Sint Antoniuslaan (Maastricht): verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
+ link |
aanvullingen + afb |
||
Regel 46:
=== Planvorming en eerste bebouwing ===
[[Bestand:Station Aken-Maastrichtse Spoorwegmaatschappij, 1854.jpg|thumb|Emplacement van de Aken-Maastrichtsche Spoorweg-Maatschappij ([[Philippe van Gulpen|Ph. van Gulpen]], 1854). Links de in 1982 gesloopte rijtuigen-loods, rechts het in 1856 verplaatste station]]
[[Bestand:Maastricht, Plan tot aanleg van straten op de vestingterreinen te Wyk, 1882 (cropped).jpg|thumb|Stratenplan Wycker stadsuitbreiding ([[W.J. Brender à Brandis|Brender à Brandis]], 1882). Geheel links de Sint Antoniuslaan ("Vervallen weg naar Meerssen"). Rechts daarvan het [[Sterreplein (Maastricht)|Sterreplein]] en Station [[Grand Central Belge|G.C.B.]]. De Alexander Battalaan loopt hier door tot de Sint Antoniuslaan]]▼
[[Bestand:NIMH - 2011 - 0327 - Aerial photograph of Maastricht, The Netherlands - 1920 - 1940 (crop3).jpg|thumb|Luchtfoto Sterrepleinbuurt en "Roed Dörp" (ca. 1935). Links de Griend. In het midden van links naar rechts de Sint Antoniuslaan]]▼
In 1853 kwam het eerste spoorwegstation van Maastricht, van de [[Aken-Maastrichtsche Spoorweg-Maatschappij]], te liggen op grondgebied van de gemeente Meersen. Dit station, gebouwd in stijl- en regelwerk, zodat het snel afbreekbaar was, lag westelijk van het bastion Hertell, aan de noordzijde van de Sint Antoniuslaan. In 1856 werd de Akense spoorlijn verlengd met [[Spoorlijn 20 Hasselt - Maastricht|spoorlijn 20]] naar [[Hasselt (België)|Hasselt]], waardoor het station verplaatst moest worden. Door het stijl- en regelwerk was dit niet al te moeilijk; het werd gedemonteerd en iets zuidelijker weer opgebouwd en uitgebreid. De rijtuigenloods bleef op de oorspronkelijke locatie achter en werd pas in 1982 afgebroken. In 1861 volgde de opening van [[Spoorlijn 40 Luik - Maastricht|spoorlijn 40]] naar [[Luik (stad)|Luik]], eigendom van de Belgische maatschappij [[Grand Central Belge]], met een station dat oostelijk van de Coclersstraat lag, ten zuidoosten van de Sint Antoniuslaan.{{Refn|group=noot|Het is niet duidelijk of de Grand Central Belge een eigen station had in Maastricht. Er zijn aanwijzingen dat gebruik werd gemaakt van het verplaatste station van de Aken-Maastrichtsche Spoorweg-Maatschappij, die in 1867 door de Grand Central Belge werd overgenomen.<ref>Jenniskens (1985), p. 41.</ref>}} Pas in 1912 werd het huidige station gebouwd, aan het [[Stationsplein (Maastricht)|Stationsplein]] tegenover de '[[Stationsstraat (Maastricht)|Percée]]'.<ref>Jenniskens (1985), pp. 7-8, 21, 28, 31, 45-59.</ref>
[[Bestand:Plattegrond Maastricht, ca 1860-1865 (RAL K 167) (crop1).jpg|thumb|left|225px|Detail stadsplattegrond, ca. 1861-65. Links het Sint-Antoniuseiland. Vanaf de Sint-Maartenspoort (midden onder) leiden 2 wegen naar het station: de kortere voor voetgangers; de langere (de Sint Antoniuslaan) voor rijtuigen]]
Na de opheffing van de vesting in 1867 begon de ontmanteling van Wyck. Eerst werden de stadsmuur en de stadspoorten gesloopt; daarna volgde de slechting van de buitenwerken, het bastion Hertell pas in 1884.<ref>Morreau (1979), p. 281.</ref> Voor de voormalige vestingterreinen werden talloze plannen gemaakt voor de uitleg van de stad aan deze kant. De nadruk lag aanvankelijk op een goede bereikbaarheid van de stations. Tot circa 1885 moesten reizigers voor station Grand Central Belge gebruik maken van een provisorisch aangelegd pad, dat vanaf de [[Oeverwal (Maastricht)|Oeverwal]] bij de [[Sint-Martinuskerk (Maastricht)|Sint-Martinuskerk]] over het nog niet bestaande Sterreplein naar het spoor liep.{{Refn|group=noot|Het pad was berucht vanwege de vele bedelaars die er zich ophielden.<ref>Jenniskens (1985), p. 31.</ref>}} De bestaande weg naar Meerssen, gedeeltelijk samenvallend met de Sint Antoniuslaan, was door de aanleg van het spoorwegemplacement en het ontbreken van een [[spoorwegovergang]] op deze locatie onbruikbaar geworden. De doodlopende weg werd daarna verbonden met het stationsplein bij het Station Grand Central Belge, in feite het ontstaan van de Parallelweg. De nieuwe overweg kwam in het verlengde van de geplande Percée te liggen, vanaf 1912 bij de Scharnerweg. Na de overweg sloeg men linksaf naar het noorden, via de huidige Meerssenerweg.<ref>Jenniskens (1985), pp. 31, 45-49.</ref>▼
▲[[Bestand:Maastricht, Plan tot aanleg van straten op de vestingterreinen te Wyk, 1882 (cropped).jpg|thumb|Stratenplan Wycker stadsuitbreiding ([[W.J. Brender à Brandis|Brender à Brandis]], 1882). Geheel links de Sint Antoniuslaan ("Vervallen weg naar Meerssen")
▲Na de opheffing van de vesting in 1867 begon de ontmanteling van Wyck. Eerst werden de stadsmuur en de stadspoorten gesloopt; daarna volgde de slechting van de buitenwerken, het bastion Hertell pas in 1884.<ref>Morreau (1979), p. 281.</ref> Voor de voormalige vestingterreinen werden talloze plannen gemaakt voor de uitleg van de stad aan deze kant. De nadruk lag aanvankelijk op een goede bereikbaarheid van de stations. Tot circa 1885
In de plannen van stadsarchitect [[W.J. Brender à Brandis]] uit de jaren 1880 is te zien dat de hoofdstructuur van de wijk zou bestaan uit twee assen: de 'Stationsweg' (de verlengde [[Wycker Brugstraat]] en de [[Stationsstraat (Maastricht)|Stationsstraat]]) en de 'Singelweg' (de [[Wilhelminasingel (Maastricht)|Wilhelminasingel]]). Noordelijk van de Percée is een "Toegangsweg naar het Station" ingetekend, de huidige [[Sint Maartenslaan (Maastricht)|Sint Maartenslaan]]. Het [[Sterreplein (Maastricht)|Sterreplein]] is hier nog een rechthoekig plein met vijf radiaalstraten. Ten noorden daarvan ligt de Sint Antoniuslaan, op de plattegrond aangegeven als "Vervallen weg naar Meerssen". De [[Alexander Battalaan]] zou oorspronkelijk via het Sterreplein worden doorgetrokken tot aan de Sint Antoniuslaan.<ref name="martin222"/>
Regel 57:
=== Latere ontwikkelingen ===
▲[[Bestand:NIMH - 2011 - 0327 - Aerial photograph of Maastricht, The Netherlands - 1920 - 1940 (crop3).jpg|thumb|Luchtfoto Sterrepleinbuurt en "Roed Dörp" (ca. 1935). Links de Griend. In het midden van links naar rechts de Sint Antoniuslaan]]
Omdat de Sint Antoniuslaan in het [[winterbed]] van de Maas lag, deden zich geregeld overstromingen voor, zoals op een foto uit 1926 is te zien. Door de [[Maasverbetering|kanalisatie van de rivier]] en de demping van de Oude Maasarm in het [[Wyckerpoort|Wyckerveld]] gedurende de [[werkverschaffing]] in de jaren 1930, is de kans op [[hoogwater]] aanzienlijk afgenomen.<ref>Ubachs/Evers (2005), p. 585: 'winterbed'.</ref>
| |||