]
Rusland is overwegend christelijk. Het [[Kievse Rijk]] werd in de 10e eeuw gekerstend.<ref>{{en}}[https://web.archive.org/web/20100219172802/http://www.russianembassy.org/russia/religion.htm Religion in Russia], Ambassade van de Russische Federatie in de Verenigde Staten</ref> Volgens de [[United States Department of State|US Department of State]] beschouwden in 2007 ongeveer 100 miljoen inwoners zich als [[Russisch-orthodoxe Kerk|Russisch-orthodoxe christenen]].<ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2007/90196.htm 2007 International Religious Freedom Report], US Department of State</ref> Daarnaast komen ook voornamelijk de islam, het boeddhisme en het jodendom voor. Ten tijde van het communistisch regime werd elke vorm van religie onderdrukt en werden vele inwoners [[atheïsme|atheïstisch]]. Schattingen over het aantal gelovigen variëren sterk. De [[Russisch-orthodoxe Kerk]] is ook na 1991 de belangrijkste christelijke religie gebleven in Rusland. Veel etnische Russen zijn weinig praktiserend, maar staan wel sympathiek tegenover de Kerk, die ook een grote culturele betekenis heeft voor de Russische geschiedenis.
De [[islam]] volgt op de tweede plaats. Het boeddhisme komt traditioneel voor in drie regio's van de Russische Federatie: [[Boerjatië]], [[Toeva]] en [[Kalmukkië]]. Andere religies omvatten verschillende protestantse kerken en de [[oudgelovigen]], [[jodendom]], [[Rooms-katholieke Kerk|katholicisme]] (zie [[Katholieke Kerk in Rusland]]), [[sjamanisme]] en [[Mormonen]]. Vaak valt het geloof van een Rus samen met zijn etniciteit: etnische Russen zijn vaak Russisch-orthodox, [[Toevanen]] zijn meestal boeddhistisch en Turkse en Kaukasische volken zijn vaak moslim.
=== Taal ===
{{Zie ook|Zie ook [[Talen in Rusland]].}}
Het [[Russisch]] is de enige officiële staatstaal, maar de republieken en autonome districten hebben hiernaast het recht om éen of meerdere talen als officiële taal te gebruiken.<ref>{{Citeer web|title=The Constitution of the Russian Federation|work=(Article 68, §2)|url=http://www.constitution.ru/en/10003000-04.htm|accessdate=2 april 2012}}</ref> Deze talen worden alle in het [[cyrillisch alfabet]] geschreven, al bestaan voor sommige talen, als het [[Tataars]] en [[Tsjetsjeens]] hiernaast andere alfabetten, die geen officiële status hebben. Officiële teksten dienen altijd met het cyrillisch alfabet te worden geschreven. In de republieken zijn de belangrijkste lokale talen voertaal naast het Russisch. In totaal spreken de 160 etnische groepen in Rusland ongeveer 100 talen.
== Geografie ==
[[Bestand:Russia 87.74494E 66.20034N.jpg|thumb|400px|Satellietfoto van Rusland]]
Rusland is het grootste land van de wereld. Het beslaat het noordelijke deel van [[Eurazië]]. Het totale oppervlak bedraagt 17.098.246 km²<ref>https://unstats.un.org/unsd/publications/pocketbook/files/world-stats-pocketbook-2016.pdf#page=182</ref>. Het land ligt tussen 41° en 82° noorderbreedte en 19° ooster- en 169° westerlengte. De kustlijn is 37.000 kilometer lang. Rusland deelt over 20.000 kilometer de grens met andere landen waaronder circa 1.340 km met [[Finland]], 206 km met [[Polen]], 1.576 km met [[Oekraïne]], [[Kazachstan]] 6.846 km, [[Volksrepubliek China]] 3.645 km, [[Mongolië]] 3.485 km en [[Noord-Korea]] 19 km. De hoogste berg is de [[Elbroes]] met 5.642 meter en het laagste punt is de [[Kaspische Zee]] op 30 meter onder de zeespiegel.
De belangrijkste [[lijst van rivieren in Rusland|Russische rivieren]] in het Europese deel van het land zijn de [[Wolga]], [[Don (Rusland)|Don]], [[Kama (rivier)|Kama]], de [[Oka (Europa)|Oka]], [[Noordelijke Dvina]], de [[Dnjepr (rivier)|Dnjepr]] en de [[Westelijke Dvina]]. In het Aziatische deel van Rusland zijn de belangrijkste rivieren de [[Ob (rivier)|Ob]], [[Irtysj (rivier)|Irtysj]], [[Jenisej]], [[Angara (rivier)|Angara]], [[Lena (rivier)|Lena]], [[Amoer (rivier)|Amoer]], [[Jana (rivier)|Jana]], [[Indigirka]] en de [[Kolyma (rivier)|Kolyma]]. In totaal zijn er meer dan 120.000 rivieren en circa 2.000 meren in Rusland.
Rusland telt een groot aantal [[beschermde gebieden van Rusland|beschermde natuurgebieden]]. Er zijn 23 UNESCO-[[Werelderfgoedlijst#Rusland|werelderfgoederen]], 40 UNESCO-[[Biosfeerreservaat|biosfeerreservaten]],<ref>{{Citeer web|last=The World Network of Biosphere Reserves—UNESCO|title=Russian Federation|url=http://www.unesco.org/new/en/natural-sciences/environment/ecological-sciences/|accessdate=2 april 2012}}</ref> 40 [[Lijst van nationale parken in Rusland|nationale parken]] en 101 [[Zapovednik|natuurreservaten]] ([[Lijst van zapovedniks in Rusland|lijst]]) in Rusland.
Rusland telt 11 [[Tijdzones in Rusland|tijdzone]]s, van [[UTC+2]] tot [[UTC+12]], en heeft daarmee het grootste aantal opeenvolgende tijdzones ter wereld. Moskou en Sint-Petersbrug liggen in de zone [[Moskoutijd]] die 3 uur voor loopt op de [[Coordinated Universal Time|UTC]] en 2 uur op de [[Midden-Europese Tijd|MET]].
=== Klimaat ===
[[Bestand:Russia Köppen Map.png|thumb|400px|Kaart van de [[Klimaatclassificatie van Köppen|klimaatclassificatie van Köppen-Geiger]] (2007).<ref>Peel, M. C. and Finlayson, B. L. and McMahon, T. A. (2007). "Updated world map of the Köppen-Geiger climate classification". Hydrol. Earth Syst. Sci. 11: 1633-1644.</ref>]]
Rusland kent lange, donkere en koude winters. In het hoge noorden kan de winter wel zes maanden duren. [[Ojmjakon]] staat bekend als de koudste bewoonbare plaats ter wereld, boven de [[poolcirkel]] gelegen in [[Siberië]] komt de temperatuur in januari gemiddeld niet boven −50 °C. De meeste grote rivieren in Siberië stromen naar het noorden, het smeltwater van de zuidelijk gelegen rivieren kan niet wegstromen zolang de rivieren in het noorden nog bevroren zijn waardoor grote gebieden in het voorjaar onder water komen te staan. Grote gebieden van Rusland kennen ook hete zomers vanwege het [[landklimaat]]. In het uiterste zuiden van het Europese deel van het land, bij de [[Kaukasus (gebergte)|Kaukasus]] en de uitlopers aan de kusten van de [[Zwarte zee]] en [[Kaspische Zee]], heerst een [[subtropisch klimaat]].
=== Biodiversiteit ===
[[Bestand:Kamchatka Brown Bear near Dvuhyurtochnoe on 2015-07-23.jpg|thumb|Een [[bruine beer]], een veelgebruikt Russisch symbool, in Kamtsjatka]]
Rusland kent een enorme biodiversiteit met 320 verschillende soorten zoogdieren, 730 soorten vogels, 93 soorten reptielen,<ref>The Reptile Database - Reptiles in Russia - [http://reptile-database.reptarium.cz/advanced_search?location=Russia&submit=Search Website]</ref> 36 soorten amfibieën,<ref name="AMNH">{{Citeer web | url = http://research.amnh.org/vz/herpetology/amphibia/?action=names&taxon=&family=&subfamily=&genus=&commname=&authority=&year=&geo=96&dist=&comment= | titel = Amphibians in Russia | auteur = American Museum of Natural History}}</ref> bijna 400 soorten aan de zeekust voorkomende vissoorten en 270 soorten zoetwatervissen. Sinds 1997 zijn hiervan in totaal 415 diersoorten opgenomen in het ''Red Data Book of the Russian Federation''<ref>{{Citeer web|author=I.A. Merzliakova|url=http://enrin.grida.no/biodiv/biodiv/national/russia/state/00440.htm |title=List of animals of the Red Data Book of Russian Federation|publisher=Enrin.grida.no|date=1 november 1997|accessdate=1 april 2012}}</ref> en worden nu beschermd. Meer in detail betreft het 155 soorten [[ongewervelden]], 4 soorten [[kaakloze vissen]], 39 soorten [[vissen (dieren)|vissen]], 8 soorten [[amfibieën]], 221 soorten [[reptielen]], 123 soorten [[vogels]] en 65 soorten [[zoogdieren]].
=== Belangrijke steden ===
{{Zie ook|Zie ook [[Lijst van steden in Rusland]].}}
Rusland telde bij de volkstelling in 2010 ruim 1000 steden, variërend in grootte van 11,5 miljoen ([[Moskou]]) tot ongeveer 1.300 ([[Verchojansk]]) inwoners. Er waren twaalf steden met meer dan een miljoen inwoners. Op volgorde van grootte waren dit Moskou, [[Sint-Petersburg]], [[Novosibirsk]], [[Jekaterinenburg]], [[Nizjni Novgorod]], [[Samara (stad)|Samara]], [[Omsk]], [[Kazan (stad)|Kazan]], [[Tsjeljabinsk]], [[Rostov aan de Don]], [[Oefa]] en [[Wolgograd]]. Rusland telde 164 steden met meer dan 100.000 inwoners. Veelal vormen deze steden het bestuurlijk centrum van een van de meer dan 80 deelgebieden van Rusland. De grootste steden waarbij dit niet het geval was, waren [[Toljatti]], [[Novokoeznetsk]], [[Naberezjnye Tsjelny]] en [[Magnitogorsk]].
== Cultuur ==
{{Zie ook|Zie ook de [[lijst van musea in Rusland]].}}
[[Bestand:Zakharova and Uvarov in Swan Lake, Bolshoi Theatre 2011-10-28.jpg|thumb|Een uitvoering van ''[[Het zwanenmeer]]'' door het [[Bolsjojballet]]]]
De relatief late intrede van de [[secularisering]] in de Russische cultuur wordt meestal als het voornaamste verschil tussen de West-Europese en de Russische cultuur aangemerkt. In de Westerse cultuur deed de profane cultuur haar invloed al gelden sinds de [[Renaissance]] in de [[14e eeuw]], maar in Rusland pas in de [[17e eeuw]]. Tot die tijd stonden [[architectuur]], [[literatuur]] en [[schilderkunst]] veelal in het teken van het [[christendom]], c.q. de [[Russisch-orthodoxe kerk|Russische orthodoxie]].
De 19e eeuw wordt algemeen erkend als het hoogtepunt van de Russische cultuur: [[Aleksandr Poesjkin]], [[Nikolaj Gogol]], [[Ivan Toergenjev]], [[Fjodor Dostojevski]], [[Leo Tolstoj]] en [[Anton Tsjechov]] in de literatuur, [[Ilja Repin]], [[Isaak Levitan]], Savrasov, Serov en Vroebel in de schilderkunst, Michail Glinka, [[Pjotr Iljitsj Tsjaikovski]], [[Modest Moessorgski]], [[Aleksandr Borodin]] en [[Nikolaj Rimski-Korsakov]] in de muziek. Ook het Russische [[ballet]] werd in de 19e eeuw wereldberoemd, met namen als [[Sergej Djagilev|Djagilev]] en [[Vaslav Nijinski|Nizjinski]].
In het begin van de [[20e eeuw]] kwam het symbolisme op, met onder andere de schrijver [[Aleksandr Blok]] en de dichter en schilder [[Maksimilian Volosjin]] als belangrijkste vertegenwoordigers. Met betrekking tot de Russische [[poëzie]] mogen namen als [[Anna Achmatova]] en [[Marina Tsvetajeva]] niet onvermeld blijven. Rusland leverde in de [[20e eeuw]] vele bekende componisten als bijvoorbeeld [[Sergej Rachmaninov]], [[Igor Stravinski]], [[Sergej Prokofjev]], [[Dmitri Sjostakovitsj]] en [[Sofia Goebaidoelina]].
In deze periode waren de meeste Russische cultuurdragers door hun opvoeding [[paradox (logica)|paradoxaal]] genoeg op West-Europa georiënteerd. In het begin van de [[20e eeuw]] maakten nieuwe [[restauratie (kunst)|restauratietechnieken]] het mogelijk de oud-Russische [[icoon (religieuze kunst)|iconen]] in al hun oorspronkelijke luister te herstellen. Deze iconen veroorzaakten destijds een wereldwijde sensatie. De oud-Russische cultuur werd zo herontdekt en deed haar intrede in de kunsten, maar het bleef hierbij beperkt tot haar uiterlijke vormen die veelal vermengd werden met de toen in zwang zijnde [[Jugendstil]].
De werken van Russische [[componist]]en en schrijvers worden tot hoogtepunten van de wereldcultuur gerekend. De Duitse schrijver [[Thomas Mann]] sprak zelfs van "die heilige russische Literatur."
=== Literatuur ===
{{Zie hoofdartikel|Russische literatuur}}
[[Bestand:Dostoevskij 1872.jpg|thumb|[[Fjodor Dostojevski]], schrijver van onder andere ''[[De gebroeders Karamazov]]'' en ''[[Misdaad en straf]]'']]
De Russische literatuur kwam pas in de 18e eeuw op gang en werd in eerste instantie gehinderd door zware censuur en het ontbreken van een herkenbare schrijftaal. De omslag kwam in de negentiende eeuw, die traditioneel wordt aangemerkt als de gouden eeuw van de Russische literatuur. De [[Romantiek (stroming)|Romantiek]] bracht grote namen als [[Vasili Zjoekovski]] en [[Aleksandr Poesjkin]] voort. Vooral met de komst van Poesjkin veranderde de Russische literatuur ingrijpend. Zijn lichtvoetige stijl inspireerde andere schrijvers en dichters zoals [[Michail Lermontov]], [[Jevgeni Baratinski]], [[Konstantin Batjoesjkov]], [[Nikolaj Nekrasov]], [[Aleksej Konstantinovitsj Tolstoj|Aleksej Tolstoj]], [[Fjodor Tjoettsjev]] en [[Afanasi Fet]]. Een 'gouden eeuw' brak aan voor de Russische literatuur, waarin de censuur afnam en Russische schrijvers ook in het westen doorbraken met hun werken. Romans van [[Leo Tolstoj]], [[Fjodor Dostojevski]], [[Anton Tsjechov]], [[Ivan Toergenjev]] en [[Nikolaj Gogol]] uit deze periode zijn wereldberoemd geworden.
Het eind van de 19e eeuw luidde een nieuwe bloeiperiode van de Russische literatuur in die geldt als de 'zilveren eeuw', met name in de dichtkunst. Het [[symbolisme]] wees voor veel Russen niet alleen nieuwe literaire mogelijkheden aan, maar ook een spirituele richting. De kunst werd gezien als een weg die de schrijvers de mogelijkheid gaf voorbij de ethiek naar het religieuze te reiken. Bekende dichters uit deze periode zijn [[Vladimir Solovjov]] en de [[Acmeïsme|acmeïsten]] [[Nikolaj Goemiljov]], [[Anna Achmatova]] en [[Osip Mandelstam]]. In dezelfde tijd schreven Tsjechov en [[Ivan Boenin]] klassiek geworden proza.
Na de [[Russische Revolutie]] (1917) veranderde de literatuur grondig. In de jaren 20 werd nog volop geëxperimenteerd, onder andere door de absurdistische [[OBERIU]]-beweging en de [[Serapionbroeders]]. De Sovjetisering drong echter snel door tot de literatuur; het [[socialistisch realisme]] werd de enige nog toegestane literatuurstijl. De novelleschrijvers [[Maksim Gorki]], de Nobelprijswinnaar [[Michail Sjolochov]] en [[Aleksej Nikolajevitsj Tolstoj]], alsmede de dichters [[Konstantin Simonov]] en [[Aleksandr Tvardovski]] werden de bekendste vertegenwoordigers van deze stijl. Een aantal schrijvers emigreerden na de Revolutie naar het buitenland, waaronder bekende schrijvers als [[Vladimir Nabokov]] en Ivan Boenin. Achtergebleven auteurs zoals [[Michail Boelgakov]], [[Isaak Babel]], [[Boris Pasternak]] en [[Aleksandr Solzjenitsyn]] hadden geen enkele hoop dat hun werk ooit uitgegeven kan worden in de [[Sovjet-Unie]]. Door hun werken via vrienden naar het Westen te smokkelen, konden ze daar uitgegeven worden. Toen Pasternak de [[Nobelprijs]] voor de Literatuur kreeg voor [[Dokter Zjivago|Dr. Zjivago]], werd hij gechanteerd met bedreigingen aan het adres van zijn familie om deze te weigeren. Het sovjetbewind beschouwde het als een belediging dat een dissident de Nobelprijs kreeg.
Tijdens de Sovjetperiode werd op grote schaal [[Sciencefiction|science fiction]] geproduceerd. Dit hing mogelijk samen met het Russische pionierswerk in de ruimte. Enige namen van Science-fictionschrijvers zijn [[Aleksander Beljajev]], de broers [[Arkadi en Boris Stroegatski]] en [[Vladimir Obroetsjev]].
=== Architectuur ===
[[Bestand:Покрова на Нерли 4.jpg|miniatuur|links|200px|[[Kerk van de Bescherming van de Moeder Gods aan de Nerl|Pokrovkerk aan de Nerl]] (1165) bij Bogoljoebovo, een schoolvoorbeeld van Oudrussische architectuur, met de voor veel Russisch-orthodoxe kerken kenmerkende 'uienkoepel'.]]
{{Zie ook|Zie ook de [[Werelderfgoedlijst#Rusland|Russische inschrijvingen op de Werelderfgoedlijst]].}}
De [[Russische architectuur]] werd tot de [[Beleg en val van Constantinopel (1453)|Val van Constantinopel]] vooral beïnvloed door de [[Byzantijnse architectuur]]. Tegen het einde van de 15e, begin 16e eeuw werden trends uit de [[Renaissance]] door [[Aristotle Fioravanti]] en andere Italiaanse architecten geïntroduceerd in Rusland. Tijdens de regeringen van [[Ivan IV van Rusland|Ivan de Verschrikkelijke]] en [[Boris Godoenov]] ontstonden de karakteristieke [[tentdak]]kerken, met als hoogtepunt de [[Kathedraal van de Voorbede van de Moeder Gods (Moskou)|Kathedraal van de Voorbede van de Moeder Gods]]. In de 17e eeuw bloeide de "fleurige stijl" van [[ornament]]atie op in Moskou en [[Jaroslavl]], waardoor langzamerhand de weg vrijgemaakt werd voor de [[Narysjkinbarok]] van de jaren 90 van de 17e eeuw.
De 18e-eeuwse smaak voor [[rococo]]architectuur leidde tot de zeer rijk versierde werken van [[Bartolomeo Rastrelli]] en zijn navolgers. Tijdens de regering van [[Catharina II van Rusland|Catharina de Grote]] en haar kleinzoon [[Alexander I van Rusland|Alexander I]] werd de stad [[Sint-Petersburg]] omgetoverd in een openluchtmuseum van [[neoklassieke architectuur]]. De 19e eeuw werd gedomineerd door een heropleving van Byzantijnse en Russische invloeden. De belangrijkste stijlen van de 20e eeuw waren het [[Jugendstil|art nouveau]] ([[Fjodor Sjechtel]]), [[constructivisme (kunst)|constructivisme]] ([[Aleksej Sjtsjoesev]] en [[Konstantin Melnikov]]) en de [[Stalinistische architectuur|Stalinistische Keizerstijl]] ([[Boris Iofan]]).
Karakteristiek voor het platteland is het bouwen in hout dat voor een groot deel het gezicht van de Russische architectuur bepaalt. Het prototype van deze bouwstijl is het boerenhuis, een [[izba]].
=== Schilderkunst ===
[[Bestand:Goldenlocks.jpg|thumb|200px|Engel met gouden haar (12e eeuw), een meesterwerk van de [[Vladimir-Soezdal]]school.]]
De Russische [[Icoon (religieuze kunst)|icoon]] heeft zijn oorsprong eveneens in de Byzantijnse traditie, maar al vroeg is de iconenschilderkunst in Rusland zich op haar eigen manier gaan ontwikkelen en maakte ze zich los van de Byzantijns-Griekse stijl. Er ontstonden verscheidene scholen in Rusland met hun eigen stijlkenmerken. De beroemdste scholen zijn die van [[Veliki Novgorod|Novgorod]], van [[Vladimir-Soezdal]] en van Moskou. Voorts moeten de school van Jaroslavl, de Stroganovschool en de school van Palech genoemd worden, al worden iconen van deze scholen niet als het hoogtepunt van de Russische iconenkunst beschouwd. De bloeitijd van de Russische icoon wordt doorgaans in de 13e tot en met de 16e eeuw gesitueerd. Het is ook in deze tijd dat de grote iconenschilders actief waren: [[Andrej Roebljov (schilder)|Andrej Roebljov]], [[Daniil Tsjornyj]], [[Feofan Grek]] en [[Dionisi]].
Vanaf de 17e eeuw nam de westerse invloed in de iconenkunst toe, wat leidde tot een steeds realistischer schilderstijl.
=== Sport ===
Als het aantal olympische medailles van de Sovjet-Unie en Rusland worden opgeteld, is het land wereldwijd nummer 2 in de wereldranglijst voor wat betreft het aantal gouden medailles op zowel de zomer- als de winterspelen. De Sovjet- en later de Russische atleten hebben altijd in de top 3 gestaan voor wat betreft het aantal gouden medailles op de zomerspelen.
De [[Russische]] badplaats [[Sotsji]] organiseerde de [[Olympische Winterspelen 2014]]. Het waren de eerste Olympische Spelen op Russische bodem sinds de [[Olympische Zomerspelen 1980]] in Moskou. Het [[wereldkampioenschap voetbal 2018]] was eveneens toegewezen aan Rusland.
== Politiek ==
[[Bestand:Medvedev-obama1024.JPG|thumb|De Russische president [[Dmitri Medvedev]] (links) in 2009]]
[[Bestand:Vladimir Putin, Hassan Rouhani, Recep Tayyip Erdoğan 02.jpg|thumb|De Russische president Vladimir Poetin in 2017]]
=== Staatsinrichting ===
Rusland kent een gekozen president, parlementsverkiezingen en een meerpartijenstelsel. Verkiezingen vinden niet altijd zonder [[verkiezingsfraude|fraude]] plaats.<ref>[http://www.bnr.nl/topic/politiek/184310-1203/fraude-bij-verkiezing-rusland "Fraude bij verkiezing Rusland"]</ref><ref>[http://nos.nl/artikel/347832-fraudeberichten-uit-rusland.html "Fraudeberichten uit Rusland"]</ref> Rusland kent [[algemeen kiesrecht]] sinds 1918. De [[kiesleeftijd]] is 18 jaar. Er is een tweedelig parlement. Het [[Lagerhuis (politiek)|lagerhuis]] heet ''[[Staatsdoema]]'' (Государственная дума) en bestaat uit vertegenwoordigers van alle partijen die de [[kiesdrempel|drempel]] van 5% halen. Het [[Hogerhuis (politiek)|hogerhuis]] heet ''[[Federatieraad van Rusland|Federatieraad]]'' (Совет Федерации); daarin zetelen vertegenwoordigers van alle 83 gebieden, waarbij elk gebied twee vertegenwoordigers heeft.
Van 2000 tot 2008, en opnieuw vanaf 2012, was [[Vladimir Poetin]] de president van de Russische Federatie. Tijdens zijn regering werden sommige democratische vrijheden echter geleidelijk aan weer wat ingeperkt. Zo bepaalde hij dat vanaf 2004 de federale president de gouverneurs van de deelgebieden zou kiezen, in plaats van dat dit gebeurde door middel van regionale verkiezingen. Poetin heeft later verklaard dat weer terug te zullen draaien, na de [[Protesten na de Russische verkiezingen in 2011 en 2012|protesten in 2011 en 2012]]. Ook politieke opponenten bij presidentsverkiezingen hebben geen eerlijke kans. Voorbeelden zijn de vermeende ontvoering van presidentskandidaat [[Ivan Ribkin]] en de plotselinge belastingfraude van [[Yukos]] die naar boven kwam toen eigenaar oligarch [[Michail Chodorkovski]] politieke aspiraties kreeg. Eerder vluchtte mede-eigenaar van oliebedrijf [[Gazprom neft|Sibneft]] oligarch [[Boris Berezovski (zakenman)|Boris Berezovski]] (omgekomen in 2013) al het land uit. Een ander interessant verschijnsel is de poging van Poetin om oligarchen aan te stellen als gouverneurs over arme gebieden, met als doel deze oligarchen geld te laten investeren in deze gebieden.
Op 23 november 2005 nam de federale Doema tijdens de eerste lezing een wet aan, die het verplicht stelt aan [[niet-gouvernementele organisatie|ngo]]'s om zich opnieuw te registreren. Tijdens de derde lezing op 23 december 2005 werd deze wet met 357 tegen 20 stemmen definitief aangenomen. Hiermee werd het voor de federale overheid mogelijk om financieel inzicht te krijgen in de activiteiten van deze ngo's. Een aantal maanden eerder had president Poetin aangegeven dat hij niet zou tolereren dat buitenlands geld werd ingezet voor de steun aan politieke activiteiten in Rusland. In Oekraïne werden dergelijke gelden (zoals door [[George Soros]]) gebruikt voor de [[Oranjerevolutie]]. Op 10 januari 2006 ondertekende Poetin de wet.
Tot 2006 gold een [[opkomstdrempel]] voor de opkomst voor parlementsverkiezingen van 25% en voor presidentsverkiezingen van 50%, maar op [[17 november]] [[2006]] werden deze opkomstdrempels afgeschaft, mogelijk om ook bij een zeer lage opkomst zonder oponthoud door te kunnen regeren.<ref>[[Nieuws.nl]] [https://web.archive.org/web/20110724162248/http://buitenland.nieuws.nl/438589/Russisch_parlement_schrapt_kiesdrempel ''Russisch parlement schrapt kiesdrempel''] - 17 november 2006</ref>
=== Politieke partijen ===
De grootst politieke partijen zijn momenteel [[Verenigd Rusland]] en de [[Communistische Partij van de Russische Federatie]]. Daarnaast telt de Doema nog twee kleinere partijen, het democratisch-socialistische [[Rechtvaardig Rusland]] en de extreemrechtse ultranationalistische [[Liberaal-Democratische Partij van Rusland|LDPR]]. Aan de [[Russische parlementsverkiezingen 2011|parlementsverkiezingen in 2011]] namen ook nog [[Rechtse Zaak]], het linksnationalistische [[Patriotten van Rusland]] en het sociaalliberale [[Jabloko]] deel; zij behaalden evenwel niet de kiesdrempel van 7%.
[[Bestand:Moon Jae-in in the Russian State Duma (2018-06-21) 09.jpg|thumb|[[Staatsdoema]]]]
Vertegenwoordigd in de Doema zijn:
* [[Verenigd Rusland]] onder leiding van [[Vladimir Poetin]]: de partij is centrumrechts en is voorstander van de vrijemarkteconomie. Het is de grootste partij van Rusland en is de Kremlin-partij.
* [[Communistische Partij van de Russische Federatie]] onder leiding van [[Gennadi Zjoeganov]]: is een communistische partij.
* [[Rechtvaardig Rusland]] onder leiding van [[Nikolaj Levitsjev]]: deze democratisch-socialistische partij werd gevormd door het samengaan van drie kleinere partijen, [[Rodina]] ('Moederland'), de [[Gepensioneerdenpartij]] en de [[Russische Partij van het Leven]].
* [[Liberaal-Democratische Partij van Rusland|LDPR]] onder leiding van [[Vladimir Zjirinovski]]: de partij is politiek extreem-rechts en autoritair. Zjirinovski is ook een zeer populistisch politicus, die zich regelmatig doet opmerken in de media, onder meer in allerlei populaire tv-shows.
Niet vertegenwoordigd in de Doema zijn:
* [[Jabloko]] onder leiding van [[Sergej Mitrochin]]: is een sociaalliberale partij, sterk westers gezind. De partij is voorstander van het [[Rusland en de Europese Unie|Russisch lidmaatschap van de Europese Unie]], en tegenstander van de oorlog in [[Tsjetsjenië]].
* [[Patriotten van Rusland]] onder leiding van [[Gennady Semigin]]: is een linksnationalistische partij.
* [[Rechtse Zaak]] onder leiding van [[Andrej Doenajev]]: is een liberale centrumrechtse partij. De partij is een project van het Kremlin.<ref>[http://weblogs.nrc.nl/moskou/2012/01/27/de-minister-vertelt/ Moskou - De minister vertelt] :: nrc.nl</ref>
=== Bestuurlijke indeling ===
{{Zie hoofdartikel|Bestuurlijke indeling van Rusland}}
[[Bestand:Vladimir Putin and Ramzan Kadyrov (2015-12-10) 02.jpg|thumb|President Poetin en [[Ramzan Kadyrov]], president van deelrepubliek Tsjetsjenië]]
Tot het uiteenvallen van de [[Sovjet-Unie]] vormde de [[Russische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek]], het huidige Rusland, een van de vijftien constitutieve republieken binnen de overkoepelende Unie. Na 1991 ging deze republiek staatkundig over in de Russische Federatie. De federatie telt, na een aantal hervormingen, {{RU-deelgebieden}} deelgebieden: 46 [[Oblasten van Rusland|oblasten]] (provincies), 22 [[Republieken van Rusland|republieken]] (respoebliki), 9 [[Krajs van Rusland|krajs]], 1 [[Autonome oblasten van Rusland|autonoom oblast]] (het [[Joodse Autonome Oblast]]), 4 [[Autonome districten van Rusland|autonome districten]] (okroegs) en 3 [[Federale steden van Rusland|federale steden]] ([[Moskou]], [[Sint-Petersburg]] en [[Sebastopol]] (betwist)).
De republieken beschouwen zich soms als [[soevereiniteit|soeverein]] (onder meer [[Tatarstan|Tatarije]]) of zelfs als onafhankelijk (opstandelingen in [[Tsjetsjenië]]). De grondgebieden van autonome districten liggen meestal op het grondgebied van een oblast of kraj. Sinds 2005 vindt een bestuurlijke hervorming plaats om het aantal deelgebieden terug te dringen. De autonome districten worden hierbij als eerste bestuurlijk samengevoegd met het deelgebied waarin deze liggen.
In 2014 werd de [[Republiek van de Krim]] als 22e republiek toegevoegd; de Russische annexatie van de Krim wordt echter internationaal vrijwel niet erkend. De status van de Krim is onderwerp van politiek en territoriaal geschil tussen Oekraïne en Rusland. Rusland heeft het grondgebied in 2014 bezet en beweert dat het 'volledig is geïntegreerd' vanaf juli 2015.<ref>[http://www.ibtimes.com/putin-eliminates-ministry-crimea-region-fully-integrated-russia-russian-leaders-say-2009463 Putin Eliminates Ministry Of Crimea, Region Fully Integrated Into Russia, Russian Leaders Say]</ref> Rusland bestuurt het als twee [[deelgebieden van Rusland]]. Oekraïne en de meerderheid van de landen<ref>{{en}} [[:en:United Nations General Assembly Resolution 68/262|UN General Assembly voting record on defending Ukraine's territorial integrity]] op de Engelstalige Wikipedia</ref> beschouwen de Krim als een integraal onderdeel van Oekraïne (met uitzondering van Afghanistan, Cuba, Nicaragua , Noord-Korea, Syrië en Venezuela).
Sinds 2000 bestaat er tussen al deze regio's en het nationale niveau een tussenlaag van zeven [[Federale districten van Rusland|federale districten]] (''federalnyj [[okroeg]]''). De federale regering in Moskou heeft zich ten doel gesteld het aantal deelgebieden terug te brengen tot ongeveer 50. Op 23 oktober 2005 stemde de bevolking van de deelgebieden [[Oblast Kamtsjatka|Kamtsjatka]] en [[Korjakië]] voor het samensmelten van beide gebieden. Eerder besloten [[Evenkië]] en [[Tajmyr (district)|Tajmyr]] al samen te gaan met [[kraj Krasnojarsk]]. De eerste reeds verwezenlijkte fusie is die van [[Permjakië]] en [[oblast Perm]] tot [[kraj Perm]] op 1 december 2005.
== Economie ==
{{Zie hoofdartikel|Economie van Rusland}}
[[Bestand:Moscow-City (36211143494).jpg|thumb|Zakendistrict [[Moscow-City]]]]
Tot de veranderingen in [[1990]] - in gang gezet door de laatste president van de [[Sovjet-Unie]], [[Michail Gorbatsjov]] - was Rusland binnen de Sovjet-Unie een [[Communisme|communistisch]] land. Daarna is onder leiding van [[Boris Jeltsin]] in sneltreinvaart een beweging in de richting van het [[Westerse wereld|westers]] '[[kapitalisme]]' op gang gekomen. Deze ontwikkeling heeft het hele sociaaleconomische systeem van Rusland omgewoeld, waardoor aanvankelijk geen grotere welvaart werd bereikt, behalve voor de nieuwe elite en zakenwereld.
In december 1991 stortte het Sovjetregime in<ref name="LIBRUS">U.S. Library of Congress, Landenstudie Rusland, 1996 [http://countrystudies.us/russia/57.htm], geraadpleegd op 14 oktober 2012</ref>. De slechte economische omstandigheden en de zwakke financiële positie van de overheid maakte een fundamentele economische heroriëntatie noodzakelijk<ref name="LIBRUS" />. Een van de eerste maatregelen na de val was het vrijgeven van de prijzen<ref name="LIBRUS" />; dit leidde tot een ruimschootse verdubbeling van de prijzen alleen al in januari 1992. Subsidies werden afgeschaft, nieuwe belastingen geïntroduceerd en een vaste [[wisselkoers]] voor de [[russische roebel|roebel]] vastgesteld. De [[geldhoeveelheid]] nam explosief toe mede waardoor de [[inflatie]] op zo’n 2.520% uitkwam voor heel 1992, gevolgd door 840% in 1993 en 224% in 1994<ref name="LIBRUS" />. Vanaf juli 1992 was de roebel vrij inwisselbaar in buitenlandse valuta waaronder de [[Amerikaanse dollar]]s<ref name="LIBRUS" />. De intentie om de wisselkoers redelijk stabiel te houden werd al snel opgegeven. Tussen juli 1992 en oktober 1995 daalde de koers van de roebel spectaculair, van 144 roebel voor één dollar naar ongeveer 5.000 roebel in oktober 1995<ref name="LIBRUS" />.
[[Bestand:Nord Stream ceremony.jpeg|left|thumb|Officiële opening [[Nord Stream]]-pijplijn op 8 november 2011 met [[Angela Merkel]], [[Mark Rutte]] en [[Dmitri Medvedev]].]]
Alle bedrijven waren in handen van de overheid. Een [[privatisering]]sprogramma werd gestart om de rol van de overheid terug te dringen en particulier initiatief aan te moedigen. Op 1 oktober 1993 kreeg elke burger een waardebon van 10.000 roebel inwisselbaar in aandelen van bedrijven<ref name="LIBRUS" />. In juni 1994 was circa 70% van de middelgrote en grote bedrijven in private handen en 90% van de kleine ondernemingen<ref name="LIBRUS" />. In de tweede fase van de privatiseringsronde besloot de overheid haar belangen in bedrijven te verkopen. De privatisering werd geplaagd door veel corruptie schandalen; de bevolking raakte het vertrouwen kwijt. Overheidsbedrijven gingen voor weinig geld over naar particulieren met goede connecties binnen het overheidsapparaat of naar de Russische [[maffia]]<ref name="LIBRUS" />. De grenzen tussen deze twee groepen was bijzonder vaag en luidde de introductie in van de [[Russische oligarch]]en.
Tussen 1991 en 1997 kromp het BBP ([[bruto binnenlands product]]) met 42% (ter vergelijking: tijdens ''The Great Depression'' kromp het Amerikaanse BNP met 30%). De industriële productie van Rusland nam af met 53%, de landbouwproductie met 37%. Door de enorme [[inflatie]] volstond het gemiddelde loon alleen om twee ''overlevingsminimumpakketten'' (een door het Russische statistiekencomité gehanteerde armoedegrens) te kopen. Tijdens de Sovjettijd bedroeg het gemiddelde loon 5 à 6 keer zo'n overlevingsminimumpakket.
[[Bestand:GDP of Russia since 1989.svg|thumb|De ontwikkeling van het Russische BBP tussen 1989 en 2013]]
[[Bestand:Countries by Natural Gas Proven Reserves (2014).svg|thumb|[[Aardgas]]reserves in de wereld in 2014]]
In 1997 kende Rusland voor het eerst sinds het begin van de hervormingen een geringe economische groei (ca. 2%), maar door de [[Roebelcrisis]] die begon op 17 augustus 1998 (ongecontroleerde depreciatie van de [[Russische roebel|roebel]]) werd deze positieve tendens doorbroken. Vanaf 1999 maakte Rusland een decennium door van sterke economische groei, gemiddeld 6% per jaar. Die is vooral te danken aan de [[devaluatie]] van de roebel en de hoge olieprijzen. Met de geleidelijke groei van de investeringen en het inkomen van de bevolking wordt de binnenlandse [[consumptie]] een steeds grotere factor van deze groei. Vanaf 2008 zette een daling van de [[olieprijs]] een rem op de groei.
In 2011, twee decennia na de omwenteling, lag het inkomen per hoofd van de bevolking op 40% van het gemiddelde van de [[OESO]]-landen.<ref name="IMFRF">{{en}} {{pdf}} IMF [http://www.imf.org/external/pubs/ft/scr/2012/cr12217.pdf Country Report No. 19/260, augustus 2012]</ref> De economische groei in de periode 2001-2011 was gemiddeld 5,25% per jaar; volgens het [[Internationaal Monetair Fonds]] een teleurstellend resultaat gezien de rijkdom aan natuurlijke hulpbronnen, met name [[aardolie]] en [[aardgas]], en de verviervoudiging van de olieprijs over deze jaren.<ref name="IMFRF" /> Economische instabiliteit en het zwakke politieke systeem, waaronder rechtsonzekerheid, resulteerde in een moeilijk investeringsklimaat.<ref name="IMFRF" /> Gezien de politieke onzekerheid en een gebrek aan investeringsmogelijkheden kampt het land met een grote kapitaalvlucht; tussen 1994 en 2018 verdween zo'n $ 750 miljard uit het land waarvan $ 67 miljard in 2018.<ref>{{en}} {{Citeer web|url=https://www.themoscowtimes.com/2019/03/13/russia-lost-750b-to-capital-flight-since-1994-bloomberg-a64790|title=Moscow Times Russia Lost $750B to Capital Flight Since 1994, 13 maart 2019|accessdate=7 februari 2020}}</ref> In de periode 2009-2018 stagneerde de economische groei en deze bleef steken op zo'n gemiddelde van 1% op jaarbasis.<ref name="IMFRF19" /> De [[kredietcrisis]], dalende olie-inkomsten en kapitaalvlucht drukten de consumptie en investeringen en in 2014 kwamen daar nog economische sancties bij na de [[Annexatie van de Krim (2014)|annexatie van de Krim]].<ref name="IMFRF19" />
In 2018 had het land een [[bruto nationaal product]] van 104.000 miljard [[Russische roebel|roebels]],<ref name="IMFRF19">{{en}} {{pdf}} IMF {{en}} IMF [https://www.imf.org/en/Publications/CR/Issues/2019/08/01/Russian-Federation-2019-Article-IV-Consultation-Press-Release-Staff-Report-48549 IMF Country Report No. 19/260, augustus 2019]</ref> ofwel $ 1658 miljard, minder dan driemaal het niveau van Nederland. Dankzij de export van energie heeft het land een groot overschot op de [[handelsbalans]]. Ongeveer twee derde van de exportopbrengsten zijn het resultaat van de uitvoer van aardolie en aardgas.<ref name="IMFRF19" /> Een deel van deze opbrengsten worden gereserveerd en Rusland beschikte over circa $ 500 miljard aan internationale reserves per ultimo 2018.<ref name="IMFRF19" /> De regering profiteert ook van de energie rijkdom; ongeveer de helft van de federale staatsinkomsten zijn energie gerelateerd.<ref name="IMFRF19" />
Voor de toekomst is de grote uitdaging hoe de ontwikkeling van kleine en middelgrote bedrijven te bevorderen. Deze ontwikkeling is moeilijk, daar het economische klimaat wordt gedomineerd door [[Russische oligarch|oligarchen]] en een onvoldoende functionerend [[banksysteem]]. Veel van de banken worden beheerst door ondernemers en oligarchen die banktegoeden gebruiken voor leningen aan bedrijven, die aan hen zijn gelieerd. Dit is een van de speerpunten van de [[Wereldhandelsorganisatie]] en de [[Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling|EBRD]], die proberen om het deze processen eerlijker te laten verlopen. Inmiddels heeft [[Vladimir Poetin]] in de economie ingegrepen en [[nationalisatie]]s uitgevoerd.
De belangrijkste handelspartners zijn: de [[Europese Unie]], [[Volksrepubliek China|China]], [[Oekraïne]] en [[Japan]].<ref>{{en}}[https://web.archive.org/web/20140907085353/http://stat.wto.org/CountryProfile/WSDBCountryPFView.aspx?Language=S&Country=RU Trade profiles: Russian Federation], WTO</ref>
Rusland is een van de meest corrupte landen ter wereld. In 2019 stond het land op de 137e plaats van de in totaal 180 landen die [[Transparency International]] in kaart heeft gebracht.<ref>{{en}} Transparency International [https://www.transparency.org/country/RUS Russia], geraadpleegd op 7 februari 2020</ref>
{{Zie ook|Zie ook [[Wit-Russisch-Russisch gasconflict 2004]] en [[Russisch-Oekraïens gasconflict 2006]]}}
=== Vervoer ===
[[Bestand:Prokudin-Gorskii-25.jpg|thumb|Een spoorbrug over de [[Kama (rivier)|Kama]], onderdeel van de [[Trans-Siberische spoorlijn]] die Moskou en het Verre Oosten verbindt]]
De [[Russische spoorwegen]] zijn met een totale lengte van 87.157 km (2002) de nummer twee in de wereld, na het [[Spoorwegen in de Verenigde Staten|Amerikaanse spoorwegennet]]. De bekende [[Trans-Siberische spoorlijn]] is de langste spoorlijn ter wereld en legt in zeven dagen de afstand van Moskou naar [[Vladivostok]] af. Via aftakkingen bedient de lijn tevens bestemmingen in Mongolië, China en Noord-Korea. Behalve deze lijn bevat het netwerk een groot aantal routes, waaronder een [[hogesnelheidstrein]], de [[Sapsan]], die Sint-Petersburg met Moskou en Nizjni Novgorod verbindt. Het Russische staatsspoorbedrijf beheert een monopolie op het spoor en is verantwoordelijk voor circa 40% van alle vracht- en personenvervoer.
Rusland kent een netwerk van [[Federale autowegen in Rusland|M-wegen]] (''M'' staat voor ''magistral'', "hoofdweg"), die vooral in Europees Rusland te vinden zijn. Daarbuiten zijn nog secundaire wegen, de zogenaamde A-wegen. Hoewel weinig M-wegen de [[autosnelweg]]status hebben (alleen delen van de M-2 en de M-4 zijn officieel autosnelweg), bestaan veel van de grote Russische wegen wel uit 2 rijstroken per richting, meestal niet afgescheiden door middel van een middenberm, en zijn er ook vaak geen ongelijkvloerse kruisingen. De meeste wegen gaan langs de grote steden, door middel van rondwegen, zodat doorgaand verkeer niet dwars door de stadscentra hoeft. Rond de hoofdstad [[Moskou]] ligt de ringweg ''[[MKAD (Moskou)|MKAD]]'' (voluit: ''Moskovskaja Koltsevaja Avtomobilnaja Doroga''), een 2×5-strooks autosnelweg.
== Belangrijke dagen op de Russische kalender==
* Nieuwjaarsdag
* Nieuwjaarsweek
* [[Russisch-orthodox Kerstfeest]]
* "Oud Nieuwjaar"
* [[Valentijnsdag]]
* [[Dag van de Verdedigers van het Vaderland]]
* [[Dag van de Speciale Strijdkrachten]]
* [[Internationale Vrouwendag]]
* Begin van de [[lente]] (maart-equinox)
* [[Nachtreis|Isra en Mi'raj]] (islamitisch)
* [[Russisch-orthodox Paasfeest]]
* [[Ramadan]] (islamitisch)
* [[Dag van de Arbeid]]
* [[Dag van de Overwinning]]
* [[Lailat al-Qadr]] (islamitisch)
* [[Suikerfeest]] (islamitisch)
* [[Dag van Rusland]]
* Begin van de zomer (juli-solstitium)
* [[Slachtfeest]] (islamitisch)
* [[Muharram]] (islamitisch)
* [[Dag van de Kennis]]
* Begin van de [[herfst]] (september-equinox)
* [[Mawlid]] (islamitisch)
* [[Dag van de Eenheid]]
* Begin van de [[winter]] (december-solstitium)
== Media ==
Russische kranten zijn onder andere [[Kommersant]], [[Nezavisimaja Gazeta]], [[Novaja Gazeta]] en [[Pravda]]. Rusland heeft een breed palet aan media, maar de bevolking heeft nauwelijks toegang tot kritische of onafhankelijke berichtgeving en afwijkende politieke gezichtspunten. Televisie, die nog steeds de belangrijkste bron van nieuws en informatie is, functioneert vaak als een [[Propaganda (communicatie)| propaganda]]middel voor de overheid.<ref name=FDH17>{{en}} Freedom House [https://freedomhouse.org/report/freedom-press/2017/russia Russia], geraadpleegd op 7 februari 2020</ref> De reguliere media volgen de beleidslijnen van de overheid en de verspreiding van kritische standpunten kan leiden tot blokkering van websites of gevangenisstraffen.<ref name=FDH17/> Er zijn onafhankelijke omroepen, publicaties en online nieuwsbronnen maar hun bereik is gering en als ze populair of te kritisch worden dan grijpt de overheid in met maatregelen zoals agressieve belastinginspecties en strafrechtelijk onderzoek. De [[persvrijheid]] scoort met 83 van de 100 punten slecht, waarbij 100 staat voor een volledig onvrije media.<ref name=FDH17/> [[Verslaggevers Zonder Grenzen]] komen tot een gelijke resultaat, hier stond Rusland op plaats 149 van de in totaal 180 beoordeelde landen.<ref>{{en}} Reporters without Borders [https://rsf.org/en/ranking/2019# Ranking 2019: Russia], geraadpleegd op 7 februari 2020</ref>
== Zie ook ==
* [[Russische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek]]
* [[Sovjet-Unie]]
* [[Rusland van A tot Z]]
== Externe links ==
{{Zusterproject klein
| commons = Category:Russia
| wiktionary = Rusland
| wikiversity =
| wikibooks =
| wikisource =
| wikiquote =
| wikinews =
| wikidata =
| wikivoyage = Rusland
| wikiatlas = Russia
}}
* [http://www.gov.ru/ Overheidssite]
* [http://eng.kremlin.ru/ Presidentiële pagina]
* [http://russiatrek.org/ Russische steden en regio's]
{{Appendix|1=Referenties|2=
{{References|90%|2}}
}}
{{Navigatie Gemenebest van Onafhankelijke Staten}}
{{Navigatie landen Azië}}
{{Navigatie landen Europa}}
{{Gesproken Wikipedia klein|Nl-Rusland-article.ogg|21602296}}
{{Coor title dms|58|39|0|N|70|7|0|E|scale:51200000_type:country_region:RU}}
[[Categorie:Rusland| ]]
| 