Notarissen zijn lid van de [[Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie]] en staan onder [[tuchtrecht]]elijk toezicht van de [[Kamer van Toezicht]] en onder financieel [[Toezichthouder (overheid)|toezicht]] van het [[Bureau Financieel Toezicht]].
=== De plaats van de notaris in de maatschappij ===
De wet schrijft de tussenkomst van de notaris bij het opmaken van een akte voor, als de notariële vorm vereist is voor de geldigheid van die akte. Dit vloeit voort uit de wijze waarop de notaris zijn werkzaamheden dient te verrichten en de waarborgen die de notaris daarbij biedt. Het gaat hierbij met name om:
* de adviserende taak en specifieke kennis van de notaris
* de onafhankelijkheid waarin de notaris zijn functie kan vervullen (vergelijk met de [[rechterlijke macht]])
* de onpartijdigheid van de notaris
* de verplichting van de notaris om partijen gedegen voor te lichten over de gevolgen van de door hen te verrichten [[rechtshandeling]]en, ook wel 'Belehrungspflicht' geheten. Dit is benadrukt door de Hoge Raad in het arrest "Groningse Huwelijkse Voorwaarden (NJ 1989, 766) waarin de Hoge Raad oordeelde "De functie van de notaris in het rechtsverkeer brengt mee dat hij beroepshalve is gehouden naar vermogen te voorkomen dat misbruik wordt gemaakt van ''juridische onkunde en feitelijk overwicht''."
* de verplichtingen van de notaris omtrent de wijze van opstellen, registreren en bewaren van de akten.
De notariële akte is vooral bedoeld om een grote rechtszekerheid te hebben. In het bewijsrecht heeft de notariële akte dan ook een aanzienlijk sterkere positie dan een niet-notariële akte (een onderhandse akte).
Ook in gevallen waarin de wet niet de tussenkomst van de notaris verplicht, kan het nuttig zijn om een notaris in te schakelen. Indien twee partijen een overeenkomst hebben bereikt, bijvoorbeeld over de betaling van een geldsom, dan kan deze overeenkomst notarieel worden vastgelegd. Het grote voordeel hiervan is de executoriale kracht van de notariële akte. Komt één van beide partijen de overeenkomst niet na, dan kan de andere partij direct (executoriaal) beslag leggen op de goederen van de partij die in gebreke blijft en hoeft dus niet eerst een procedure op te starten bij de rechter.
