Nivernais: verschil tussen versies

De '''Nivernais''' is een streek en ééneen van de historische [[provincies van Frankrijk]]. Het is het gebied rond de stad [[Nevers (stad)|Nevers]] en valt grotendeels samen met het departement [[Nièvre (departement)|Nièvre]]. Na de [[Franse Revolutie]] werd de provincie in [[1790]] opgeheven en ging het gebied grotendeels over in het departement Nièvre, genoemd naar de gelijknamige [[Nièvre_Nièvre (rivier)|rivier]]. Kleinere delen in de periferie werden toebedeeld aan de departementen [[Loiret_Loiret (departement)|Loiret]] en [[Cher_Cher (departement)|Cher]].

[[Bestand:Louis_Henriette.jpg|thumb|left|150px|Ludovico Gonzaga en Henriëtte van Nevers in een lithografie uit de 19e eeuw.]] In de oudheid werd het gebied bewoond door de [[Galliërs|Gallische]] stammen [[Bituriges]], [[Senones_Senones (volk)|Senones]] en [[Aedui]]. De laatsten hadden hun hoofdstad in [[Bibracte (historische stad)|Bibracte]], gelegen in de Morvan (Saône-et-Loire). Nièvre toont nog vele sporen uit de [[Gallo-Romeinse_periodeRomeinse periode|Gallo-Romeinse tijd]]. In [[52 v.Chr.]] stond de stad ''Nervinum'' van de Aedui - het huidige Nevers - aan de oorsprong van de [[Gallische_OpstandGallische Opstand|Gallische revolte]] tegen [[Julius_CaesarJulius Caesar|Caesar]]. In de [[2e eeuw]] werd Nièvre bekeerd tot het [[christendom]].

Hoewel de [[Bourgondiërs]] reeds in de [[4e eeuw]] aan de Rhône hun koninkrijk stichtten, kwam Nièvre pas in een laat stadium binnen hun invloedssfeer. In de [[6e eeuw]] werd het bisdom Nevers gesticht, en daarna in de [[9e eeuw]] het [[graafschap Nevers]]. Het kwam achtereenvolgens in bezit van de invloedrijke families [[huis Courtenay|Courtenay]], [[:Categorie:Huis Châtillon|Châtillon]], [[Lijst_van_graven_van_VlaanderenLijst van graven van Vlaanderen#Huis_Vlaanderen_Huis Vlaanderen (1194-1278)|Vlaanderen]] en [[Hertogdom_BourgondiëHertogdom Bourgondië|Bourgondië]]. In 1505 kwam het graafschap in bezit van het [[huis Kleef]], die het in 1538 omvormde tot een hertogdom.

[[Bestand:Mazarin.jpg|thumb|left|150px|Kardinaal Mazarin verwierf de Nivernais in 1659.]] In [[1561]] volgde [[Frans II van Nevers]] als oudste zoon van Frans I van Nevers zijn vader als hertog op. Frans stierf echter kinderloos in [[1562]], waarna zijn broer [[Jacob_van_NeversJacob van Nevers|Jacobus van Nevers]] hem opvolgde. Nadat in [[1564]] ook Jacobus zonder erfgenamen overleed, volgde zijn oudste zuster [[Henriëtte van Nevers]] hem als hertogin op. In [[1565]] huwde Henriëtte met [[Lodewijk_IV_van_NeversLodewijk IV van Nevers|Ludovico Gonzaga]] van het Italiaanse [[huis Gonzaga]], waardoor deze hertog van Nevers werd. In [[1595]] werd hun zoon [[Carlo_I_GonzagaCarlo I Gonzaga|Karel]] bij de dood van zijn vader de opvolger. In de [[Mantuaanse Successieoorlog]] (1628-1631) werd hij tevens hertog van [[Hertogdom_MantuaHertogdom Mantua|Mantua]] en markgraaf van [[Hertogdom_MonferratoHertogdom Monferrato|Monferrato]], waarmee hij de lijn Gonzaga-Nevers vestigde. Bij Karels dood in 1637 werd zijn kleinzoon [[Carlo_II_GonzagaCarlo II Gonzaga|Karel II van Mantua]] op 8-jarige leeftijd hertog van Nevers. Tot 1647 regeerde hij onder regentschap van zijn moeder Maria Gonzaga.

Door geldproblemen moest Karel het hertogdom Nevers in 1659 aan kardinaal [[Jules_MazarinJules Mazarin|Mazarin]] verkopen, waarmee het onderdeel van Frankrijk werd. In 1661 stond Mazarin het hertogdom Nevers af aan zijn neef Philippe, telg van de invloedrijke [[Rome_Rome (stad)|Romeinse]] adellijke familie Mancini. In 1707 werd hij opgevolgd door zijn zoon François Mancini. Deze werd op zijn beurt in 1768 opgevolgd door zijn zoon Louis-Jules Mancini als derde en laatste hertog van Nevers. De [[Franse Revolutie]] maakte een einde aan het bezit van de Nivernais door de familie Mancini.

De provincie grensde in het noorden aan de [[Orléanais]], in het zuiden aan de [[Bourbonnais (provincie)|Bourbonnais]], in het westen aan de [[Berry_Berry (provincie)|Berry]] en in het oosten aan [[Bourgondië_Bourgondië (regio)|Bourgondië]]. De belangrijkste plaatsen waren [[Nevers (stad)|Nevers]] (hoofdstad), [[Pouilly-sur-Loire|Pouilly]], [[Cosne-Cours-sur-Loire|Cosne]], [[Clamecy (Nièvre)|Clamecy]], [[Vézelay]], [[Château-Chinon_Chinon (Ville)|Château-Chinon]], [[Decize]], [[Donzy]] en [[La Charité-sur-Loire]]. Door het rauwe klimaat en de onvruchtbare bodem was het gebied altijd dicht bebost.

De schraalheid van bestaan was bij uitstek in de Nivernais bevorderlijk voor het ontstaan van ''bordelage'', een geëvolueerde vorm van [[lijfeigenschap]] waarbij de landelijk bevolking zich kon inkopen en zich voor een vastgelegde jaarlijkse betaling een minimale bestaanszekerheid verschafte. ''Bordelage'' leidde tot grote en complexe huishoudens. De relatie tussen heer en lijfeigene veranderde abrupt in de [[late middeleeuwen]]. In de 14e en 15e eeuw daalde de bevolkingsomvang van de Nivernais dramatisch als gevolg van de [[Pest_Pest (ziekte)|pest]], de [[zwarte dood]] en andere ziektes alsook de [[Honderdjarige Oorlog]].