|
[[Bestand:USB flash drive.jpg|thumb|Een USB-stick]]
Een '''USB-stick''' (ook wel: '''geheugenstick''', '''USB-staaf''', '''memorystick''' of '''insteekgeheugen''') is een extern [[Gegevensdrager|opslagmedium]] voor de [[computer]] dat door middel van een [[Universal Serial Bus|USB]]-poort aangesloten kan worden. In de stick zit [[flashgeheugen]], dat voor de opslag zorgt.
Een USB-stick wordt ook wel USB-pen, datastick of flash-drive genoemd. Het woord "memorystick" wordt ook wel gebruikt, maar kan verwarrend zijn: [[Memory Stick]] (met hoofdletters en los gespeld) is een merknaam voor een opslagmedium van [[Sony Corporation|Sony]] dat niets met USB te maken heeft.
De USB-stick kan direct in de USB-aansluiting op een computer of USB-hub worden gestoken waardoor bestanden van en naar dit medium kunnen worden gekopieerd of verplaatst. De USB-stick heeft geen interne energiebron en krijgt zijn stroom van de hostcomputer via de USB-aansluiting.
{{Clearleft}}
== Geschiedenis ==
USB-sticks zijn kleine sticks (meestal ongeveer 1,3 cm breed en 4,0 cm lang) die zeer grote hoeveelheden informatie kunnen opslaan. Vanaf 2009 konden de grote USB-sticks 128 GB bevatten. Kleine sticks (2 tot 8 GB) zijn goedkoop en algemeen verkrijgbaar. Daardoor konden vrij grote hoeveelheden gegevens heel gemakkelijk en draagbaar worden opgeslagen en vanwege de aanwezigheid van USB-poorten ([[Universal Serial Bus]]) met een bijna universele toegankelijkheid.
=== Vóór de USB ===
Voorafgaand aan de USB-sticks was het lastig om grote hoeveelheden gegevens te verplaatsen. Cd-schrijftechnologie was tot eind jaren negentig vrijwel niet beschikbaar op [[personal computer]]s; de grootste algemeen beschikbare draagbare [[opslagmedium|opslagmedia]] waren [[diskette]]s (floppy disks) die maximaal 1,44 megabytes konden bevatten. Grote bestanden van meer dan 1,44 MB moesten op veel diskettes worden opgedeeld of op dure en zelden [[compatibiliteit (informatica)|compatibele]] schijven met hoge dichtheid worden geplaatst, zoals [[Zipdisk|zip-schijven]]. Die vereiste speciale, dure [[hardware]], die hun populariteit beperkte.
=== Overzicht van de USB-standaard ===
USB 1.0 werd in 1995 geïntroduceerd door een werkgroep van computerbedrijven, waaronder [[Intel]], [[Compaq]], [[Microsoft]] en [[IBM]]. Hun bedoeling was om de vele gespecialiseerde [[connector (elektrotechniek)|connectoren]] die pc's op dat moment hadden te standaardiseren en om een standaard apparaat verbindingsprotocol te ontwikkelen. Het eerste USB-product werd uitgebracht in 1996 en tegen 1998 werd de standaard op grote schaal toegepast. In 2000 werd de USB 2.0-standaard uitgebracht. De tweede generatie USB had een veel snellere gegevensoverdrachtssnelheid.
=== USB-sticks van de eerste generatie ===
De eerste commercieel verkrijgbare USB-stick was de "ThumbDrive", die in 2000 door ''Trek Technology'' in Singapore werd geproduceerd. Later dat jaar kwam IBM met zijn eigen model, de "DiskOnKey".
Binnen twee jaar brachten meer dan een dozijn bedrijven USB-sticks op de markt, wat tot een strijd om het [[octrooi|patent]] leidde. In 2002 verkreeg het Chinese bedrijf ''Netac Technology'' het fel begeerde Chinese patent voor de stick. Trek Technology probeerde een aantal rechtszaken tegen concurrerende fabrikanten van USB-sticks. In 2006 verbood een rechtbank uit Singapore met de uitspraak de concurrenten van Trek niet langer USB-sticks te verkopen, maar later dat jaar beval een Britse octrooirechtbank de intrekking van het Britse patent van Trek op de stick.
=== USB 2.0 ===
De USB 2.0-hardware standaard werd in 2000 aangekondigd, maar deze was tot 2003 niet algemeen verkrijgbaar. Deze stick had een aanzienlijk grotere snelheid van de gegevensoverdracht, ongeveer 30 keer wat USB 1.0 kon doen (ongeveer 30 MB/seconde, in tegenstelling tot 1 MB/seconde op USB 1.0). De capaciteit van USB-sticks is gestaag toegenomen, waardoor hogere overdrachtsnelheden die uitbreiding alleen maar aanmoedigden, zodat de eerste USB-sticks met een capaciteit van 1 gigabite in 2004 verkrijgbaar waren.
== Werking ==
De afbeelding hieronder toont het binnenste van een USB-stick. Bij de meeste is wel een [[led]] aanwezig. Een schakelaar voor schrijfbeveiliging ontbreekt vaak.
[[Bestand:Usbkey internals.jpg|left|thumb|De interne componenten van een USB-stick|290px]]
{{Clearleft}}
# USB-stekker
# Controllerchip, tussen de USB en het geheugen
# Testpunten
# Flashgeheugenchip
# Kristaloscillator
# Led
# [[Schakelaar]] voor [[Schrijfbescherming|schrijfbeveiliging]]
# Ruimte voor een tweede flashgeheugenchip
== Opslagcapaciteit ==
De eerste USB-stick verscheen eind 2000 op de markt en had een capaciteit van 8 [[Megabyte|MB]]<ref>{{cite web |url=http://support.lenovo.com/en_US/detail.page?LegacyDocID=MIGR-4R3GWN |title=8MB USB Memory Key - Overview |publisher=www.lenovo.com}}</ref><ref>{{cite web |url=http://ps-2.kev009.com/pccbbs/options/22p5250.pdf |title=8 MB USB Memory Key - User Guide - First Published December 2000 |publisher=www.ibm.com}}</ref>. In de loop van de tijd werd de hoogst beschikbare capaciteit steeds verdubbeld (16 MB, 32 MB, 64 MB, 128 MB, 256 MB, 512 MB, 1 [[gigabyte|GB]], 2 GB, 4 GB, 8 GB, 16 GB, 32 GB, 64 GB<ref>{{cite web|url=http://www.kingston.com/press/2008/flash/11a.asp|title=Kingston Technology Boosts DataTraveler 150 Capacity to 64GB|publisher=www.kingston.com|date=19 november 2008|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090207214017/http://www.kingston.com/press/2008/flash/11a.asp|archivedate=7 februari 2009}}</ref>, 128 GB<ref>{{cite web |url=http://www.kingston.com/press/2009/flash/06b.asp |title=Kingston Technology First to Market with 128GB USB Flash Drive |publisher=www.kingston.com |date=15 juni 2009 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090619210226/http://www.kingston.com/press/2009/flash/06b.asp |archivedate=19 juni 2009 }}</ref>, 256 GB) en bereikte in januari 2013 een capaciteit van 512 GB<ref>{{cite web |url=http://www.kingston.com/us/company/press/article/6487 |title=Kingston Digital onthult nieuw design 512GB USB flash drive |publisher=www.kingston.com|date=7 januari 2013}}</ref>. Niet veel later was er ook een 1 [[Terabyte|TB]]-model<ref>{{en}}[http://www.amazon.com/Kingston-DataTraveler-Predator-1TB-DTHXP30/dp/B00E65QM8O Kingston DataTraveler HyperX Predator 1TB USB 3.0 Flash Drive (DTHXP30/1TB)]</ref>. De prijzen variëren van zo'n 5 euro voor een 16GB-model tot 1500 euro voor het 1TB-model. Een ander belangrijk technisch aspect van de USB-stick is de lees- en schrijfsnelheid. De leessnelheid is voor de meeste sticks anderhalf tot twee keer zo groot als de schrijfsnelheid. De eerste sticks haalden een leessnelheid van zo'n 100 kilobyte per seconde. De huidige (2017) sticks variëren in leessnelheid van 6 megabyte tot 300 megabyte per seconde voor de varianten met USB 3-aansluiting.<ref name="ct">[https://www.ct.nl/reviews/hardware/snelle-usb-sticks-opslag/17538/ Snelle usb-sticks met veel opslag], ct.nl</ref>
De Kingston Ultimate GT biedt anno 2017 2 TB opslagcapaciteit voor ongeveer 1600 euro.<ref name="ct"/><ref>[https://www.amazon.de/s/ref=nb_sb_noss?__mk_nl_NL=%C3%85M%C3%85%C5%BD%C3%95%C3%91&url=search-alias%3Daps&field-keywords=Kingston+Ultimate+GT Amazon.de - Kingston Ultimate GT]</ref>
== Programma's ==
Ook is het mogelijk om [[applicatie]]s te draaien vanaf een USB-stick. Dat kan - onder [[Microsoft Windows|Windows]] - ook op een wijze die geen sporen achterlaat in het [[Register (Windows)|register]].
Op deze wijze laat je op andermans computer geen persoonlijke gegevens achter.
Veelal zijn de betreffende applicaties gratis. Een deel ervan wordt aangeboden via het [[U3 (computerstandaard)|U3-platform]].
Een programma op een USB-stick kan automatisch opstarten, zodra de USB-stick in de computer geplaatst wordt. Dit is een veiligheidsrisico, omdat een virus van op een USB-stick zich op die manier snel kan verspreiden.
== Schijfindeling ==
De eerste USB-sticks hadden vaak geen [[partitie (informatica)|partitie]] (zoals [[diskette]]s geen partitie hebben). De formattering was vaak [[FAT16]]. Tegenwoordig (in 2008) wordt de USB-stick net zoals een harde schijf ingedeeld met een partitie en de formattering [[FAT32]]. Het voordeel van FAT32 is dat deze door verschillende besturingssystemen te lezen en te schrijven is. Het [[New Technology File System|NTFS]]-systeem is uitgebreider dan FAT32, maar Windows XP laat het niet altijd toe om een kleine USB-stick als NTFS te formatteren en het is niet altijd schrijfbaar voor [[Apple Inc.|Apple]]- en [[Linux]]-computers. Tegenwoordig zijn er wel programma's van derden die het mogelijk maken om onder niet-Windowscomputers ook met NTFS te kunnen werken, maar deze zijn dan niet zo snel als met FAT32. Een voorbeeld hiervan is NTFS-3G.
== Veiligheid ==
Doordat een USB-stick klein is, kan deze gemakkelijk zoekraken. De vinder zou dan alle gegevens kunnen lezen. Daarom zijn er verschillende manieren om de opgeslagen data te beveiligen. Zie ook het artikel [[databeveiliging]].
Manieren van beveiligen:
* Alle data op de USB-stick [[Cryptografie|versleutelen]]. Elk bestand kan apart versleuteld worden, maar ook kan de USB-stick als geheel als een versleuteld medium gebruikt worden. Die mogelijkheid wordt in verschillende besturingssystemen (in 2006) steeds vaker ingebouwd maar is ook via programma's als [[FreeOTFE]] of [[TrueCrypt]] beschikbaar.
* De USB-stick met een [[wachtwoord]] beveiligen.
* Beveiliging met een code die door middel van schakelaars moet worden ingetoetst.
* Beveiliging met een [[vingerafdruk]].
* Bij sommige sticks verschijnt bij 'deze computer' nog een (nep) medium erbij. Dit bevat dan een programma om de stick te beveiligen met wachtwoord. Ook als de stick geformatteerd wordt, verdwijnt dit niet.
* Beveiliging met [[BitLocker|Bitlocker]] (werkt alleen met [[Windows 7]] en hoger)
In augustus 2014 ontdekten onderzoekers dat de controller chip van USB-apparatuur gevoelig is voor herprogrammeren, met name door het eventueel installeren van [[malware]]. Deze malware, die niet is te detecteren met standaard [[antivirussoftware]], zou controle over de computer kunnen overnemen, of de gebruiker bespioneren.<ref>[https://www.blackhat.com/us-14/briefings.html#Nohl Blackhat briefing, Las Vegas 7 augustus 2014] Blackhat.com.</ref><ref>[http://www.eweek.com/security/new-flaws-in-usb-devices-let-attackers-install-malware-black-hat.html New Flaws in USB Devices Let Attackers Install Malware: Black Hat] Eweek.com, 1 augustus 2014.</ref><ref>[https://srlabs.de/badusb/ Turning USB peripherals into BadUSB] Security Research Labs, 1 augustus 2014.</ref>
== Duurzaamheid ==
Een USB-stick van goede kwaliteit, die niet vaak wordt gebruikt, zal lang meegaan. Als een USB-stick zeer veel wordt gebruikt dan kan er een defect optreden omdat het Flash-geheugen bijvoorbeeld na 10.000 of 100.000 keer schrijven onbetrouwbaar wordt.
== Mp3-speler ==
{{Zie hoofdartikel|mp3-speler}}[[Bestand:Creative MuVo TX FM 256MB.jpg|thumb|Een USB-stick met geïntegreerde mp3-speler]]
Een USB-stick kan gecombineerd worden met een [[MP3|mp3]]- en/of [[Windows Media Audio|WMA]]-speler. Hiervoor is wel een [[batterij (elektrisch)|batterij]] nodig. Ook een [[radio]] en spraakopname kan toegevoegd zijn.
== Invloed ==
Door zijn geringe omvang, grotere opslagcapaciteit, gebruiksgemak, betrouwbaarheid en dalende prijzen heeft de USB-stick de [[diskette]], de [[cd-rw|herschrijfbare cd]], en andere draagbare opslagmedia grotendeels vervangen. Doordat geluidsapparatuur van recente datum vaak in staat is om MP3-bestanden van een USB-stick te lezen en af te spelen is ook het [[Muziekcassette|cassettebandje]] bijna geheel verdrongen door de USB-stick.
== Zie ook ==
*[[Live-USB]], een USB-stick met een opstartbaar besturingssysteem.
{{Appendix}}
{{Navigatie opslagmedia}}
{{Commonscat|USB flash drives}}
[[Categorie:Opslagmedium]]
[[Categorie:Consumentenelektronica]]
| 