Goochelen: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Wijzigingen door 2A02:1810:A409:1100:9592:F9D3:9698:269C (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Richardkiwi
k indeling
Regel 1:
[[Bestand:Hieronymus Bosch 051.jpg|thumb|Anoniem (toegeschreven aan [[Jheronimus Bosch]]). ''[[De goochelaar (Saint-Germain-en-Laye)|De goochelaar]]''. Ca. 1475-1480.]]
'''Goochelen''' is de kunst van het schijnbaar onmogelijke. Het is vanouds een [[Street art|straat-]] en [[Podiumkunsten|podiumkunst]], waarbij door middel van vlugge hand- en vingerbewegingen een bedrieglijk, vaak optisch effect wordt gecreëerd. De bedoeling is dat het voor de toeschouwers onduidelijk blijft hoe dat effect, het 'onmogelijke', tot stand komt. Iemand die de kunst van het goochelen beoefent noemt men een '''goochelaar''' of '''illusionist'''. In de Franse tijd was de benaming ''prestidigitateur'' wel gangbaar.
 
Regel 5 ⟶ 4:
 
Speciale acts zijn bijvoorbeeld de ontsnappingsstunts van bijvoorbeeld de legendarisch goochelaar [[Harry Houdini]] (1874-1926), onderwateracts en doorzaag- en verdwijntrucs. Dat laatste is echter meer het terrein van de illusionist. Sommige goochelaars combineren trouwens hun voorstelling met illusionisme, comedy of [[clown]]erie, of hebben zich gespecialiseerd in straatgoochelen, kaartschieten, ''table magic'', goochelen voor kinderen, soms gecombineerd met een clownsact, of close-upgoochelen.
 
[[Bestand:Hieronymus Bosch 051.jpg|thumb|Anoniem (toegeschreven aan [[Jheronimus Bosch]]). ''[[De goochelaar (Saint-Germain-en-Laye)|De goochelaar]]''. Ca. 1475-1480.]]
 
== Ontstaan en geschiedenis van de goochelkunst ==
Het ontstaan van het goochelen als podiumkunst is niet geheel duidelijk. De meest gangbare theorie is dat het goochelen is uitgevonden door [[sjamanisme|sjamanen]] die middels het uitvoeren vanmet illusies hun macht binnen de gemeenschap wilden vergroten. Het gebruik van illusies wordt overigens tot

Tot op heden nogzijn vaaker gebruikt door charlatansgoochelaars die beweren bovennatuurlijke krachten te bezitten, zoals Rasti Rostelli en de wereldberoemde [[Uri Geller]].

Verder maakten en maken dieven en [[oplichter]]s wel gebruik van goocheltrucs, bijvoorbeeld door een object te verkopen, betaling te ontvangen, en dit vliegensvlug om te wisselen voor iets waardeloos van hetzelfde gewicht, of door iemand af te leiden waarop de goochelaar zelf of een handlanger de zakken van het slachtoffer rolt (zoals te zien op het afgebeelde schilderij van Jheronimus Bosch). Wellicht de meest populairepopulairste goocheltruc die gebruikt wordt om mensen op te lichten is [[balletje-balletje]].
 
De goochelkunst zoals we die nu kennen is ontstaan rond de achttiende eeuw. Het is niet toevallig dat rond deze tijd tevens de [[esoterie|esoterische]] filosofie zeer populair was. Er zijn verschillende parallellen met de esoterie en het goochelen. Beiden houden vast aan een strikte geheimhouding. en lidmaatschapLidmaatschap tot esoterische genootschappen en goochelclubs is aan voorwaarden verbonden. Het goochelen heeft zich los van de esoterie ontwikkeld en is in de negentiende eeuw tot een volwaardige podiumkunst verworden.
 
In tegenstelling dan wat veel mensen denken, kopen Goochelaarsgoochelaars hun trucs gewoon in speciale goochelwinkels. Nederland telt momenteel twee "echte" goochelwinkels. Vroeger bedachten de goochelaars vaker hun eigen trucs, tegenwoordig bijna niet meer. Er zijn ook goochelaars gespecialiseerd in het bedenken en ontwerpen van goocheltrucs. Zij verkopen deze trucs vaak door aan de goochelwinkels.
De goochelkunst zoals we die nu kennen is ontstaan rond de achttiende eeuw. Het is niet toevallig dat rond deze tijd tevens de [[esoterie|esoterische]] filosofie zeer populair was. Er zijn verschillende parallellen met de esoterie en het goochelen. Beiden houden vast aan een strikte geheimhouding en lidmaatschap tot esoterische genootschappen en goochelclubs is aan voorwaarden verbonden. Het goochelen heeft zich los van de esoterie ontwikkeld en is in de negentiende eeuw tot een volwaardige podiumkunst verworden.
 
==Goochelen en toveren==
Tegenwoordig wordt duidelijk onderscheid gemaakt tussen goochelen en toveren. Toveren is bovennatuurlijk en bestaat alleen in sprookjes of voor mensen die in occultisme geloven. Goochelen bestaat uit het toepassen van handige trucs waardoor het lijkt alsof er iets onmogelijks wordt gedaan.
 
Dit onderscheid is lang niet altijd zo duidelijk geweest. Veel goochelaars deden geheimzinnig over hun werkwijze en werden door het bijgelovige volk als tovenaars beschouwd. De goochelaars lieten hen in de waan. Hier kon overigens ook een risico aan verbonden zijn: de goochelaars konden beschuldigd worden van [[magie|zwarte kunst]] en waren meestal vreemdelingen en dus relatief weerloos omdat ze niemand kenden en niemand hen kon of wilde vrijpleiten. Dit kon hen op de brandstapel brengen of leiden tot volksgerichten of lynchpartijen. Nog steeds is in Saoedi-Arabië '[[hekserij]]' een misdrijf waar de doodstraf op staat; goochelen kan derhalve onder bepaalde omstandigheden levensgevaarlijk zijn.
 
Ook tegenwoordig zijn er goochelaars die zich laten voorstaan op bovennatuurlijke krachten, zoals de reeds genoemde Uri Geller. Ze worden lang niet door iedereen serieus genomen.
In tegenstelling dan wat veel mensen denken, kopen Goochelaars hun trucs gewoon in speciale goochelwinkels. Nederland telt momenteel twee "echte" goochelwinkels. Vroeger bedachten de goochelaars vaker hun eigen trucs, tegenwoordig bijna niet meer. Er zijn ook goochelaars gespecialiseerd in het bedenken en ontwerpen van goocheltrucs. Zij verkopen deze trucs vaak door aan de goochelwinkels.
 
== Etymologie ==
Het woord '''goochelen''' stamt af van het [[middelnederlands]] ''gokelen'', wat toveren of goochelen betekent. In het [[hoogduitsHoogduits]] komt het woord ''[[:de:Gaukler|gaukeln]]'' voor, afkomstig van [[oudhoogduits]] ''goukelon'' of ''gaugolon''. Het is mogelijk dat het woord teruggaat op het [[latijnLatijn]]se ''joculari'' (jongleren) of het middeleeuws latijn ''caucus'' (beker) in ''caucularius'' (goochelaar).<ref>Goochelen in ''Etymologisch Woordenboek'' van Dale</ref>
 
== Goochelkunst in Nederland ==
Regel 30 ⟶ 38:
 
== Goochelkunst in België ==
België heeft ongeveer tien [[goochelvereniging]]en. Er wordt ook een vakblad uitgegeven, onder de titel: ''Escamoteur''.
 
== Zie ook ==