Synecdoche: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Labels: Vervangen Misbruikfilter: Kwebbelen Misbruikfilter: Leeghalen Visuele tekstverwerker |
k Wijzigingen door 217.63.84.139 (Overleg) hersteld tot de laatste versie door RonaldB |
||
Regel 1:
Een '''synecdoche''' (Grieks συν-εκδοχή, iets wat samen met iets anders wordt verstaan) is in de [[grammatica]] en de [[retorica]] een [[stijlfiguur]] waarbij een klein deel en een groter geheel met elkaar in verband worden gebracht. Synecdoche is een vorm van [[beeldspraak]] en kan worden opgevat als [[metonymie]].
Er zijn twee tegengestelde vormen:
* Een deel duidt in werkelijkheid een groter geheel aan.
* Een groter geheel duidt juist een deel aan.
==Deel duidt groter geheel aan==
* ''Ze hadden vele <u>monden</u> te voeden.''
* ''Met een vloot van slechts twintig <u>zeilen</u> was hij bij voorbaat kansloos.''
* ''Hij was de held van het <u>groene laken</u>.''
* ''Tijdens de verhuizing hebben we een hoop extra <u>handjes</u> nodig.''
* ''Den Haag vaardigt een wet uit voor meer <u>blauw</u> op straat.''
* ''Aan het einde van het schoolreisje moest de juffrouw <u>neuzen</u> tellen.''
Met ''monden'' wordt bedoeld "mensen", met ''zeilen'' "schepen", met ''groene laken'' "biljart" of zelfs "biljartspel", enzovoort. Deze grotere gehelen worden ook wel gezien als het totaalconcept, en dan heet deze stijlvorm [[pars pro toto]]: "deel (staat) voor geheel". (Een term die een ''deel'' van iets aangeeft, wordt in de taalkunde een [[meroniem]] genoemd: in dit verband is bijvoorbeeld ''mond'' dus een meroniem van ''mens''.)
==Geheel duidt deel aan==
Andersom is als een geheel eigenlijk slechts een deel van dat geheel aanduidt:
* ''<u>Engeland</u> behaalde bij Gibraltar de overwinning.''
* ''<u>Den Haag</u> vaardigt een wet uit voor meer blauw op straat.''
* ''In 1939 viel <u>Duitsland</u> Polen binnen.''
In feite won slechts het Engelse ''leger'', dat echter de gehele natie vertegenwoordigde. Evenzo staat 'Den Haag' voor slechts de regering die daar zetelt. En niet heel Duitsland viel Polen binnen, het was alleen het leger.
Als hier het geheel wordt gezien als totaalconcept, spreekt men van [[totum pro parte]]: "geheel (staat) voor deel".
== Zie ook ==
*[[Metonymie]]
[[Categorie:Stijlfiguur]]
| |||