Noordpool: verschil tussen versies

Vanuit de geografische noordpool gezien, wijzen alle richtingen naar het zuiden; van noorden, oosten en westen is op dit punt geen sprake.

 

De Aarde heeft een [[aardmagnetisch veld|magnetisch veld]] en er is sprake van de [[geomagnetische pool|geomagnetische noordpool]], wat natuurkundig gezien op de Aarde een [[magnetische pool (natuurkunde)|magnetische zuidpool]] is.<ref>Anne Casselman (2008) [http://www.scientificamerican.com/article/the-earth-has-more-than-one-north-pole/ The earth has more than one North Pole], [[Scientific American]].</ref> Aangezien de [[Omkering van het aardmagnetisch veld|richting van het magnetisch veld op langere termijn niet stabiel is]], is de locatie van de geomagnetische noordpool niet vast. In 2010 lag de geomagnetische noordpool op 80° 4' 48" NB, 72° 12' 36" WL, nabij het [[Ellesmere-eiland]]. In de loop van de geschiedenis is de ligging van het aardmagnetisch veld regelmatig verschoven van de geografische noordpool naar de geografische zuidpool en vice versa. De hoek tussen een kompasnaald (die naar de magnetische zuidpool wijst) en de plaatselijke [[Meridiaan (geografie)|meridiaan]] wordt [[magnetische declinatie|declinatie]] genoemd. In de scheepvaart wordt in plaats van het woord declinatie de term variatie gebruikt.

 

De Noordelijke Pool van Ontoegankelijkheid is gedefinieerd als het punt in het Arctische gebied dat het verste ligt van enige kustlijn. Dit punt ligt op 84°03′N&nbsp;174°51′W. Soortgelijke polen zijn aanwezig in de Grote Oceaan en de [[Indische Oceaan]].

 

[[Bestand:Mercator Septentrionalium Terrarum descriptio.jpg|thumb|Mercator-kaart van de Noordpool]]

Met de Noordpool of het [[noordpoolgebied]] wordt ook vaak bedoeld het gehele gebied ten noorden van de [[noordpoolcirkel]] (66°33'NB), de zogenaamde [[Arctis]].

De Russische ijsbreker [[Arktika (schip, 1975)|Arktika]] was het eerste oppervlakteschip dat de Noordpool bereikte. Dit gebeurde op 17 augustus [[1977]] onder leiding van Joeri Koetsjiev.

 

Op de Noordpool staat de [[zon (hoofdbetekenis)|zon]] boven de [[Horizon (lijn)|horizon]] in de [[zomer (hoofdbetekenis)|zomer]] en onder de horizon in de [[winter (hoofdbetekenis)|winter]]. Het eerste zonlicht van het jaar bereikt de pool rond 20 maart en bij de [[zonnewende]], omstreeks 21 juni, staat de zon zo’n 23 graden boven de horizon. Daarna zakt de zon weer en verdwijnt circa 23 september onder de horizon.

 

Op de meeste plaatsen van de aarde is de tijd afhankelijk van de lengtecirkel. Rond 12 uur staat de zon op de hoogste positie en dit wordt als basisuitgangspunt voor de [[tijdzone]] gebruikt. Op de Noordpool is dit niet mogelijk, gedurende zes maanden van het jaar staat de zon de gehele tijd boven de horizon. Op de Noordpool komen alle [[Meridiaan (geografie)|lengtecirkel]]s bij elkaar en daar de pool onbewoond is, zijn er geen afspraken gemaakt over de tijdzone waartoe de Noordpool behoort. Expedities zijn vrij hun tijdzone te kiezen; dat kan de [[Greenwich Mean Time]] zijn of de tijdzone van het land waar ze vandaan zijn gekomen.

 

De gemiddelde jaartemperatuur op de Noordpool ligt veel hoger dan op de [[Zuidpool]]. De Noordpool ligt in het midden van de oceaan op drijfijs terwijl de Zuidpool op een landmassa en veel hoger boven het zeeniveau ligt. De gemiddelde maximumtemperatuur ligt op −16°C terwijl dit voor de Zuidpool op −52°C ligt.

 

Eind november [[2016]] werd gemeld dat de gemiddelde temperatuur die maand gemiddeld zo'n 20 graden hoger lag dan normaal: minus 5°C i.p.v. minus 25°C.<ref>[https://nl.express.live/2016/11/23/117391noordpool-warmte/ Express.be (Business) meldt recordwarme novembermaand in Noordpoolgebied, 23 november 2016]</ref>

 

De Noordpool, en een groot gebied eromheen, is bedekt met ijs. Dit is echter geen [[landijs]] zoals op [[Antarctica]] en [[Groenland]], maar [[zee-ijs]]. Dit zee-ijs is gemiddeld tussen de 1 en 4 meter dik en bestaat uit bevroren oceaanwater. De dikte van het zee-ijs is afhankelijk van de luchttemperatuur en de temperatuur van het water direct onder het ijs. ’s Zomers neemt het totale oppervlak aan zee-ijs op de Noordpool aanzienlijk af door de sterke stijging van de luchttemperatuur.