17e eeuw: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting Label: Misbruikfilter: Leeghalen |
k Wijzigingen door Sdafsdf (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Magere Hein |
||
Regel 7:
* Opkomst en bloeitijd van de [[Vereenigde Oostindische Compagnie]] (VOC). 1770 Nederlandse schepen varen naar de Oost; 41 van hen vergaan tijdens de reis.
* De VOC sticht een verversingstation aan [[Kaap de Goede Hoop]], dat in de loop van de eeuw uitgroeit tot de [[Kaapkolonie]].
* [[Walvisvaart]] bij [[Spitsbergen (archipel)|Spitsbergen]]. De [[Noordsche Compagnie]] en later ook particuliere reders uit [[De Rijp (Alkmaar)|De Rijp]] roeien de kolonie Groenlandse walvissen daar bijna uit. In het walvisstation [[Smeerenburg]] wordt uit het walvisvet [[walvistraan|traan]] gekookt
* Drie [[Engels-Nederlandse Oorlogen|Engelse oorlogen]] maken duidelijk bij wie in de komende eeuwen de heerschappij op de zeeën zal berusten.
* Een [[galjoen (schip)|galjoen]] is een verdere ontwikkeling van de [[Kraak (zeeschip)|kraak]] en verschilt hiervan doordat de zeer hoge en gekromde vooropbouw, het voorkasteel, vervangen wordt door een lage, smalle en ver naar voren uitstekende boeg waarachter een loodrechte voorkant van de eigenlijke romp oprijst. De combinatie van lagere voorkant en hoge achterkant levert het typische silhouet op van het 17e-eeuwse zeilschip.
;Europa
* De [[Dertigjarige Oorlog]] tussen het protestantse noorden van Europa en het katholieke zuiden, maakt van Duitsland een groot kerkhof.
* [[Engeland]] wordt geregeerd door het Schotse [[Huis Stuart]]. De koningen uit dit Huis komen regelmatig in conflict met het parlement vanwege hun katholieke en autocratische neigingen. Een van de twistpunten is de bescherming van rechten van arrestanten. Deze worden ten slotte in 1679 gedefinieerd in de [[Habeas corpus]] Act, waarmee een universeel beginsel is geboren. Uiteindelijk wordt de Nederlandse stadhouder [[Willem III van Oranje-Nassau]] uitgenodigd om het eiland als [[constitutionele monarchie|constitutioneel vorst]] te besturen, samen met zijn vrouw [[Maria II van Engeland|Mary Stuart]].
* [[Zweden]] wordt een Europese grootmacht, met territoria in het huidige [[Rusland]], [[Finland]], [[Duitsland]], [[Estland]] en [[Letland]]. Er is zelfs enige jaren een nederzetting in Amerika: [[Nieuw-Zweden]].
* [[Rusland]] krijgt na de [[Tijd der troebelen]] een nieuwe dynastie: het [[Huis Romanov]].
* In de [[Slag bij Rocroi]] (1643) behaalt Frankrijk aan de eigen noordgrens een verrassende overwinning op [[Spanje]], waarmee Frankrijk de hegemonie op het continent overneemt. Het zal die de volgende zestig jaar niet meer afstaan. Het land ontwikkelt zich onder de [[Huis Bourbon|Bourbons]] tot een [[absolute monarchie]]. De adel verliest haar land en haar macht, en verwordt tot een geldverslindende hofadel. De godsdienstvrijheid wordt in twee stappen, in 1629 en 1685 teruggedraaid. De buitenlandse handel wordt door het [[protectionisme]] beperkt. Door de voortdurende oorlogen ontstaat een groot rijk binnen verdedigbare grenzen, maar met overal om zich heen vijandelijke mogendheden.
* Europa wordt getroffen door een aantal pestepidemieën. De [[joden]] krijgen daarvan de schuld en worden het slachtoffer van [[Pogrom|pogroms]].
* De [[Midden-Italiaanse]] stad [[Castro (Latium)|Castro]] en haar omgeving zijn het toneel van [[Oorlogen van Castro|oorlogen]] tussen het [[Hertogdom Parma]] en de [[Kerkelijke Staat]]. Ten slotte laat de Paus de stad helemaal verwoesten.
;Spaanse Nederlanden
* De 17e eeuw brengt voor de Zuidelijke Nederlanden een aaneenschakeling van oorlogen, vernielingen, belegeringen, plunderingen en blokkades. Geprangd tussen de grootmachten, is het gebied overgeleverd aan strijdende legers in steeds wisselende allianties.
* Vanaf [[1620]] vormt de Antwerpenaar [[Abraham Verhoeven]] zijn onregelmatig uitgegeven pamfletten om tot een regelmatig verschijnende [[krant]], de eerste die in de [[Zuidelijke Nederlanden]] verschijnt. Hij blijft de "Nieuwe Tijdinghen" tot 1629 uitgeven. Daarna geeft hij de "Wekelijckse Tijdinghen uyt verschiyde quartieren": een verandering niet alleen van naam, maar ook van periodiciteit en van drukformaat.
* De Engelse jezuïeten bouwen vanuit [[Sint-Omaars]] in huidig Frans-Vlaanderen hun voortreffelijk onderwijssysteem voor jongens over de hele [[Zuidelijke Nederlanden]] uit.
| |||