[[Bestand:Archive-ugent-be-D00FDA78-C0F1-11E1-A2B2-8B8EAAF23FF7 DS-5 (cropped).jpg|miniatuur|Fragment uit het fatalistische boek "Voor de verminkten". Geschreven door [[Cyriel Buysse]] in het begin van de 20ste eeuw.<ref>{{Citeer web|url=https://lib.ugent.be/viewer/archive.ugent.be:D00FDA78-C0F1-11E1-A2B2-8B8EAAF23FF7#?c=&m=&s=&cv=1&xywh=-596,-83,6023,3551|titel=Le Sou du mutilé. Belgique|bezochtdatum=2020-08-31|werk=lib.ugent.be}}</ref>]]
Ook in de literatuur is het '''fatalisme''' een bekende stroming. Het is dus een wereldbeschouwing waarin het standpunt wordt gevestigd dat de mens gedetermineerd is door machten of wetmatigheden die zijn leven zodanig bepalen dat hij of zij daar zelf geen of nauwelijks invloed op kan uitoefenen. Al in de oudheid speelde fatalisme een rol in het werk van de klassieken en ook in de 17<sup>de</sup> eeuwse literatuur is het noodlot een terugkerend thema, o.m.onder meer in de [[tragedie]].: Isis de mens onderworpen aan Gods voorzienigheid of handelt hij uit vrije wil?
Vooral in het [[Naturalisme (literatuur)|naturalisme]] speelt het noodlot als fatale macht een grote rol, op z’nzijn minst als discussiepunt. Onder invloed van het [[positivisme]] werd het fatalisme in de 19<sup>de</sup> eeuw vooral begrepen als een noodlottige onderworpenheid aan wetten van afkomst, milieu en omstandigheden ([[Determinisme (filosofie)|determinisme]]). Dit pessimistische wereldbeeld vindt men terug in het werk van naturalisten als [[Louis Couperus]] (bijv.bijvoorbeeld ''Noodlot'', 1890), [[Marcellus Emants|Marcellus Emants]] (]]''Een nagelaten bekentenis'', 1894), Gustaaf [[Gustaaf Vermeersch|Vermeersch]] (''De last'', 1904) en [[Cyriel Buysse]]. In deze romans wordt de onvermijdelijke ondergang van de personages in de eerste plaats verklaard uit de onmacht om zich tegen deze bepalende omstandigheden te verzetten. Dat het '''fatalisme''' onderwerp van discussie was blijkt o.m.onder andere uit het feit dat andere naturalisten er nu juist van uitgaan dat de mens een vrije wil bezit. Zola bijvoorbeeld betoogt dat juist kennis van de determinerende omstandigheden in staat stelt om de toekomst van mens en maatschappij gunstig te beïnvloeden.<ref>{{Citeer web|url=https://www.dbnl.org/tekst/dela012alge01_01/dela012alge01_01_00831.php|titel=Algemeen letterkundig lexicon · dbnl|bezochtdatum=2020-08-31|auteur=DBNL|werk=DBNL|taal=nl}}</ref>
