Geschiedenis van Oekraïne: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→Verdeeldheid: korte geschiedenis van Gemenebest en Chmelnytsky's voorkeur voor Ottomaanse rijk |
|||
Regel 72:
== Verdeeldheid ==
[[Bestand:Polish-Lithuanian_Commonwealth_(1619).png|thumb|Oekraïne grotendeels onder Polen-Litouwen in 1619.]]
In de 13e-14e eeuw wist het [[Groothertogdom Litouwen]] steeds meer voormalige Russische vorstendommen ten westen van de [[Dnjepr (rivier)|Dnjepr]] onder zijn gezag te verenigen. In 1362 werd ook Kiev ingenomen. Litouwen fuseerde in 1569 met Polen door het [[Pools-Litouws Gemenebest]] te vormen. Dat leidde tot een bloeiperiode, waarbij er religieuze tolerantie heerste tussen protestanten, katholieken, joden en orthodoxen. Door de groeiende welvaart door de export van graan, verspreidde het [[lijfeigenschap]] zich snel. Edelen lieten het maken van maximale winst over aan hun (vaak joodse) [[Rentmeester (beroep)|rentmeesters]]. Een deel van de onderdrukte bevolking vluchtte naar de grensgebieden van de kozakken. De [[Unie van Brest]] in 1596 en de oprichting van de [[Geünieerde kerk|Oekraïense Katholieke of Geünieerde kerk]] waren het gevolg van de [[Contrareformatie]] en leidde tot verdere afbraak van de tolerantie, die eerder het Gemenebest had gekenmerkt. De adel ging merendeels over tot het Katholicisme, omdat dat een hogere status gaf in het Gemenebest. Ze gaven daarbij hun traditionele rol als bewakers van het Orthodoxe geloof op. Die rol werd overgenomen door de kozakken. De geloofsvervolging, de arme massa's bleven hun Orthodoxe geloof trouw, leidde tot de vereniging van verschillende groeperingen van de maatschappij en werd een wezenlijke bedreiging voor het voortbestaan van het Gemenebest. De kozakken verenigden zich met de [[Krim-Tataren]] in de strijd met Poolse legers en behaalden spectaculaire overwinningen, waar niemand op had gerekend.
Het Gemenebest kwam in 1654 in oorlog met [[Tsaardom Rusland]] over Oekraïne en Wit-Rusland, toen de Oekraïense (kozakken)leider, [[Bohdan Chmelnytsky]] na de [[Chmelnytsky-opstand]] onder druk, Oekraïne onder bescherming van de Russische tsaar [[Alexis van Rusland|Aleksej]] wilde plaatsen ([[Pools-Russische Oorlog (1654-1667)]]. Chmelnytsky had zelf de voorkeur gehad voor een protectoraat onder het [[Ottomaanse Rijk]], omdat de kozakken zeer bekend waren met de [[Islam|islamitische]] wereld en er door de afstand minder kans bestond op bemoeienis in binnenlandse aangelegenheden.<ref>O'Rourke, S. (2007), ''The Cossacks'', Manchester University Press, 2013, p.84</ref>
In 1667 sloten de strijdende partijen het [[Bestand van Androesjovo]]; de gebieden ten oosten van de Dnjepr werden een onderdeel van Rusland, bij de [[Eeuwige Vrede van 1686]] werd dit ten slotte bevestigd. In dit uitgestrekte gebied, ook wel [[Linkeroever-Oekraïne]] genoemd, werd het [[Kozakhetmanaat]] opgericht dat een zekere mate van zelfbestuur kende onder de soevereiniteit van de Russische keizer. Onder de keizerlijke invloed werd oostelijk Oekraïne geleidelijk [[Russificatie|gerussificeerd]]. De Krim en andere kustgebieden aan de Zwarte Zee vormden van de 15e eeuw het [[Kanaat van de Krim]], dat uiteindelijk 1783 eveneens door [[Keizerrijk Rusland]] werd ingelijfd. De gebieden ten westen van de Dnjepr bleven Pools en ondergingen een westerse invloed tot de [[Poolse delingen]]: [[Galicië (Oost-Europa)|Galicië]] kwamen in 1772 onder [[Habsburgse monarchie]] als deel van het [[Koninkrijk Galicië en Lodomerië]], de andere gebieden, Kiev inbegrepen, werden Russisch in 1793-'95. In deze periode werden de grondslagen gelegd voor de nu nog bestaande verschillen tussen het westen en het oosten.
| |||