Oude Minderbroedersklooster (Maastricht): verschil tussen versies

| afmeting = kerk: 55 x× 21 x× 27 m (lengte x× breedte x× maximale hoogte)

Bestand:E Pickhart (1759), Afbeeldinge der voornaemste vertrekken binnen slands magasyn te Maestrigt, III (crop1).jpg|Zgn. "kapel" in westelijke kloostervleugel met o.a. kisten en tonnen munitie. De 'schildwachten' zijn in feite beschilderde panelen{{Refn|group=noot|Minstens een van de beschilderde deuren is bewaard gebleven in het [[RHCL]] en wordt tentoongesteld in de 'schatkamer'.<ref>[https[://commons.wikimedia.org/wiki/:File:20171017_Schatkamer_RHCL_Maastricht,_beschilderd_luik_kazerne_St_Pieterstraat.jpg |20171017 Schatkamer RHCL Maastricht, beschilderd luik kazerne St Pieterstraat.jpg]] op ''WikimediaCommons''.</ref>}}

Het uitgraven van de depots - drie lagen onder de tweede hof en de nieuwe westelijke vleugel, gekoppeld aan één laag onder de eerste kloosterhof en de tussenliggende vleugel - ging vergezeld van uitgebreid archeologisch onderzoek. Daarbij werden delen van het dertiende- en veertiende-eeuwse klooster teruggevonden, waaronder gebruiksvoorwerpen en een tegeltjesvloer.<ref>Hulst, pp. 82-83.</ref> Deze en andere archeologische vondsten zijn consciëntieus in de nieuwbouw opgenomen en tentoongesteld. Ook werd een deel van de eerste middeleeuwse stadsmuur uit omstreeks 1230 opgegraven. Deze bleek vanaf het Lang Grachtje in zuidelijke richting dwars door het complex te lopen. Om de herinnering aan deze bijna achthonderd jaar oude stadsmuur levend te houden, is in de bestaande, westelijke gevel aan de Sint Pieterstraat opzettelijk een symbolische 'scheur' aangebracht, die stedelingen en toeristen blijft intrigeren. In de achterliggende eerste 'kloosterhof' is een deel van de muur zichtbaar gemaakt.<ref>[http://www.volkskrant.nl/dossier-archief/de-scheur-waar-maastricht-nog-aan-moet-wennen~a387721/ 'De scheur waar Maastricht nog aan moet wennen'] In: ''[[de Volkskrant]]'', 1995 (geraadpleegd 2015-05-26).</ref> De muur was echter niet de enige reden voor deze ingreep. De architect wilde tevens de nogal gesloten en afwerende uitstraling van de gevel aan de Sint Pieterstraat doorbreken en het openbare en dienstbare karakter van het Rijksarchief zichtbaarder maken. Het letterlijke inkijkje in het restauratieatelier, waar middeleeuwse oorkonden, handgeschreven folianten en negentiende-eeuwse prenten worden geconserveerd, was daarvoor een uitgezochte gelegenheid.<ref>Van Roosmalen, p. 42.</ref>

Een hardstenen [[epitaaf]] herinnert aan de Antwerpse medicus en enigszins omstreden taalgeleerde [[Johannes Goropius Becanus|Becanus]] (1518-1573), die te Maastricht overleed terwijl hij de zieke [[Juan de la Cerda]], [[Duque de Medinaceli|vierde hertog van Medinaceli]], behandelde. Deze was door [[Filips II van Spanje]] benoemd tot [[Lijst van landvoogden van de Nederlanden|landvoogd der Nederlanden]], maar functioneerde door tegenwerking van de [[Fernando Álvarez de Toledo|hertog van Alva]] nooit als zodanig.<ref>Ubachs/Evers (2005), p. 54: 'Becanus'.</ref> Het renaissance-sculptuur meet 200 x× 136&nbsp;cm en heeft de vorm van een [[Console (bouwkunde)|console]].<ref>Frederickx/Van Hall, pp. 60-61.</ref> Het toont een wapenschild met een klauwende leeuw, drie maskers en een opschrift.{{Refn|group=noot|Het Latijnse opschrift op het centrale paneel luidt: [[Deo optimo et maximo|D O M]] / IOANNI GOROPIO BECANO / DIVINAR[um] ATQ[ue] HVMANR[um] RERVM / BONARVMQVE ARTIVM PERITISS[imo] / KATARINA DE CORDIS VXOR ET / FILIOLÆ DVÆ CONIVGI AC PARENTI / DVLCISS[imo] CVM LACRYMIS POS[uerunt] / PROCVRANTIB[us] LÆVINO TORRENTIO / ET CASPARE SVRCHIO QVIBVS ILLE / RES SVAS MORIENS COMMENDAVIT. Vrij vertaald: Gewijd aan de beste en grootste God / [[Johannes Goropius Becanus]] / in goddelijke en menselijke zaken / alsmede de schone kunsten bedreven / van zijn geliefde vrouw Katharina en / van zijn twee kinderen een echtgenoot en ouder / zoetheid met tranen hebbend / vervaardigd in opdracht van [[Laevinus Torrentius]] / en Casper van Surck / aan wie hij stervende zijn belangen toevertrouwde. Op de zijpanelen staat: VIXIT ANN[os] LIII (hij leefde 53 jaar) en OB[iit] IIII KAL[endas] IVL[ias] A[nno] MDLXXII (hij stierf op 4 juli 1572). Het foutieve sterfjaar kan volgens Frederickx & Van Hal het gevolg zijn geweest van een inschattingsfout van de beeldhouwer, waardoor er te weinig plaats was voor het laatste cijfer I.<ref>Frederickx/Van Hall (2015), pp. 61-62, met name noot 21.</ref>}}

In het koor van de kerk zijn dertien oude [[grafzerk]]en (en fragmenten) opgesteld, die zich echter niet meer in situ bevinden.{{Refn|group=noot|In 1869 meldde een commissie van de [[Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen|Koninklijke Akademie van Wetenschappen]] dat zich in de kerk zeven hele en vier gebroken grafzerken bevonden. Geadviseerd werd deze over te brengen naar de [[Kruisgang van de Sint-Servaasbasiliek|kruisgang van de Sint-Servaaskerk]], vanwege het behoud en de toegankelijkheid. Het advies werd opgevolgd, maar luttele jaren later, bij de kerkrestauratie in 1881, schijnt men de zerken, waarvan inmiddels stukken waren afgebroken, weer te hebben teruggebracht. Een zeer grote en zware zerk in de zuidelijke zijbeuk (de "Weezengang") werd niet verplaatst, maar het opschrift, dat in 1869 nog genoteerd kon worden, bleek in 1930 al onleesbaar. De zerk behoorde aan de dertiende-eeuwse schepen Godefridus Dives. Een andere grote zerk (315 x× 140 cm) in dezelfde Weezengang toonde in 1869 een vrouwenfiguur en een deels leesbaar opschrift, maar deze zerk was in 1930 geheel uitgelopen. Bij de restauratie werd omstreeks 1881 in de pandhof de dertiende-eeuwse zerk van Thilman van Wilre ontdekt.<ref>Van Nispen tot Sevenaer (1930), pp. 97-99.</ref>}} Ongeveer de helft daarvan is middeleeuws, onder andere die van:

* Godefridus Dives (†1266), 383 x× 170&nbsp;cm, [[schepen]] van Maastricht;<ref name="UE177"/>

* Thilman van Wilre ([[Heerlijkheid Wijlre|Wijlre]] of [[Wolder]]?, †1282); 290 x× 157&nbsp;cm; afgebeeld in wapenrusting onder een gotisch baldakijn met wapenschild; opschrift slechts ten dele leesbaar;<ref>Van Nispen tot Sevenaer (1930), pp. 99-101.</ref>

* Willem van Eynenbergch (†1387) en Gertruit van Frepont (†1415?); 286 x× 151&nbsp;cm; met wapenschilden;<ref>Van Nispen tot Sevenaer (1930), pp. 101-102.</ref>

* Godefridus de Pomerio (Godfried van den Bongart, deken van het Akense Mariakapittel), circa 1400, 195 x× 175&nbsp;cm;{{Refn|group=noot|Volgens de archivaris P. Doppler was hij tevens kanunnik van Sint-Servaas, overleed hij in 1398 en werd hij begraven in de kruisgang van de Sint-Servaaskerk. De grafzerk zou in 1881 met de andere zerken zijn overgebracht naar de Oude Minderbroederskerk.<ref>Van Nispen tot Sevenaer (1930), pp. 102-103.</ref>}}

* [[Hendrik III van Gronsveld]] (1404-1474); 315 x× 160&nbsp;cm; centraal een toernooihelm met de wapens van Gronsveld en d'Oupeye, in de hoeken kwartierwapens.<ref>Van Nispen tot Sevenaer (1930), pp. 104-105.</ref>

Bestand:Maastricht, Oude Minderbroederskerk, koor, grafzerk 1530.jpg|Grafzerk, 1530{{Refn|group=noot|Grafzerk van ridder Claes [[Huis Cortenbach|van Cortenbach]] (†1537) en Joanna van Blitterswijk (†1530); ca. 219 x× 135 cm. Het opschrift luidt: "Hir ligt begraeve Joncker Claes va C[ortebach] / Die sterff an^o 1537 den 4 Dach No[vebris] / ende joffr johana va Blyterswyck [genamt] / Passaert syn huysvrou sterff An^o 1530 de [5 August]".<ref>Van Nispen tot Sevenaer (1530), p. 106.</ref>}}

* [http://www.shclimburg.nl/ Website SHCL]