Ardipithecus kadabba: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Robot: vervangen Unicode-controleteken NBSP (help mee)
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 13:
| datum = 2001
}}
'''''Ardipithecus kadabba''''' is een naam gegeven aan een [[soort]] van [[HominidaeHominini]] uit [[Afrika]] waarvan de beendervondsten aanvankelijk tussen de 5,8 tot 5,2 miljoen jaar oud werden gedateerd, later tussen de 5,77 tot 5,54 miljoen jaar oud.<ref>[https://web.archive.org/web/20150920212832/http://www.homininsatwork.com/yohannes-haile-selassie/ Website van Yohannes Haile-Selassie]</ref> De volgens de soortomschrijving zijn de [[fossiel]]en nauw verwant aan de laatste gemeenschappelijke voorouders van [[chimpansees]] en [[mens]]en, wier takken zich volgens [[Moleculaire biologie|moleculairbiologische]] schattingen ongeveer 6,5 à 5,5 miljoen jaar geleden splitsten.<ref>{{Aut|Y. Haile-Selassie}}, "Late Miocene hominids from the Middle Awash, Ethiopia", ''[[Nature]]'' 412 (2001), pp. 178-181. doi:10.1038/35084063</ref>
 
== Vondst en naamgeving ==
In 1997 zag paleoanthropoloog Yohannes Haile-Selassie in de Awash een stuk kaak van een aapmens op de grond liggen. Verder speurwerk leverde in eerste instantie elf specimina op, die minstens vijf individuen vertegenwoordigden.
 
''[[Ardipithecus]]'' is een kunstwoord. De betekenis van het [[Geslacht (biologie)|geslacht]] is deels uit het [[Afar (taal)|Afar]] afgeleid (van "''ardi"'' = aardbodem), deels uit het [[Grieks]] (van "πίθηκος", in het Oud-Grieks uitgesproken als "''píthēkos"'' = aap). Het [[epitheton]] ''kadabba'' komt ook uit het Afar en is de stamvader van een familie. ''Ardipithecus kadabba'' betekent dus zoiets als "stamvader van de bodemapen".
 
In 2009 werd een heel boek aan de soort gewijd.<ref>Yohannes Haile-Selassie (Editor), Giday WoldeGabriel (Editor). 2009. ''Ardipithecus kadabba — Late Miocene Evidence from the Middle Awash, Ethiopia'', University of California Press 664 pp</ref>
 
== Habitat ==
Volgens de soortomschrijving wijzen [[Paleontologie|paleontologische]] bijvondsten erop, dat ''Ardipithecus kadabba'' in een [[habitat]] leefde die uit wouden, met bomen begroeide [[Savanne (landschap)|savannes]] en open watervlaktes bestond, zoals ook de habitat voor ''[[Sahelanthropus tchadensis]]'' wordt omschreven.<ref>{{Aut|G. Wolde-Gabriel - e.a.}}, (2001): 'Geology and palaeontology of the Late Miocene Middle Awash valley, Afar rift, Ethiopia,' in ''Nature'' 412 (2001), ppp. 175-178. doi:10.1038/35084058</ref>
 
== Het type-exemplaar ==
Het [[Type (biologie)|Typetype-exemplaar]] is een fragment van een rechtse [[Mandibula (gewervelden)|onderkaak]] met een bewaard gebleven [[kies]] (M3) en vijf tand- respectievelijk tandwortelfragmenten met het inventarisnummer ALA-VP-2/10. De soortomschrijving uit 2001 baseert zich bijkomend op verdere vondsten van beenderen, die sinds 1992 op in totaal vijf vindplaatsen in de [[Afar (regio)|Afarlaagte]] in [[Ethiopië]] zijn opgegraven geworden en van tien andere individuen afkomstig zijn. In de soortomschrijving van Yohannes Haile-Selassie was ''Ardipithecus kadabba'' evenwel als [[ondersoort]] van ''[[Ardipithecus ramidus]]'' aangeduid en had het de naam ''Ardipithecus ramidus kadabba'' meegekregen. Pas in 2004 werd deze benaming in een gezamenlijke publicatie van Haile-Selassie en de ontdekker van ''Ardipithecus ramidus'', Tim White, herzien.<ref>{{Aut|Y. Haile-Selassie - G. Suwa - T. White}}, (2004): 'Late Miocene Teeth from Middle Awash, Ethopia, and early hominid dental evolution', in ''[[Science]]'' 303 (2004), ppp. 1503–1505. doi:10.1126/science.1092978</ref>
 
Deze correctie van de aanvankelijke indeling van de fossielvondsten werd gebaseerd op het feit dat ''Ardipithecus kadabba'' "primitievere" kenmerken vertoonde dan de aan de soort ''Ardipithecus ramidus'' toegeschreven fossielen. ''Ardipithecus kadabba'' vertoont hierdoor tegelijk een grotere overeenkomst met de geslachten ''Sahelanthropus'' en ''[[Praeanthropus tugenensis|Orrorin]]''. Deze inzichten worden ondersteund door verdere beendervondsten, die in november 2002 aan het licht kwamen en als 5,8 à 5,6 miljoen jaar oud worden gedateerd.
Regel 34:
Ten slotte wordt in dezelfde publicatie aangemerkt, dat ''Ardipithecus'', ''Sahelanthropus'' en ''Orrorin'' tot eenzelfde groep behoren en – op basis van nieuw ontdekte vondsten – mogelijkerwijs in een apart geslacht kunnen worden ingedeeld.
 
In 2008 wezen Bernard Wood en Nicholas Lonerga erop, dat de van andere soorten van de Hominini aanzienlijk afwijkende kenmerken van de tanden van ''Ardipithecus kadabba'' diens indeling bij de Hominini niet goed gefundeerd doet lijken, zoals dit bij ''Ardipithecus ramidus'' het geval is.<ref>{{Aut|B. Wood - N. Lonergan}}, (2008): 'The hominin fossil record: taxa, grades and clades,' in ''[[Journal of Anatomy]]'' 212 (2008), ppp. 356f. doi:10.1111/j.1469-7580.2008.00871.x ([https://web.archive.org/web/20131029210315/http://www.gwu.edu/~hogwash/BW_PDFs/RP156.pdf pdf])</ref>
 
== Zie ook ==