Provo: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
|||
Regel 4:
== Naam ==
[[Wouter Buikhuisen]] introduceerde het begrip ‘provo’ in zijn [[proefschrift]] ''Achtergronden van nozemgedrag'' waarop hij in 1965 promoveerde. Het woord is afgeleid van provoceren. Buikhuizen verbaasde zich over het ontstaan van een grote stroming [[tegencultuur van de jaren 1960|anti-autoritaire]] jongeren. [[Roel van Duijn]] gebruikte het daarna als [[geuzennaam]]. Het gedrag van de provocerende [[nozem]] moest worden gepolitiseerd.
== Doel ==
De beweging was een ludieke heropleving van het [[anarchisme]] dat grotendeels geweldloos was en vooral zichtbaar werd door het provoceren van de [[establishment|gevestigde orde]]. De beginselverklaring luidde onder andere: "''Provo ziet zich voor de keus gesteld: desperaat verzet of lijdzame ondergang. Provo roept op tot verzet waar het kan. Provo ziet in dat het de uiteindelijke verliezer zal zijn, maar de kans deze maatschappij nog eenmaal hartgrondig te provoceren, wil het zich niet laten ontgaan.''"
== Activiteiten ==
Met vaak simpele provocaties werden de autoriteiten door Provo uitgelokt tot gedrag dat veel weerstand opriep of waarmee zij hun eigen regels overtraden. Een bekend voorbeeld van een provo-actie is het uitdelen van gratis krenten op straat door studente [[Koosje Koster]], waarop zij door de politie werd gearresteerd, gefouilleerd en opgesloten, wat tot veel protest leidde. Een ander voorbeeld is het demonstreren met een wit laken nadat burgemeester [[Gijs van Hall]] de leuzen "Tegen het gewelddadig politieoptreden', en vervolgens ook "Vrijheid van Meningsuiting" en "Recht op Demonstratie" verboden had. Ook deze demonstranten werden gearresteerd, wat aantoonde dat het recht op demonstratie door de autoriteiten niet werd gerespecteerd.
Provo richtte zich voor aanhang vooral op jongeren. Het 'provotariaat', een mengeling van straatjeugd ([[nozem]]s) en meer artistieke jongeren werd beschouwd als een revolutionaire kracht in een situatie waarin het traditionele [[Proletariaat|proletariaat]] (arbeiders), verdoofd door de geneugten van de [[consumptiemaatschappij]] en het [[materialisme (levenshouding)|materialisme]] van de [[welvaartsstaat]] alle opstandige potentie verloren had. Inhoudelijk stelde Provo een veelheid van, toen nieuwe, maatschappelijke vraagstukken aan de orde en bedacht daarvoor ongebruikelijke oplossingen. De provo's waren bezig met [[vrije liefde]], [[ecologie]] en [[milieu]], de stad als oord van [[emancipatie]], vernieuwing van de kunst, afbraak van autoriteit, [[democratisering]].
Regel 18 ⟶ 16:
Het directe en duurzaam gebleken succes van Provo was de afbraak van 'autoriteit' in Nederland, maar eigenlijk ging het Provo meer om het vormgeven van (deels [[utopie|utopische]]) oplossingen voor de door hen geconstateerde misstanden. Dit ging in de vorm van een reeks 'witte plannen', zoals het [[wittefietsenplan|witte fietsenplan]] (gratis door iedereen te gebruiken), het [[witkar]]project, het witte kippenplan (politieagenten als sociaal werkers), het witte schoorstenenplan (fabrieksschoorstenen zonder giftige uitstoot) en het witte wijvenplan (gratis [[voorbehoedsmiddelen]] voor jonge meisjes, ter voorkoming van ongewenste zwangerschap).
Hun sterkste actiemiddel was 'autoriteiten in verwarring brengen'. Veel aandacht trokken bijvoorbeeld hun acties, in [[1966]], rond het huwelijk van prinses [[Beatrix der Nederlanden|Beatrix]] met [[Claus van Amsberg|Claus von Amsberg]]. Provo excelleerde in het verspreiden van geruchten: er zouden [[hallucinogeen| hallucinogene]] stoffen in het drinkwater gedaan worden, de paarden van de vorstelijke rijtuigen zouden suikerklontjes met [[Lysergeenzuurdi-ethylamide|LSD]] krijgen, enzovoorts. De rookbommen bij dit huwelijk ('10 maart 1966, dag van de anarchie') gaf Provo grote internationale bekendheid. De politie trad, naar Nederlandse maatstaven, hard op en Provo maakte daar dankbaar gebruik van om de autoriteiten 'te kijk' te zetten.
Een wekelijks fenomeen waren de 'happenings' rond [[Het Lieverdje]], een beeldje op het Spui in Amsterdam. Volgens "anti-rookmagiër" [[Robert Jasper Grootveld]] was dit beeldje, dat aan de stad was geschonken door tabaksproducent Hunter, het symbool van de vercommercialiserende maatschappij en de "verslaafde consument van morgen". Eén van de hoogtepunten was, onder veel gejoel, de verwijdering door de politie van een witte fiets die door Provo tegen het beeldje was gezet en voor algemeen gebruik bestemd was. De politie nam de fiets in beslag wegens "het ontbreken van een slot" (de kleur wit was door Provo uitgeroepen tot symbool van anticommercieel en dus gratis).
== Publicaties ==
Regel 30 ⟶ 28:
== Weerstand, acceptatie en einde ==
Provo kreeg niet alleen weerklank onder jongeren, maar stuitte ook op sterke maatschappelijke weerstand. Door kranten als ''[[De Telegraaf]]'' werden provo's aangeduid als langharig werkschuw tuig, onhygiënisch en dierlijk, onaangepast en onmaatschappelijk. Maar ook het
In juni 1966 behaalde Provo een zetel in de Amsterdamse [[gemeenteraad]]. Binnen de beweging vreesden sommigen dat Provo werd ingekapseld. Op 10 maart 1967 (dag van de anarchie) werd een poot van een leeuw van het koloniale [[Joannes Benedictus van Heutsz|Van
== Invloed ==
Met de combinatie van ludieke actie,
Ook internationaal hadden zij invloed: onder andere het [[Parijse studentenrevolte|oproer in Parijs in 1968]] ("De verbeelding aan de Macht") was mede op het provo-optreden geïnspireerd.
Regel 50:
* [[Plopatou]] (schilder-dichter-fotograaf en oprichter van de ''Internationale Partij voor Sex en Oproer'')
== Externe links ==
* [http://www.iisg.nl/collections/provo/index-nl.php Website IISG; Een dozijn herinneringen aan Provo]
* [http://www.gramschap.nl/provo/chrono/provochronologie.html Bijlage Gramschap 45/46; Een chronologie van de provobeweging 1965-1967]
|