Orsanmichele: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
redactie |
Geheel herzien, tussenkoppen, plattegrond, beelden en noten toegevoegd |
||
Regel 16:
De '''Orsanmichele''' is een kerkgebouw aan de Via Calzaiuoli in [[Florence (stad)|Florence]]. Het gebouw kent een, voor een kerkgebouw, excentrieke vorm: het bestaat uit een drie verdiepingen hoge kubus.
== Geschiedenis ==
Naamgeving: de oorspronkelijke kapel 'San Michele in Orto' (St. Michael in de tuin) stond in de moestuin van een benedictijnenklooster tot 1240. De naam is later verbasterd tot het huidige Orsanmichele. De kerk werd in 1240 door de [[commune]] afgebroken om plaats te maken voor een [[Goederenbeurs|graanbeurs]], waarvoor in 1284 een [[loggia]] werd gebouwd. In 1291 werd de ''broederschap van Orsanmichele'' opgericht ter ere van een Maria-paneel dat aan één van de pilaren van de graanbeurs hing en dat [[wonder]]en zou hebben verricht.<ref name=IR78>'zie 'De kunst uit de Italiaanse Renaissance'' pag. 78</ref> De loggia en het paneel werden in 1304 verwoest door een door de [[Welfen#Witte en zwarte Welfen|Zwarte Welfen]] aangestoken brand. [[Talenti]] liet tussen 1337 en 1357 het huidige gebouw optrekken, bestaande uit een loggia met daarboven 2 verdiepingen voor graanopslag. In 1339 werden de [[Gilde (beroepsgroep)|gilden]] (''Arti'') per [[decreet]] verplicht de nissen aan de buitenkant van het gebouw te voorzien van beelden van hun [[patroonheilige]]n. Leden, die door de [[Pest (ziekte)|pestepidemie]] van 1348 overleden, lieten 350.000 [[gouden florijn]]en na. Hiervan reserveerde de broederschap 86.000 voor een nieuw tabernakel, waarvoor [[Andrea Orcagna]] de opdracht kreeg.<ref name=IR78 /> In 1367 werd besloten de begane grond wederom in te richten als kapel. Toen in 1380 de graanmarkt naar een nieuwe bestemming verhuisde, stelde men de volledige benedenverdieping ter beschikking van de eredienst. Talenti's zoon kreeg de opdracht de open [[arcade (architectuur)|arcades]] met ramen dicht te maken en, alhoewel men ze later met bakstenen opvulde, is de originele [[tracering]] nog duidelijk zichtbaar.
== Gebouw ==
[[Bestand:Orsanmichplan.svg|thumb|Plattegrond Orsanmichele]]
Het gebouw heeft een rechthoekige grondvorm. Beide [[Beuk (architectuur)|beuken]] met elk 3 [[travee]]ën worden worden gesteund door 10 pilaren aan de buitenkant en 2 pilaren in het gebouw zelf. De begane grond en de eerste verdieping zijn [[gewelf]]d; de tweede verdieping niet. De pilaren aan de buitenkant hebben [[Nis (muur)|nis]]sen om beelden in te zetten. Elke pilaar heeft boven de nis een [[tondo]] waarin gebruiksvoorwerpen of karakteristieken getoond worden van het betreffende gilde. Elk van de [[arcade]]n van de vroegere loggia bevat 3 boogvensters waarboven [[roosvenster]]s met bloem- en bladmotieven en elkaar snijdende bogen in de lunetten. De eerste en tweede verdieping zijn voorzien van tweelingvensters in [[Gotiek|gotische]] stijl. De dakrand hangt over en is fraai versierd.
De hoofdingang van het gebouw ligt aan de Via dell'Arte della Lana. Daartegenover ligt het paleis van het wol[[Florentijnse Republiek#Gilden|gilde]] (Palazzo dell'Arte della Lana). Aan de andere kant van het gebouw, aan de Via del Calzaiuoli (kousenmakers), is ook een ingang, tegenover de kerk: San Carlo dei Lombardi. De eerste verdieping is te bereiken via de naastgelegen Palazzo dell'Arte della Lana.<ref name=S198>zie: ‘’Florence’’, standaardgids, pag. 198</ref>
==
Onderstaand de beelden in de nissen van de externe pilaren.
{| class="wikitable"
! Nis
! Beeld
! Omschrijving
! Beeldhouwer
! Ontstaan
! Gilde
|-
| 1 ||[[Bestand:Orsanmichele, san matteo di Ghiberti 02.JPG|180x240px]]|| [[Matteüs (apostel)| apostel Matteüs]] || [[Lorenzo Ghiberti]] || 1419-1423 || Geldwisselaars
|-
| 2 ||[[Bestand:FirenzeOrsanmichele05.jpg|180x240px]]|| [[Stefanus (martelaar))| H. Stefanus]] || [[Lorenzo Ghiberti]] || 1427-1428 || Wol
|-
| 3 ||[[Bestand:FirenzeOrsanmichele07.jpg|180x240px]]|| [[Eligius| H. Eligius]] || [[Nanni di Banco]] || 1417-1421 || Smeden
|-
| 4 ||[[Bestand:FirenzeOrsanmichele08.jpg|180x240px]]|| [[Marcus (evangelist)| Marcus, evangelist]] || [[Donatello]] || 1411-1413 || Linnenwevers en -handelaars
|-
| 5 ||[[Bestand:FirenzeOrsanmichele09.jpg|180x240px]]|| [[Jakobus de Meerdere| H. Jakobus de Meerdere]] || [[Niccolò di Pietro Lamberti]] (?) || 1410-1422 || Bontwerkers
|-
| 6 ||[[Bestand:FirenzeOrsanmichele10.jpg|180x240px]]|| Madonna met de Roos || [[Piero di Giovanni Tedesco]] (?) || 1399 || Artsen en specialisten
|-
| 7 ||[[Bestand:FirenzeOrsanmichele11.jpg|180x240px]]|| [[Johannes (apostel)| apostel Johannes]] || [[Baccio da Montelupo]] || 1515 || Zijdehandelaars en edelsmeden
|-
| 8 ||[[Bestand:FirenzeOrsanmichele14.jpg|180x240px]]|| [[Johannes de Doper]] || [[Lorenzo Ghiberti]] || 1412-1416 || Lakenwevers en -handelaars
|-
| 9 ||[[Bestand:FirenzeOrsanmichele13.jpg|180x240px]]|| [[Tomas (apostel)|Christus en de ongelovige Tomas]] || [[Andrea del Verrocchio]] || 1467-1483
|-
| 10 ||[[Bestand:San luca, giambologna.jpg|180x240px]]|| [[Lucas (evangelist)|Lucas, evangelist]] || [[Giambologna]] || 1597-1602 || Rechters, notarissen
|-
| 11 ||[[Bestand:FirenzeOrsanmichele01.jpg|180x240px]]|| [[Petrus|H. Petrus]] || [[Filippo Brunelleschi]] en [[Donatello]] || 1408-1413 || Slagers
|-
| 12 ||[[Bestand:FirenzeOrsanmichele02.jpg|180x240px]]|| [[Filippus (apostel)|apostel Filippus]] || [[Nanni di Banco]] || 1410-1412 || Kousenmakers
|-
| 13 ||[[Bestand:FirenzeOrsanmichele03.jpg|180x240px]]|| 4 gekroonde heiligen || [[Nanni di Banco]] || 4 gekroonde heiligen || steenhouwers en houtbewerkers
|-
| 14 ||[[Bestand:FirenzeOrsanmichele04.jpg|180x240px]]|| [[Joris (heilige)| H. Joris]] || [[Donatello]] || 1416-1417 || wapensmeden
|}
Enige details over de beelden:
* het beeld van ''Johannes de Doper'' van [[Ghiberti]], dat in 1416 voor de Arte di Calimala is gemaakt, is het eerste levensgroot beeld dat in brons gegoten werd sinds de Oudheid. Verder maakte Ghiberti ''Sint Stefaan'', de patroon van de wolhandel en ''Sint Mattheus'', de patroon van de geldwisselaars.
* [[Donatello]] maakte het beeld van ''Sint Joris'' in 1417 voor het gilde der wapensmeden met een [[predella]] waarop we de heilige de draak zien verslaan. Het is een van de eerste werken waarbij van [[Lijnperspectief|perspectief]] gebruik werd gemaakt. Ook het beeld van ''Sint Pieter'' wordt hem toegeschreven. Daarnaast maakte de kunstenaar het beeld ''St Marcus'', waarvan [[Michelangelo Buonarroti|Michelangelo]] gezegd zou hebben: "Als de heilige [[Marcus (evangelist)|Marcus]] er zo uitgezien heeft, moet men elk woord wat hij geschreven heeft geloven!"
* [[Nanni di Banco]] leverde de ''Vier gekroonde heiligen'' voor het gilde van de steenhouwers en schrijnwerkers. Hier zijn de volgende beroepen uitgebeeld: [[metselaar]], [[steenhouwer]], [[architect]] en [[beeldhouwer]].<ref>zie: ‘’Toscane, Kunst en Architectuur’’, pag. 181</ref>
* van [[Andrea del Verrocchio]] is er ''De twijfel van de heilige Thomas'', een werk dat hij niet maakte op verzoek van een gilde, maar van de handelsrechtbank (Sei di Mercanzia). Zoals een [[ongelovige Thomas]] wilden de rechters, vooraleer ze een uitspraak deden, zeker zijn van hun beslissing!
In de huidige nissen staan kopieën van de beelden; de originele beelden zijn te zien in het museum van Orsanmichele.<ref>in ''De kunst uit de Italiaanse Renaissance'' worden deze beelden op pag. 187-190 uitvoerig beschreven</ref> Uitzonderingen zijn Lucas (evangelist) en St. Joris; het origineel hiervan staat in het [[Bargello (museum)|Bargello]]. Een aantal van de geglazuurde tondo's boven de nissen is vervaardigd door Luca della Robbia.
== Interieur ==
De fresco's, die ook in de 14e eeuw gemaakt zijn, zijn in 1770 met een laag witkalk bedekt toen de middeleeuwse afbeeldingen beschouwd werden als barbaars geknoei. Dit werd in 1864 deels ongedaan gemaakt; vandaar dat de fresco's in een bijzonder slechte staat verkeren. <ref name=S198 />
In de pilaren van de noordwand zijn de openingen voor het storten van graan nog te zien.
In de rechter beuk staat het altaar van de Madonna delle Grazie, waarop het tabernakel van bewerkt marmer, dat tussen 1355 en 1359 door Andrea Orcagna vervaardigd is. Dit tabernakel is een voorbeeld van de Florentijns Gotiek (B). Aan de voorzijde staat het schilderij 'Moeder met Kind' dat tijdens de pestepidemie van 1348 geschilderd is door Giotto's leerling Bernardo Daddi. Schilderij en tabernakel stonden tot 1367, toen de loggia werd dichtgemetseld, in de buitenlucht !
Op de achterkant van het tabernakel bevindt zich een reliëf dat ''De dood en de hemelvaart van Maria'' verbeeldt.<ref>in ''De kunst uit de Italiaanse Renaissance'' wordt dit tabernakel op pag. 78-80 uitvoerig beschreven</ref>
{{Appendix|1=ref|2=
;Bronnen
* {{Citeer boek
| achternaam = Mueller von der Haegen
| voornaam = Anne
| auteurlink =
| medeauteurs = e.a.
| datum = 2005
| titel = Toscane, Kunst en Architectuur
| uitgever = Könemann
| plaats = Keulen
| ISBN = 3-8331-1579-3
| pagina's = pag. 178-181
}}
* {{Citeer boek
| datum = 1999
| titel = Florence
| uitgever = Standaard Uitgeverij
| plaats = Antwerpen
| ISBN = 90-0219-734-9
| NUR =
| pagina's = pag. 85, 196-199
}}
* {{Citeer boek
| achternaam = Toman
| voornaam = Rolf
| auteurlink =
| medeauteurs = e.a.
| datum = 1994
| titel = De kunst uit de Italiaanse Renaissance
| uitgever = Librero
| plaats = Keulen
| ISBN = 90-72267-36-2
| pagina's = 466 pag.
}}
{{Citeer boek
| datum = 1994
| titel = het gouden boek van Florence
| uitgever = Bonechi
| plaats =
| ISBN = 88-7009-431-6
| pagina's = pag. 73
}}
;Noten
{{References}}
}}
{{Commonscat|Orsanmichele}}
| |||