Commons: verschil tussen versies

De '''commons''' (van het [[Engels]]e ''commons'', '[[meent]]') zijn hulpbronnen die toegankelijk zijn voor alle leden van een groep of samenleving. Dit kunnen natuurlijke hulpbronnen zijn, zoals (schoon) water en (schone) lucht, maar ook bronnen van informatie, kennis en cultuur, zoals teksten en illustraties. De hulpbronnen kunnen weliswaar in privé-eigendom zijn, maar de eigenaar geeft bepaalde vormen van gebruik vrij, zoals een weidegrond voor begrazing door vee. Onderdeel van de commons kunnen natuurlijke hulpbronnen zijn die door groepen (gemeenschappen, gebruikersgroepen) worden beheerd voor individueel en collectief nut.

 

 

Er is een subtiel maar belangrijk verschil tussen de commons en het [[publiek domein]]. Waar publiek domein verwijst naar een algemeen gedeeld eigendomsrecht én gebruiksrecht (niemand wordt van toegang uitgesloten, niet zelden omdat dit praktisch onuitvoerbaar is, zoals bij lucht), is er bij commons niet noodzakelijk sprake van gedeeld eigenaarschap. Essentieel is het onderscheid tussen eigendomsrechten en gebruiksrechten. De eigenaar van een hulpbron (bijvoorbeeld een landeigenaar of een auteursrechthebbende) kan aan anderen (specifieke personen of iedereen) vormen van gebruiksrecht toestaan. De personen aan wie gebruiksrechten zijn toegekend, worden ‘commoners’ genoemd. In auteursrechtelijk beschermde werken wordt dit verschil duidelijk aan de terminologie “sommige rechten voorbehouden” (commons) versus “geen rechten voorbehouden” (publiek domein), terwijl “alle rechten voorbehouden” wordt gebruikt wanneer de eigenaar (rechthebbende) geen gebruiksrechten heeft vrijgegeven.