Mance Post: verschil tussen versies

'''Hermance Berendina (Mance) Post''' ([[Amsterdam]], [[11 januari]] [[1925]] – Amsterdam, [[2 december]] [[2013]]) was een [[Nederland]]s [[illustrator]]. Samen met [[Fiep Westendorp]], [[Jenny Dalenoord]] en [[Alfons van Heusden]] was Post een van de eerste tekenaars die zich specialiseerden in kinderboeken.<ref>{{Citeer boek|taal=|auteurlink=|auteur=Bodt, Saskia de|medeauteurs=|url=|titel=De verbeelders: Nederlandse boekillustratie in de twintigste eeuw|uitgever=Van Tilt|datum=2014|pagina's=|ISBN=9789460041877}}</ref> Ze zou uitgroeien tot een gezichtsbepalende illustrator  van de naoorlogse kinderliteratuur.<ref>{{Citeer web|url=http://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/PostMance|titel=Post, Hermance Berendina|bezochtdatum=30 september 2017|auteur=Simons, Renée|datum=|uitgever=Digitaal vrouwenlexicon van Nederland|taal=}}</ref>  Ze gaf met haar illustraties een gezicht aan  [[Madelief, krassen in het tafelblad|Madelie]]<nowiki/>f, de kinderboekenheld van [[Guus Kuijer]].  Als illustrator bleef Post zich haar leven lang vernieuwen. Op gevorderde leeftijd gaf ze vorm aan de - inmiddels klassieke – beelden van de dieren in de filosofische dierenverhalen van [[Toon Tellegen]]. In 2007 ontving Mance Post de [[Max Velthuijs-prijs]], een driejaarlijkse oeuvreprijs voor Nederlandse illustratoren van kinderboeken. Ze was de eerste illustrator die deze prijs ontving.

== Biografie  ==

Mance Post groeide op in de [[Staatsliedenbuurt (Amsterdam)|Amsterdamse Staatsliedenbuurt]]. Haar vader had daar een klein schildersbedrijf.  Hij hield van tekenen en speelde viool en orgel. Van haar moeder leerde ze rijmpjes en versjes.  Er waren ook boeken in huize  Post zoals ''[[Ot en Sien]]'', met tekeningen van [[Cornelis Jetses]]  en ''[[Sprookjes van Moeder de Gans|De sprookjes van moeder de Gans]]'' met prenten van [[Gustave Doré]].<ref name="pchooftprijs.nl">{{Citeer web|url=http://www.pchooftprijs.nl/max-velthuijs-prijs-2007/|titel=Dankwoord Max Velthuijs Prijs 2007|bezochtdatum=30 september 2017|auteur=Post, Mance|datum=|uitgever=P.C. Hooftprijs|taal=}}</ref>  Door haar zwakke gezondheid – ze had chronische bronchitis – tekende Mance veel.  Later, in 1979, zou ze de herinneringen aan haar kindertijd in de Staatsliedenbuurt en aan haar, inmiddels overleden, vader verwerken in het autobiografisch beeldverhaal ''Ik woonde in een leunstoel''. Guus Kuijer verwoordde haar verhaal. 

Op het Amsterdamse Montessori Lyceum kreeg ze aanvankelijk tekenles van de kunstschilder [[Nico Baak]].  Hij werd opgevolgd door de illustrator [[Piet Klaasse]] die volgens Post het beste uit zijn leerlingen wist te halen.<ref name="pchooftprijs.nl" /> Ook na haar schoolperiode bleef Klaasse haar begeleiden. Deze lessen vormden de enige tekenopleiding die Mance Post heeft genoten. Toen tijdens de Tweede wereldoorlog Klaasse moest onderduiken, nam Post zijn tekenlessen op het lyceum van hem over. In 1955 verliet ze het onderwijs, noodgedwongen door haar slechte gezondheid.<ref name="resources.huygens.knaw.nl">{{Citeer web|url=http://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/PostMance|titel=Post, Hermance Berendina|bezochtdatum=30 september 2017|auteur=Simons, Renée|datum=|uitgever=Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland|taal=}}</ref>

Haar eerste illustraties maakte Post voor ''Het boek van Thijs en Claartje'' (1946) van  [[J.A. Schreuder]].  Ze zijn uitgevoerd in verschillende stijlen, van sterk grafisch tot zeer gedetailleerd.<ref>{{Citeer web|url=http://www.pchooftprijs.nl/max-velthuijs-prijs-2007/|titel=Juryrapport Max Velthuijs Prijs 2007|bezochtdatum=30 september 2017|auteur=|datum=|uitgever=P.C. Hooftprijs|taal=}}</ref> Zelf beschouwde Mance Post dit boek niet als haar echte debuut. Dat was ''Het schoentje van Roosmarijn'', een bundel kinderpoëzie van [[Han G. Hoekstra]].  Het verscheen in 1955, het jaar dat ze koos voor een carrière als illustrator. Het was een boek met  knip-illustraties.  In zwart-wit, zoals gebruikelijk in een tijd waarin  maar beperkte middelen beschikbaar waren  voor de productie van boeken.<ref>{{Citeer boek|taal=|auteurlink=|auteur=Bodt, Saskia de|medeauteurs=|url=|titel=De verbeelders: Nederlandse boekillustratie in de twintigste eeuw|uitgever=Van Tilt, 2014|datum=|pagina's=|ISBN=9789460041877}}</ref> ''Het schoentje van Roosmarijn'' kwam op de lijst van [[Vijftig Best Verzorgde Boeken van het Jaar]]. In de jaren vijftig en zestig bleef Mance Post in deze stijl illustreren, onder andere voor het literaire kindertijdschrift ''[[Kris Kras (tijdschrift)|Kris-Kras]].'' Voor het [[kinderboekenweekgeschenk]] van 1966 maakte ze tekeningen voor het kleinste sprookjesboek, ter grootte van een luciferdoosje.

Haar grote doorbraak kwam in de jaren 70 met haar illustraties voor de [[Madelief, krassen in het tafelblad|Madelief]]-boeken van Guus Kuijer. Het zijn realistische, schetsmatige potloodtekeningen van levensechte, eigentijdse kinderen die de verhalen van Kuijer onderstrepen en verduidelijken.<ref>{{Citeer boek|taal=|auteurlink=|auteur=Bodt, Saskia de|medeauteurs=|url=|titel=De verbeelders: Nederlandse boekillustratie in de twintigste eeuw|uitgever=Van Tilt, 2014|datum=|pagina's=|ISBN=}}</ref> Aanvankelijk werkte ze in zwart-wit, later ook met kleurpotloden en aquarel. Madelief werd getekend naar een meisje uit haar omgeving, de kleindochter van Simon Carmiggelt.<ref>{{Citeer web|url=https://www.volkskrant.nl/archief/doyenne~a507980/|titel=Doyenne|bezochtdatum=30 september 2017|auteur=Klerck, Hanneke de|datum=|uitgever=De Volkskrant, 25 april 1997|taal=}}</ref> Kinderen die ze kende waren vaak een inspiratiebron voor Post. Ze legde al haar observaties vast in dikke schetsboeken.<ref>{{Citeer web|url=https://www.nrc.nl/nieuws/1991/10/04/het-linoleum-gaf-mij-lef-mance-post-over-durf-autos-6982557-a91489|titel=Mance Post, Het linoleum gaf mij lef; Mance Post over durf, auto’s en levende vaders|bezochtdatum=30 september 2017|auteur=Roodnat, Joyce|datum=|uitgever=NRC Handelsblad,  4 oktober 1991|taal=}}</ref> Het eerste Madeliefboek, ''[[Met de poppen gooien]]'', verscheen in 1975 en leverde Guus Kuijer het jaar daarop een [[Gouden Griffel]] op.

In deze periode (1972-1980) verscheen ook de didactische Waaidorp-serie van  [[Annie M.G. Schmidt]]  met kleurpotloodtekeningen. Post kreeg deze opdracht vanwege de herkenbaarheid van haar tekeningen en haar methode van werken. Ze vertelt, met haar illustraties, samen met de auteur het verhaal, maar voegt er ook details aan toe die niet worden beschreven.

Het werk van Mance Post veranderde radicaal – ze was inmiddels 65 jaar – toen ze gevraagd werd om een aantal linosneden te maken bij de filosofische dierenverhalen van [[Toon Tellegen]]. Het werden illustraties met heldere krachtige lijnen, veel gedurfder en abstracter dan haar eerdere werk.<ref name="resources.huygens.knaw.nl" />  Zelf zei ze daarover:<blockquote>‘Het linoleum heeft me geleerd me te beperken tot de essentiële lijnen. Het heeft me lef gegeven’.<ref>{{Citeer web|url=https://www.nrc.nl/nieuws/1991/10/04/het-linoleum-gaf-mij-lef-mance-post-over-durf-autos-6982557-a91489|titel=Mance Post. Het linoleum gaf mij lef; Mance Post over durf, auto's en levende vaders|bezochtdatum=5 december 2017|auteur=Rootnat, Joyce|datum=4 oktober 1991|uitgever=NRC|taal=}}</ref></blockquote>Het zou het begin worden van een productieve samenwerking. Post werd dierentekenaar. Uit het experimenteren met de linosneden ontwikkelde Post een grafische techniek die je met een moderne term als ‘[[Gemengde techniek|mixed media]]’ zou kunnen omschrijven. Ze ging werken met gekleurd Japans papier en zwart-wit illustraties, al dan niet uitgeknipt. Ook deze ‘Tellegen-dieren’ zijn een combinatie van uitvoerige observatie en verbeeldingskracht.<ref name="ReferenceA">{{Citeer web|url=http://www.pchooftprijs.nl/xhtml/leesmeer.php?id=95&kop=kop3&tekst=tekst3|titel=Juryrapport Max Velthuijs Prijs 2007|bezochtdatum=30 september 2017|auteur=|datum=|uitgever=P.C. Hooftprijs|taal=}}</ref> In de verhalen van Tellegen zijn alle dieren even groot, of het nu een olifant is of een egel. Post slaagde er wonderwel in om voor dit probleem geloofwaardige oplossingen te vinden.<ref>{{Citeer web|url=http://www.dbnl.org/tekst/_ons003200901_01/_ons003200901_01_0063.php|titel='Wat kan die vrouw tekenen!'. Het werk van Mance Post|bezochtdatum=30 september 2017|auteur=Akveld, Joukje|datum=|uitgever=Ons Erfdeel 52 (2009)|taal=}}</ref> Uiteindelijk kreeg ze voor deze dierenillustraties in 2006 haar eerste officiële onderscheiding. Ze was toen 81 jaar. 

Behalve voor Kuijer en Tellegen illustreerde Post gedurende haar lange carrière ook werk van auteurs als [[Bertus Aafjes]],  [[Hans Hagen]], [[An Rutgers van der Loeff]], [[K. Schippers]] en [[Rita Verschuur]]. 

Voor Mance Post kwam de eerste officiële erkenning in Nederland pas op zeer late leeftijd. Eerder hadden de Madelief-illustraties haar al wel een hele schare fans opgeleverd. Ze werd zelfs ‘de moeder van Madelief’ genoemd.<ref name="resources.huygens.knaw.nl" /> Ook in Duitsland hadden de Madelief-boeken succes. ''Erzähl mir von Oma'', de Duitse vertaling van ''[[Krassen in het tafelblad]]'', mét de originele tekeningen van Post, werd in 1982 bekroond met [[Duitse Jeugdliteratuurprijs]].  Deze  prijs werd zowel toegekend aan de schrijver als de illustrator.<ref>{{Citeer web|url=http://www.dbnl.org/tekst/coil001lexi01_01/lvdj00791.php#p032|titel=Mance Post|bezochtdatum=5 december 2017|auteur=Meijer, Conny|datum=1995|uitgever=Lexicon van de jeugdliteratuur|taal=}}</ref>

* 2000 - [[BoekieBoekie]]-prijs, een tijdschrift voor kinderen over kunst en literatuur. Voor  haar gehele oeuvre, maar in het bijzonder voor haar illustraties bij het werk van Toon Tellegen

* 1975 - ''[[Met de poppen gooien]]'', auteur [[Guus Kuijer]] (Madelief-serie)(Querido) {{ISBN|90-214-1349-3}}.  [http://www.dbnl.org/tekst/kuij001metp01_01/index.php Digitale versie] 

* 1976 - ''Die rotschool met die fijne klas'', auteur [[Jacques Vriens]] (Van Holkema & Warendorf)  {{ISBN|90-269-1563-2}}

* 1978 - ''[[Krassen in het tafelblad]]'', auteur Guus Kuijer  (Madelief-serie) (Querido) {{ISBN|90-214-7201-5}}

* 1979 - ''Ik woonde in een leunstoel'', met woorden van Guus Kuijer (Querido) {{ISBN |90-214-7845-5}}. Autobiografisch beeldverhaal. [http://www.dbnl.org/tekst/post027ikwo01_01/post027ikwo01_01_0001.php Digitale versie].

* 1988 - ''Lang zul je leven: bakerrijmpjes'', auteur [[Ienne Biemans|Iene Biemans]] (Querido) {{ISBN|90-214-5221-9}}.  Onderscheiden met de [[Nienke van Hichtum-prijs|Nienke van Hichtumprijs]] 1989.

* 1989 - ''Tin Toeval en de kunst van Madelief'', auteur Guus Kuijer, ook met illustraties van [[Jan Jutte]], de illustrator van de Tin Toeval-boeken (Querido) {{ISBN|90-214-7230-9}} 

* 2005 - ''Middenin de nacht'', auteur Toon Tellegen (Querido) {{ISBN|90-451-0143-2}} 

* 2007 - ''Post voor iedereen'', auteur Toon Tellegen  (Querido). {{ISBN|978-90-451-0592-5}}. Verschenen naar aanleiding van de Max Velthuijs-prijs. Een keuze uit de verhalen van Toon Tellegen door Mance Post.

* 2015 - ''Heden niet jarig'', auteur Toon Tellegen (Querido) {{ISBN|978-90-214-0206-2}}.  Verschenen ter gelegenheid van het honderdjarig jubileum van uitgeverij [[Em. Querido's Uitgeverij|Querido]]. 

== Literatuur  ==

* Brummel, C.  [https://issuu.com/letterkundigmuseum/docs/gp_2014_nr2_100dpi_rgb_pagina_s Vaardig met schaar, guts, potlood en penseel], ''Goede papieren: het vriendenblad van het letterkundig Museum'' 2 (2014)

* Roodnat, Joyce, [http://www.dbnl.org/onzekinderboeken/tekst/_lit004199701_01/_lit004199701_01_0042.php De ark van verbeelding, inleiding bij de tentoonstelling in Het Letterkundig Museum in 1997],  ''Literatuur zonder leeftijd'' 11  (1997) 

* Visjager, Stefanie,  ''I [https://www.2doc.nl/documentaires/series/radio-doc/voor-2008/Ik-weet-een-huisje-wit-en-glad-dat-geen-enkel-deurtje-had-Bekend-maakt-bemind-afl-6.html k weet een huisje wit en glad, dat geen enkel deurtje had]'', (2007) radiodocumentaire