Odin (god): verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
|||
Regel 17:
== De naam Odin ==
De naam ''Wodan'' voor
De naam is verwant met Oudnoords [[óðr]], in de betekenis van "''geestdrift''", "''excitatie''," "''furie''", "''universele wijsheid''" of "''poëzie''", en kan verbonden worden met [[Welsh (taal)|Welsh]] gwawd "''gedicht''" en [[Oudiers]] fáth "''voorspelling''". Odin wordt aldus in verband gebracht met zowel [[Wijsheid (deugd)|wijsheid]] ([[kennis (wetenschap)|kennis]], wijsheid, [[poëzie]] en [[literatuur]]) als kracht (energie, strijd en [[oorlog]]).
In het [[Nederlands]] leeft de naam van de god
== Opperste kennis en wijsheid ==
''[[Proza-Edda]], [[Gylfaginning]], 7:
''<small>(Ref. [[Snorri Sturluson]] – Over de noordse goden – Verhalen uit [[Edda]] en [[Heimskringla]] – Nederlandse vertaling 1983 door P. Vermeyden. ISBN 9029019018 - uitg. Meulenhoff)</small>''</blockquote>Odin is in de [[Edda]] het levend symbool van opperste macht en wijsheid. Hij is in die hoedanigheid zelf tot stand gekomen via de [[Jötun|reus]] [[Ymir]] die aspecten van een levende plant kreeg waaruit allerlei wezens groeien zoals de reuzen [[Búri]] of [[Borr]] en [[Bestla (mythologie)|Bestla]] die zelf Odin, [[Vili]] en [[Vé (god)|Vé]] voortbrengen.▼
▲:::Odin was de meest begaafde onder hen en van hem leerden ze alle –althans de meeste- kunsten, want hij beheerste ze als eerste allemaal. En als men verklaren moet waarom Odin zozeer geëerd werd, dan was dat om de volgende redenen: als hij bij zijn vrienden zat, was hij zo mooi en indrukwekkend om te zien, dat het een ieder warm om het hart werd.
▲Odin is in de [[Edda]] het levend symbool van opperste macht en wijsheid. Hij is in die hoedanigheid zelf tot stand gekomen via de [[Jötun|reus]] [[Ymir]] die aspecten van een levende plant kreeg waaruit allerlei wezens groeien zoals de reuzen [[Búri]] of [[Borr]] en [[Bestla (mythologie)|Bestla]] die zelf Odin, [[Vili]] en [[Vé (god)|Vé]] voortbrengen.
▲:::De laatste drie scheppen samen [[Midgaard|Midgard]], een wereld waar mensen kunnen leven.
▲:::Als materiaal daarvoor gebruiken zij de oerreus Ymir, die door hen wordt opgeofferd. (De schedel van de reus wordt het uitspansel, gedragen door vier [[Dwergen in de Noordse mythologie|dwergen]]: noord, zuid, oost en west. De hersenen worden wolken, de botten gebergten enz. [[Alven]] veranderen het bloed van de reus in water en zee, en zijn vlees in aarde en klei.)
Odin heeft veel gezichten en evenveel namen (in [[Grímnismál|Grimnismal]] alleen al vijftig). Zo wordt hij ook '''Alvader''' genoemd, omdat hij een van de scheppers van de wereld is.
Hij wordt eveneens 'de wandelaar' genoemd, omdat hij altijd onderweg is en tussen de mensen aanwezig, om nieuwe kennis op te doen.
Hij kan van gedaante veranderen, en beleeft aldus vele avonturen. Hij heeft niet altijd even makkelijke karaktertrekjes, want behalve wijs is hij ook tegelijk sluw.
[[Bestand:Odin at the Brook Mimir.jpg|thumb|left|Odin bij de bron van [[Mimir]], John Angell James Brindley, [[1893]]]]
Hij heeft een oog afgestaan aan de reus [[Mímir]] om van de bron van wijsheid te mogen drinken en dat ligt nu helemaal op de bodem van de bron:
Kennis en wijsheid moeten de ondergang van de wereld uitstellen, want Odin weet dat hij zelf zal worden meegesleurd in de [[Ragnarok|Ragnarök]]. Hij heeft wel macht over zijn schepping, maar niet over het noodlot dat door de [[Nornen]] wordt ineen gesponnen. In de [[Völuspá]] verhaalt de [[Volva (mythologie)|Wolwa]] (zieneres) hem hoe het ging en zal gaan.
In de ''[[Völsunga-saga]]'' wordt verteld dat Odin zijn zwaard in de [[barnstok]] plantte, de eik in het hof van koning [[Völsung]]. Het zwaard was voor diegene die hem er uit kon trekken. Alleen [[Sigmund (Völsung)|Sigmund]] was daartoe in staat. Als Sigmund om jonkvrouw Hjördis (Siegfrieds moeder) strijdt met [[Lyngvi]], een zoon van koning Hondenzoon, slaat Odin Sigmunds zwaard met een [[hellebaard]] in stukken, zodat Sigmund het onderspit delft. De stukken van Odins zwaard worden later door de dwerg [[Regin]] voor Siegfried aaneengesmeed en met dit zwaard, Gram, kan Sigmunds zoon Siegfried de draak [[Fafnir (mythologie)|Fafnir]] verslaan.▼
▲In de [[Völsunga-saga]] wordt verteld dat Odin zijn zwaard in de [[barnstok]] plantte, de eik in het hof van koning [[Völsung]]. Het zwaard was voor diegene die hem er uit kon trekken. Alleen [[Sigmund (Völsung)|Sigmund]] was daartoe in staat. Als Sigmund om jonkvrouw Hjördis (Siegfrieds moeder) strijdt met [[Lyngvi]], een zoon van koning Hondenzoon, slaat Odin Sigmunds zwaard met een [[hellebaard]] in stukken, zodat Sigmund het onderspit delft. De stukken van Odins zwaard worden later door de dwerg [[Regin]] voor Siegfried aaneengesmeed en met dit zwaard, Gram, kan Sigmunds zoon Siegfried de draak [[Fafnir (mythologie)|Fafnir]] verslaan.
== Odins offer ==
Aldus vertelt Odin/Wodan hoe hij de runen der wijsheid verwierf:<blockquote>Negen nachten hing ik aan de boom, gewond door de speer, die aan Odin gewijd is. Mijzelf geofferd aan mijzelf.
▲:Hangend aan die boom, weet niemand waar de wortels zijn.
:Niemand gaf mij brood, niemand gaf mij water. In de afgrond tuurde ik om de runen te grijpen, met een luide kreet... en ik verloor het bewustzijn.▼
:Welbevinden was mijn beloning en ook wijsheid. Ik groeide en ik had vreugde van mijn groei van woord naar woord werd ik geleid naar woord, van een daad naar de andere.▼
▲
▲
== God van strijd en oorlog ==
Odin is op vele manieren een strijder. Vooral met woorden. De woordkunst werd hoog aangeschreven in de noordse beschaving. Er was een doorgedreven debatcultuur, (waarbij de verliezer letterlijk het hoofd kwijt kon raken... ). Wodan is feitelijk en in principe geen godheid van de oorlog; onze voorouders riepen hem aan in hun verdedigingsstrijd tegen de Romeinse agressors: Wodan was, is en blijft de God van de Liefde. Nooit zette hij de mensen tot oorlog aan; dat heeft de mens altijd zelf gedaan (en meestal Wodan/God de schuld gegeven).<blockquote>Als hij echter ten strijde trok, leek hij afschrikwekkend in de ogen van zijn vijanden. Dat kwam doordat hij de kunst verstond om op velerlei wijze van uiterlijk en gedaante te veranderen, al naar hem zinde. Ook kon hij zo vlot en goed praten dat een ieder die ernaar luisterde, dacht dat alleen dat de waarheid was. Hij zei alles in versvorm, zoals dat heden nog in de dichtkunst gebeurt. Hij en zijn priesters heten ‘versmakers’, want zij zijn in de noordse landen met die kunst begonnen (''Proza Edda, Gylfaginning, 8)''.</blockquote>Odin is verwant aan andere [[Indo-Europese religie|Indo-Europese goden]] zoals [[Indra (mythologie)|Indra]] en [[Zeus]]. Maar bij de oude Noordse volkeren was er geen echte priesterstand, zodat de [[stand (maatschappelijk)|stand]] of [[Kastenstelsel|kaste]] van edelen (en krijgers) de hoogste was. Daarom zou hun oppergod ook als god van de oorlog dienen en was die rol niet voor een ondergeschikte zoals [[Mars (god)|Mars]] bij de [[Romeinse Rijk|Romeinen]] weggelegd. Volgens [[Georges Dumézil]] heeft oorlog alles gekleurd en ingepalmd in ideologie en praktijken van de Germanen.
Odin stond vooral bij de [[Vikingen]] in hoog aanzien en zijn verering bereikte een hoogtepunt in de [[8e eeuw|8e]] en [[9e eeuw]]. De ruige zeelieden en plunderaars voelden zich aangetrokken tot 'de vader der gesneuvelden', die in het [[Walhalla (mythologie)|Walhalla]] de [[Einherjar]] ('roemrijke doden') huisvestte.
In deze periode kwam de eenogige Odin vermoedelijk als oppergod in de plaats van [[Týr]], volgens de [[Romeinse Rijk|Romeinen]] de [[hemelgod]] van de Noord-Europese volkeren. Ook Tyr was een [[oorlogsgod]], maar Odin bezielde de fanatiekste krijgers. Hij kon mannen in een staat van [[razernij]] brengen, zodat ze nergens bang voor waren en geen [[pijn]] meer voelden.<blockquote>Odin kon bewerken dat zijn vijanden in de slag blind, doof, of van angst vervuld werden, en dat hun wapens net zo scherp werden als bezems. Zijn mannen vochten zonder harnas en gedroegen zich als dolle honden of wolven, beten in hun schilden, waren sterk als beren of stieren. Ze doodden mensen, en vuur noch ijzer konden hen schaden. Zoiets wordt [[berserker]]woede genoemd ''(Proza Edda, Gylfaginning'', 9).
''<small>(Ref. Snorri Sturluson – Over de noordse goden – Verhalen uit Edda en Heimskringla – Nederlandse vertaling 1983 door P. Vermeyden. ISBN 9029019018 - uitg. Meulenhoff)</small>''</blockquote>Deze angstaanjagende '[[berserker]]s' stortten zich naakt en met luid kabaal in de strijd, het lichaam geheel zwart geverfd. Ze waren een schrikbeeld voor de Romeinen. Odins naam betekent zoveel als 'razernij' of 'waanzin', en suggereert eenzelfde bezetenheid als die van de Ierse held [[Cú Chulainn]]. Uit het feit dat Odin oppergod werd, blijkt hoe belangrijk oorlogvoering voor de [[Germanen]] was geworden. Odin belichaamde overigens niet de strijdlust: hij blies die slechts bij anderen in.▼
▲Deze angstaanjagende '[[berserker]]s' stortten zich naakt en met luid kabaal in de strijd, het lichaam geheel zwart geverfd. Ze waren een schrikbeeld voor de Romeinen. Odins naam betekent zoveel als 'razernij' of 'waanzin', en suggereert eenzelfde bezetenheid als die van de Ierse held [[Cú Chulainn]]. Uit het feit dat Odin oppergod werd, blijkt hoe belangrijk oorlogvoering voor de [[Germanen]] was geworden. Odin belichaamde overigens niet de strijdlust: hij blies die slechts bij anderen in.
Odin zaait altijd conflicten en beval [[Freya (godin)|Freyja]] eens twee vorsten elkaar naar de strot te laten vliegen, zodat hun [[vazal]]len op het slagveld door plassen [[bloed]] moesten waden.
Regel 88 ⟶ 69:
Odin is tegelijk de god van [[Wijsheid (deugd)|wijsheid]] en [[tovenarij]] (kennis en kunde). Hij heeft bijna alles over voor wijsheid. Zozeer zelfs dat hij zijn ene oog in de bron van Mimir had geworpen in ruil voor wijsheid. Hij kreeg initiële diepe wijsheid door zich negen dagen op te hangen aan de wereldboom [[Yggdrasil]]. Door deze vrijwillige dood en de daarop volgende herrijzing (zijn zelf opgelegde [[Inwijding (initiatie)|initiatie]] tot eerste [[sjamaan]]) verkreeg hij grotere wijsheid dan wie ook.
▲:::Ook kon hij door middel van woorden alleen vuur doven, de zee tot bedaren brengen en de wind laten waaien uit iedere richting die hij maar wilde. Hij had een schip dat [[Skíðblaðnir]] heette, waarmee hij grote zeeën bevoer; dat schip kon als een doek opgevouwen worden.
▲:::Òdin had het hoofd van Mímír altijd bij zich en dat vertelde hem veel nieuws uit andere werelden. Soms wekte hij doden uit de aarde op of ging onder gehangenen zitten. Daarom werd hij ook wel Heer van de Doden of Heer van de Gehangenen genoemd. Hij bezat twee raven die hij had leren spreken. Ze vlogen de hele wereld door en brachten hem vele berichten. Door dit alles werd hij uitermate wijs. Al deze kunsten onderwees hij in runen en liederen die `toverzangen' heten. Daarom worden de Asen ook wel `[[tovenaar]]s' genoemd.
▲:::Òdin beheerste de kunst die de meeste macht geeft, de `[[seidr]]', en beoefende die zelf ook. Daardoor kon hij het lot van de mensen en de toekomst te weten komen. Ook kon hij dood, ongeluk of ziekte van mensen veroorzaken en hen van hun verstand of kracht beroven en die aan anderen geven. Als dit soort rituelen plaatsvinden, gaat dat met zo veel seksuele uitspattingen gepaard, dat men vond dat mannen zulke rituelen niet zonder schande konden leiden, en daarom werd deze kunst aan priesteressen onderwezen.
[[Bestand:Sága and Odin by Robert Engels.jpg|thumb|Odin en [[Sága]] drinken samen, Robert Engels, [[1919]]]]
[[Bestand:Odin rides to Hel.jpg|thumb|Odin rijdt naar [[Hel (godin)|Hel]], W.G. Collingwood, [[1908]]]]
|