Jodenbuurt (Amsterdam): verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k herred., cursivering meer in lijn met de voorschriften op dit gebied
Prompter (overleg | bijdragen)
aanvulling cursivering citaat / typo / aanvulling
Regel 43:
In de [[Hongerwinter]] [[1944]]-[[1945]] sloopte de hongerende Amsterdamse bevolking het hout uit de leegstaande panden om het in [[noodkachel]]tjes te kunnen branden. De synagogen aan het [[Jonas Daniël Meijerplein]] bleef dit lot niet bespaard. Men ontdeed de [[sjoel]]s van bijna al het hout, inclusief de galerijen en zelfs drie van de vier ''Heilige Arken'' ([[Aron hakodesj]], kast of nis waarin de [[thora]]rollen) De heilige ark van de [[Grote Sjoel]] is bewaard gebleven; deze is van [[marmer]].
 
Het [[Nederlands Auschwitz Comité]] organiseert jaarlijks op de laatste zondag in januari de [[Nationale Holocaust Herdenking]] bij het [[Auschwitzmonument (Amsterdam)|Auschwitzmonument]] in het [[Wertheimpark]]. Sinds 1988 staat voor de Stopera op het Waterlooplein, hoek Amstel / Zwanenburgwal een monument ter herinnering aan het verzet van Joodse burgers gevallen in 1940-1945. De Hollandse Schouwburg aan de Plantage Middenlaan 24 werd ingericht als monument: ''ter herinnering aan hen die van hier werden weggevoerd''. Aan de gevel van de, als [[Nationaal Holocaust Museum|Nationaal Holocaustmuseum]] ingerichte voormalige Hervormde Kweekschool aan de Plantage Middenlaan 27, is een reliëf aangebracht met een tekst die herinnert aan hen die hier hielpen: ''kinderen voor deportatie te behoeden.'' Een plaquette aan de Plantage Kerklaan 36 vermeldt de namen van de leden van de verzetsgroep, die in 1943: "''streden en vielen"'' bij de: ''vernieling van het [[bevolkingsregister]]''. Een plaquette op de J.C. Ammanschool aan het Hortusplantsoen 2 herinnert aan: ''de Joodse leerlingen en leerkrachten vervolgd door de Duitse bezetter''. Het monument Schaduwkade aan de Nieuwe Keizersgracht tussen Amstel en de Weesperstraat gedenkt de gedeporteerde bewoners in 35 huisnummer- en 200 naambordjes. Een gedenkplaat aan de gevel van het gebouw van de G.G. en G.D. aan de Nieuwe Achtergracht 100 herinnert aan: "''hen van onze dienst die in de jaren 1940-1945 vielen als slachtoffers"''. Aan de gevel van de Joodse Invalide, Weesperplein 3, herinnert een plaquette aan: ''de bewoners door den vijand ten dode weggevoerd''.
 
===Na de Tweede Wereldoorlog===
Na de [[Bevrijding van de Duitse bezetting in Nederland|bevrijding van de Duitse bezetting]] in 1945 was de buurt verlaten en verwaarloosd. Het stadsbestuur maakte plannen voor sanering en presenteerde in [[1953]] een nooit gerealiseerd) plan voor een brede verkeersweg langs de route Weesperplein – Weesperstraat – [[Nieuwmarktbuurt]] – [[Prins Hendrikkade]]. Veel huizen werden in de [[jaren vijftig]], [[jaren zestig|zestig]] en [[jaren zeventig|zeventig]] alsnog gesloopt. In 1975 leidde de sloop van woningen, die moesten wijken voor de tunnelbouw van het tracé van de [[Oostlijn]] van de [[Amsterdamse metro]] tot de [[Nieuwmarktrellen]].
 
Van de laat-[[16e eeuw|16-eeuw]]se kunstmatige eilanden in het hart van de oude Jodenbuurt is slechts Uilenburg nog door water omgeven. De aanleg van de [[IJ-tunnel]] (1957-1968) vereiste op Rapenburg een doorbraak van de gevelwand van de Prins Hendrikkade. De herstructurering en schaalvergroting van het gebied op het oude Valkenburg creëerde de toegangsweg: de Valkenburgerstraat. Op het voormalige Vlooienburg maakte het grootste deel van de bebouwing van het oude Waterlooplein na rijp beraad plaats voor de [[Stopera]] (stadhuis en muziektheater) ([[Cees Dam]] en [[Wilhelm Holzbauer]], 1982-'86). Ook van Marken resten slechts namen: op de in 1968 gedempte Markengracht (nu: de westzijde van de [[Rapenburgerstraat]]) ligt het appartementencomplex Markenhoven (Atelier Pro 1999 ). Aangrenzend ligt de [[Nederlandse Filmacademie]] (Coen van Velsen, 1999) met de groenige gevel naar het Mr. Visserplein en haar ingang aan het nieuwe Markenplein.