Over de geknechte wil: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Robotgeholpen doorverwijzing: Weimar - Koppeling(en) gewijzigd naar Weimar (Thüringen) |
k Wikipedia:Opinielokaal/Hoofdlettergebruik bij namen van kerkgenootschappen, replaced: ==Externe links== → == Externe link ==, -katholieke Kerk → -Katholieke Kerk (2), juli → juli, Duitsland → [[Duitsland ( met AWB |
||
Regel 1:
[[Bestand:De servo arbitrio.jpg|thumb|Titelpagina uit 1526]]
'''''Over de geknechte wil''''' ([[Latijn]]: '''''De servo arbitrio''''') is een geschrift van de [[Duitsland (hoofdbetekenis)|Duitse]] [[reformator]] [[Maarten Luther]] uit 1525. Luther schreef het als reactie op de leerstellingen van de [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederlandse]] [[humanist]] [[Desiderius Erasmus|Erasmus]]. Deze had in 1524 het geschrift ''[[De libero arbitrio]]'' ('Over de vrije wil') geschreven, een aanval op de leerstellingen van Luther.
Centraal in '''''Over de geknechte wil''''' staat de vraag of de mens na de [[zondeval]] in staat is om zelfstandig te kiezen tussen goed en kwaad. Het geschrift is onderdeel van een lang [[theologie|theologisch]] dispuut over de [[vrije wil]] en de [[predestinatie]], dat tijdens de [[Reformatie]] op het scherp van de snede werd gevoerd. Het geschrift wordt als een van de belangrijkste van Luther beschouwd.
==Erasmus' standpunt==
Erasmus, die in de begindagen van de Reformatie nog veel bewondering voor Luther kon opbrengen, was steeds kritischer geworden op de in zijn ogen agressieve manier waarop Luther de [[Rooms-
Erasmus had betoogd dat ieder mens beschikte over een vrije wil. Hij wees de predestinatieleer af; hij was van mening dat niet alles al was voorbeschikt door [[God (christendom)|God]]. Op basis van zijn grondige kennis van de [[Bijbel (christendom)|Bijbel]] concludeerde hij dat de [[biecht]], de [[Doop (sacrament)|doop]] en de bekering van ongelovigen alle pleitten vóór het bestaan van de vrije wil. De goddellijke [[Genade (christelijk geloof)|genade]] hielp de mens volgens Erasmus om God en [[Jezus (traditioneel-christelijk)|Christus]] te kennen en zelfstandig te kunnen kiezen tussen goed en kwaad.
Regel 13:
Luther keerde zich tegen het optimistisch mensbeeld van de humanisten: hij stelde - in lijn met de apostel [[Paulus (apostel)|Paulus]] en de kerkvader [[Augustinus van Hippo|Augustinus]] - dat alleen de goddellijke genade de mens naar het goede kon leiden (''[[sola gratia]]''). De mens slaagt er - door het constant begaan van [[Zonde (christendom)|zonden]] - niet in om God te kennen, aldus Luther. Op de vraag welk mens dan zijn leven kan beteren, antwoordt Luther: 'Niemand. Want niemand kan door zichzelf zijn leven beteren; en om de betering des levens, die zonder geloof en Geest geschiedt, vraagt de Heere God niet, terwijl het maar huichelarij is. Maar de uitverkorenen en de vromen zullen zich beteren door de werking van de Heilige Geest, maar de anderen zullen onverbeterd blijvend, verloren gaan.'<ref>''Servum Arbitrum'', 23.</ref> Alle soevereiniteit over het lot van de individuele mens ligt bij God.
Luther kwam tot de conclusie dat mensen die niet [[Verlossing (christendom)|verlost]] waren aan [[Satan (hoofdbetekenis)|Satan]] toebehoorden. Satan zal de mensen nooit aan zijn greep laten ontsnappen, tenzij hij daartoe door God gedwongen wordt. Wanneer God iemand verlost, wordt ook de vrije wil verlost en zal die God gaan dienen. Niemand kan zijn eigen verlossing in de hand werken omdat niemand in staat is uit eigen beweging voor het goede te kiezen. Als dit wel zo zou zijn, dan zou God niet oppermachtig zijn, concludeerde Luther. De mens een vrije wil toekennen zou dus godslasterlijk zijn. Dit was wat Luther Erasmus uiteindelijk verweet.
==Voortzetting van het dispuut==
Erasmus reageerde in 1526 met het eerste deel van zijn omvangrijke werk ''[[Hyperaspistes]]''. Door de lengte en complexiteit van het werk werd het nooit populair.
Luther zelf was zeer trots op zijn geschrift. In een brief aan [[Wolfgang Capito]] in 1537 schrijft hij: 'Aangaande [het idee] om mijn werk te bundelen ben ik nogal onverschillig en helemaal niet zo enthousiast, en gegrepen door een [[Saturnus (god)|Saturnische]] honger zou ik het 't liefst helemaal opgegeten zien worden. Want ik zie de meeste van mijn geschriften helemaal niet als mijn eigen werk, behalve misschien ''Over de geknechte wil'' en de [[Catechese]].'<ref>Luthers verzamelde werken, ''Weimarer Ausgabe (WA, [[Weimar (Thüringen)|Weimar]] 1883-1929)'', Vierde gedeelte: brieven, p. 99. Brief van 9
Latere theologen en kerkhervormers moesten zich tot Luthers geschrift verhouden. [[Johannes Calvijn|Calvijn]] sloot zich bij Luther aan: ook volgens hem bezit de mens geen vrije wil. De hervormer [[Philipp Melanchthon|Melanchthon]] daarentegen nam een meer gematigde positie in. In zijn ''[[Confessio Augustana]]'' zoekt hij toenadering tot de Rooms-
==Bronnen==
Regel 26:
==Literatuur==
* Martin Luther, ''Servum arbitrium, dat is: De knechtelyke wille: verklarende, dat de vrye wille niet is geschreven tegen Erasmus van Rotterdam'' (eerste vertaling naar het [[Nederlands]] door Joris van der Woude, [[Amsterdam (hoofdbetekenis)|Amsterdam]] 1733).
* Maarten Luther, ''Servum Arbitrum, dat is de knechtelijke wil, verklarende dat er geen vrije wil is. Geschreven tegen Erasmus van Rotterdam'' (vertaald door C.C. van der Geer-de Ruiter, [[Bleiswijk]] 1973).
* Martin Luther, ''Kiezen als dienen. De servo arbitrio, Luthers antwoord aan Erasmus'' (vertaald door Max Staudt, 2010).
== Externe
* [http://www.hetgekrookteriet.com/Preken/Luther/De_knechtelijke_wil_Luther_hoofdstuk_1_15.pdf De eerste vijftien hoofdstukken van ''De servo arbitrio'' in een vertaling uit 1973]
| |||