Indusbeschaving: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 563:
Er zijn veel beeldjes gevonden van mensen, verschillende dieren en ook ossenkarren en ander rollend materieel. Ook armbanden en ringen zijn in grote hoeveelheden teruggevonden. [[Kling (archeologie)|Klingen]] van [[hoornsteen]] zullen zijn gebruikt als messen en sikkels.
 
[[Bestand:British Museum Middle East 14022019 Gold and carnelian beads 2600-2300 BC Royal cemetery of Ur (composite).jpg|thumb|left|Gouden en [[Carneool|carneolen]] kralen uit de [[koningsgraven van Oer]], waarschijnlijk afkomstig van de Indusbeschaving]]
[[Bestand:IndusValleySeals.JPG|thumb|left|Zegels uit de Induscultuur met hun afdrukken in het [[British Museum]]]]
[[Bestand:British Museum Middle East 14022019 Gold and carnelian beads 2600-2300 BC Royal cemetery of Ur (composite).jpg|thumb|Gouden en [[Carneool|carneolen]] kralen uit de [[koningsgraven van Oer]], waarschijnlijk afkomstig van de Indusbeschaving]]
[[Talk (mineraal)|Talk]] (steatiet) werd gebruikt voor luxeproducten en [[Zegel (waarmerk)|zegels]] als het [[Pashupati-zegel]]. De zegels bevatten vaak tekens van het [[Indusschrift]]. Ook de [[priesterkoning van Mohenjodaro]] werd van steatiet gemaakt.
 
Regel 574 ⟶ 573:
 
=== Handel en transport ===
Het grootste deel van de handel betrof de handel in de Indusbeschaving zelf. De routes lagen hier vooral langs de kust, langs de Indus en de andere rivieren en langs [[bergpas]]sen als de [[Bolanpas]] tussen de Indusvlakte en Beloejistan en de [[Gomalpas]] richting Afghanistan. Uit koperen, bronzen en terracotta modellen en rotstekeningen[[rotstekening]]en blijkt dat [[ossenkar]]ren en andere tweewielige [[kar]]ren ten tijde van het derde millennium v.Chr. in gebruik waren. De werkelijke exemplaren zullen zijn gemaakt van hout en ander vergankelijk materiaal en zijn niet bewaard gebleven.
 
[[Bestand:Dock_at_lothal.JPG|thumb|Het dok van [[Lothal]]]]
Regel 783 ⟶ 782:
 
== Schrift en taal ==
[[Bestand:Longest Indus script inscription (colour).jpg|thumb|De langste teruggevonden tekst bestaat uit 34 tekens. Deze koperen plaat is mogelijk gebruikt om [[kopergravure]]s te maken, waarmee het de oudst bekende [[druktechniek]] zou zijn<ref>{{aut|Vasant Shinde|Shinde, V.}}; {{aut|Rick J. Willis|Willis, R.J.}} (2014): [https://www.ancient-asia-journal.com/articles/10.5334/aa.12317/ 'A New Type of Inscribed Copper Plate from Indus Valley (Harappan) Civilisation'] in ''Ancient Asia'', Volume 5, Art. 1</ref>]]
Het [[Indusschrift]] is nog niet [[Ontcijfering|ontcijferd]], ondanks meer dan honderd pogingen daartoe. Een vroege poging was van [[William Flinders Petrie|Flinders Petrie]] op basis van overeenkomsten met [[Egyptische hiërogliefen]]. [[Walter Fairservis]] dacht in 1983 voldoende overeenkomsten met [[Dravidische talen]] te zien om het Indusschrift te kunnen lezen. In 1987 zag [[James Kinnier Wilson]] overeenkomsten met [[spijkerschrift]] uit Mesopotamië en kwam met een Indo-Sumerische ontcijfering. Vanuit het [[hindoenationalisme]] wordt wel beweerd dat het Indusschrift een vroege vorm van [[Sanskriet]] zou zijn, waarmee het controversiële standpunt ingenomen wordt dat de Indische identiteit terug te voeren is tot de Indusbeschaving. Problematisch is echter dat het niet bekend is welke taal of talen er gesproken werden ten tijde van de Indusbeschaving. Ook ontbreekt een [[Tweetalige tekst|twee- of drietalige tekst]] zoals de [[steen van Rosetta]] waarbij het schrift met een bekend schrift vergeleken kan worden.
 
[[Bestand:Longest Indus script inscription (colour).jpg|thumb|De langste teruggevonden tekst bestaat uit 34 tekens. Deze koperen plaat is mogelijk gebruikt om [[kopergravure]]s te maken, waarmee het de oudst bekende [[druktechniek]] zou zijn<ref>{{aut|Vasant Shinde|Shinde, V.}}; {{aut|Rick J. Willis|Willis, R.J.}} (2014): [https://www.ancient-asia-journal.com/articles/10.5334/aa.12317/ 'A New Type of Inscribed Copper Plate from Indus Valley (Harappan) Civilisation'] in ''Ancient Asia'', Volume 5, Art. 1</ref>]]
In 1977 publiceerde [[Iravatham Mahadevan]] een beschrijving van zo'n 3700 zegels met 417 verschillende tekens.<ref>{{aut|Iravatham Mahadevan|Mahadevan, I.}} (1977): ''The Indus Script. Texts, Concordance and Tables'', Archaeological Survey of India</ref> [[Shikaripura Ranganatha Rao]] stelde in 1982 het schrift ontcijferd te hebben op basis van slechts 62 tekens.<ref>{{aut|Shikaripura Ranganatha Rao|Rao, S.R.}} (1982): ''The Decipherment of the Indus Script'', Asia Publishing</ref> [[Asko Parpola]] dacht in 1994 dat er zo'n 450 tekens waren.<ref name="Parpola1994">{{aut|Asko Parpola|Parpola, A.}} (1994)</ref> Met anderen heeft Parpola drie delen uitgebracht met enkele duizenden zegels en inscripties.<ref>{{aut|Asko Parpola|Parpola, A.}}; {{aut|Jagat Pati Joshi|Joshi, J.P.}} (1987): ''Corpus of Indus Seals and Inscriptions. Collections in India'', Volume 1, Suomalainen Tiedeakatemia</ref><ref>{{aut|Asko Parpola|Parpola, A.}}; {{aut|Sayid Ghulam Mustafa Shah|Shah, S.G.M.}} (1991): ''Corpus of Indus Seals and Inscriptions. Collections in Pakistan'', Volume 2, Suomalainen Tiedeakatemia</ref><ref>{{aut|Asko Parpola|Parpola, A.}}; {{aut|B.M. Pande|Pande, B.M.}}; {{aut|Petteri Koskikallio|Koskikallio, P.}} (2010): ''Corpus of Indus Seals and Inscriptions. Supplement to Mohenjo-daro and Harappa'', Volume 3.1, Suomalainen Tiedeakatemia</ref> Een vierde deel is aangekondigd, maar nog niet verschenen.
 
Regel 802 ⟶ 801:
Terughoudendheid bij de interpretatie is geboden, vooral omdat het schrift nog niet ontcijferd is.<ref>''Terracotta female figurines found from neolithic levels onwards at certain sites (e.g., in the north-western zone) have often been given the label of 'Mother Goddesses'. It is very likely that farming communities connected women with fertility because of the fact that women give birth. It is also possible that they worshipped images of goddesses associated with fertility. However, the interpretation of female figurines is very subjective. Were these figurines goddesses, or were they toys, decorative items, or clay portraits of ordinary women? Similarly, were the humped bull figurines found at sites such as [[Rana Ghundai]], [[Mehrgarh]], [[Mundigak]], [[Bala Kot]], [[Gilund]], [[Balathal]], and [[Chirand]] cult objects? Unless their form or context suggest religious or cultic significance, it is necessary to be cautious while making inferences about the role and function of terracotta figurines.'' {{aut|Upinder Singh|Singh}} (2008) p. 130</ref> Ook verschilt het per stad wat er is teruggevonden. Zo zijn er in Kalibangan geen [[Antropomorfisme|antropomorfe]] beeldjes gevonden en in Lothal slechts enkele. [[Alexandra Ardeleanu-Jansen]] onderzocht in Mohenjodaro de hoeveelheid en soort beeldjes en waar deze gevonden werden. Zo'n 80% van de antropomorfe beeldjes daar is vrouwelijk, maar met een grote variatie, zodat het moeilijk is een classificatie te maken. Er zijn echter wel een aantal overeenkomsten te vinden bij groepen beeldjes. Zo zijn alle mannelijke beeldjes naakt. De nodige slanke vrouwenbeeldjes hebben waaiervormige hoofdtooien, terwijl een andere groep bestaat uit vrijwel naakte volle, waarschijnlijk zwangere vrouwen. Hoewel dit mogelijk een uitbeelding is van vruchtbaarheid, wees Ardeleanu-Jansen de interpretatie als moedergodin af. Zo werd geen enkele figurine gevonden in een publieke ruimte als een tempel. Ook werden de vrouwelijke figurines meestal niet geïsoleerd gevonden, maar in combinatie met mannelijke en dierenbeeldjes.<ref>''From the results gathered so far, it is apparent that we have to base our interpretation on a combination of two main factors, namely, the iconographical diversity of the female figurines themselves and the range of other human and animal terracotta figurines associated with them. Taken together, these factors indicate an ideological sophistication which goes far beyond the familiar fertility and maternity complex.'' {{aut|Alexandra Ardeleanu-Jansen|Ardeleanu-Jansen, A.}} (2002): 'The Terracotta Figurines from Mohenjo Daro: Considerations on Tradition, Craft, and Ideology in the Harappan Civilization (c. 2400—1800 BC)' in {{aut|Shadakshari Settar|Settar, S.}}; {{aut|Ravi Korisettar|Korisettar, R.}} ''Indian Archaeology in Retrospect'', Volume 2, ''Protohistory: Archaeology of the Harappan Civilization'', Manohar Publishers</ref> Tekenend is ook dat er geen tempels zijn gevonden. Rituelen lijken zich dan ook in huiselijke kring te hebben afgespeeld.
 
Een zegel met daarop een mannelijke figuur met een hoofdtooi met buffelhoorns werd door Marshall gezien als aanwijzing dat er ook een mannelijk god aanbeden werd. Deze door dieren omringde man werd Marshall gezien als [[Pashupati]], heer van de dieren en een van de manifestaties van [[Shiva]] uit de latere [[hindoemythologie]]. Marshall meende ook een [[yoga]]houding te zien, wat ook aansluit bij Shiva als Mahayogi. Daarmee kreeg het zegel de naam [[Pashupati-zegel]]. In hoeverre er werkelijk sprake is van een yogahouding en een gelijkenis met Shiva, is echter betwist en er zijn dan ook vele verschillende interpretaties.<ref name="Possehl2002" />{{rp|141-143}} Een deel daarvan gaat er net als Marshal vanuit dat het een [[Dravidiërs|dravidische]] pre-arische god betreft, een ander deel ziet er een vedische god in, wat aansluit bij het [[hindoenationalisme]], dat een culturele continuïteit verondersteld waarbij er sprake zou zijn geweest van [[inheemse Ariërs]], de ''out-of-India''-theorie.
 
[[Bestand:Kalibangan cylinder seal.jpg|thumb|[[Rolzegel]] K-65 uit Kalibangan]]
[[Bestand:IndusValleySeals.JPG|thumb|left|Verschillende zegels van dieren en tekens]]
De moeilijkheid van verschillende interpretaties is ook te zien bij [[rolzegel]] K-65 uit Kalibangan. In een discussie over het Pashupati-zegel, waarbij de daarop afgebeelde persoon als Lady of Beasts werd gezien, zag [[Shubhangana Atre]] op het rolzegel uit Kalibangan een mogelijk [[mensenoffer]], meer specifiek een [[maagdenoffer]]. De persoon in het midden zou een maagd zijn die geflankeerd wordt door twee mannen met wapens waarmee zij geofferd zou worden. Daarmee zag Atre een parallel met de latere cultus rond de maagdelijke Griekse en Romeinse godin [[Diana (mythologie)|Diana]].<ref>{{aut|Shubhangana Atre|Atre, S.}} (1985-86): [https://archive.org/stream/in.gov.ignca.74144/74144_djvu.txt 'Lady of Beasts - The Harappan Goddess'] in ''Puratattva'', No. 16, p. 7-10</ref> [[Pramod V. Pathak]] bracht daar tegenin dat de speren ongeschikt zijn als offerwapen, terwijl het ook zeer onwaarschijnlijk zou zijn dat de cultus van Diana eeuwenlang onopgemerkt bleef, om daarna vele duizenden kilomters verderop op te duiken.<ref>{{aut|Pramod V. Pathak|Pathak, P.V.}} (1991): [https://archive.org/stream/in.ernet.dli.2015.532772/2015.532772.puratattva-no21_djvu.txt 'The Lady of the Beasts or The Lord of the Beasts. A Reappraisal'] in ''Puratattva'', No. 21, p. 57-64</ref> Volgens Parpola zijn het twee krijgers die dreigen elkaar te spietsen, terwijl ze beiden aan de hand worden vastgehouden door een godin. Naast de gevechtsscène gaat het lichaam van de godin op in dat van een tijger.<ref name="Parpola1994" />
 
Een aantal stenen werd geïnterpreteerd als ''[[Yoni (lichaamsdeel)|yonis]]'' en ''[[Lingam|lingas]]'', vertegenwoordigingen van respectievelijk vrouwelijke en mannelijke geslachtsdelen. Ook die interpretatie is echter betwist.<ref>''With the single exception of the unidentified photography of a realistic phallic object in Marshall's report (pl. XIII, 3), there is no archaeological evidence to support claims of special sexually-oriented aspects of Harappan religion.'' {{aut|George F. Dales|Dales, G.F.}} (1974): 'Excavations at Balakot, Pakistan, 1973' in ''Journal of Field Archaeology'', Volume 1, No. 1/2, p. 3-22</ref>
 
De vele afbeeldingen van dieren, waaronder mogelijk [[Eenhoorn (fabeldier)|eenhoorns]], hangen mogelijk ook samen met een [[Cultus (verering)|cultus]]. Ook de ''[[Swastika (symbool)|swastika]]'' is teruggevonden op afbeeldingen en kan hierbij een rol hebben gespeeld.
 
== Kunst en cultuur ==