Strijd om Tarakan (1945): verschil tussen versies

De '''Slag om [[Tarakan]]''' vormde de eerste fase van de [[Borneo-campagne]] waarbij de [[Geallieerden (Tweede Wereldoorlog)|geallieerden]] de [[Japan (hoofdbetekenis)|Japan]]se bezetter van [[Borneo (hoofdbetekenis)|Borneo]] verdreven. Onder de codenaam ''Operation Oboen One'' landden [[Australië (land)|Australische]] troepen op 1 mei 1945 bij Tarakan. Op 21 juni was het georganiseerde Japanse verzet gebroken, maar tot de [[overgave van Japan]] op 15 augustus 1945 bleven losse eenheden weerstand bieden. Achteraf is er veel gespeculeerd over de vraag of de geallieerde overwinning alle offers rechtvaardigde, aangezien Tarakan nauwelijks nog van strategische waarde was.

Voorafgaand aan de [[Tweede Wereldoorlog]] maakte Tarakan deel uit van [[Nederlands-Indië]]. De twee belangrijkste olievelden leverden in 1941 maandelijks tachtigduizend vaten olie op. De olievelden vormden een van Japans eerste doelwitten bij de [[Verovering van Nederlands-Indië door Japan|aanval op Nederlands-Indië]] in januari 1942. Na twee dagen vechten gaven de [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]]se verdedigers zich gewonnen. Ondanks Nederlandse sabotagepogingen kort voor de overgave slaagden Japanse ingenieurs er inerin de vernielingen te herstellen en de olieproductie op te krikken. Aan het begin van 1944 kwamen er maandelijks driehonderdvijftig duizenddriehonderdvijftigduizend vaten olie uit de grond. Die olie was hard nodig voor de Japanse oorlogsvoering, aangezien er in Japan zelf geen grote olievoorraden aanwezig waren.

Door de snelle geallieerde opmars in [[Azië]] in 1944 nam het strategisch belang van Tarakan voor Japan snel af. De laatste Japanse olietanker verliet het eiland in juli 1944. Zware geallieerde luchtaanvallen later dat jaar vernietigde de olieraffinaderij en opslagfaciliteiten. Ook werden er zeemijnen rond het eiland gelegd. In combinatie met lucht- en scheepspatrouilles was het voor de Japanse schepen niet langer veilig om in de buurt te komen. Begin 1945 trok Japan een van de twee [[Infanterie|infanteriebataljonsinfanterie]]bataljons terug van het eiland.

De geallieerden verwachtten geen grote tegenstand. In de plannen werd erervan vanuit gegaanuitgegaan dat het vliegveld binnen een week gebruikt kon worden. In de nacht van 25 op 26 april landde er een team van het Australische [[Services Reconnaissance Department]], maar de groep slaagde er door een gebrek aan de radio niet in om op tijd de informatie over de Japanse troepensterkte door te seinen naar het thuisfront.

De Australische [[9e Infanteriedivisie (Australië)|9e divisie]] en 26e brigade bestonden uit ongeveer twaalfduizend manschappen die eerder in [[Noord-Afrika]] en op [[Nieuw-Guinea]] waren ingezet. Zij kregen hulp van de 3e compagnie van het [[Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger|KNIL]] , dat gevormd werd door duizend [[Ambon (eiland)|Ambon]]ezen onder leiding van [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]]se officieren. De landingstroepen werden ondersteund door [[Verenigde Staten (hoofdbetekenis)|Amerikaanse]] en Australische vliegtuigen en schepen.

De Japanse aanwezigheid bestond uit ongeveer 2200 manschappen van het [[Japans Keizerlijk Leger]] en de [[Japanse Keizerlijke Marine]] en werd geleid door majoor [[Tadao Tokoi]]. De Japanners waren al maanden voor de aanval begonnen zich in te graven. De grootste troepenconcentratie lag in de buurt van de de belangrijkste haven Lingkas, met vlakbij de enige stranden die geschikt waren voor een geallieerde landing.

Door de zeemijnen rondom Tarakan was een verrassingsaanval niet mogelijk. Geallieerde [[Mijnenveger (vaartuig)|mijnenveger]]s begonnen op 27 april met het schoonvegen van de omgeving. Op 1 mei zettezetten de eerste landingstroepen voet aan wal. De eerste dag ondervonden zij weinig tegenstand. Er vielen elf doden, meerderen als gevolg van Japanse sluipschutters. De verdedigingswerken bij Lingkas waren verlaten, waarschijnlijk als gevolg van het uitgebreide bombardement dat vooraf gingvoorafging aan de landing.

De Japanse tegenstand was echter veel taaier dan verwacht. De Japanners hadden zich in het noordelijke en centrale deel van het eiland goed ingegraven. De stellingen waren voorzien van [[Boobytrap (wapen)|boobytrap]]s en [[landmijn]]en. Door het moeilijk begaanbare terrein konden de Australiërs hun tanks niet goed inzetten, waardoor het dodental aan hun kant snel opliep tot boven de tweehonderdvijftig doden.

Achteraf was de aanval op Tarakan, net zoals de rest van de Borneo-campagne, controversieel omdat er nauwelijks tot geen strategisch voordeel van uitvanuit ging. Daar tegenoverDaartegenover stond een relatief groot verlies in mensenlevens. De verwachting van de inlichtingendiensten dat de landingsstrook snel weer hersteld kon worden, werd als grote fout gezien. Aan de andere kant had men op het moment van aanval niet kunnen voorzien dat Japan zich binnen vier maanden overgaf. Als dat niet was gebeurd hadden Tarakan en Borneo strategische waarde kunnen hebben als springplank voor de bevrijding van de rest van Nederlands-Indië.